SKKN Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh Lớp 5 ở trường PTTBT Tiểu học Ngọc Linh

en tả hoạt động của con người làm cho cảnh vật thêm đẹp và sinh động hơn.
Phải yêu cảnh tả thì bài viết mới bộc lộ hết vẻ đẹp của cảnh.
Bố cục của bài văn tả cảnh.
Nâng cao năng lực cảm thụ văn học, bồi dưỡng vốn từ:
Bồi dưỡng vốn từ , nâng cao năng lực cảm thụ văn học thông qua hoạt động quan sát
Tôi thiết nghĩ rằng, nâng cao năng lực cảm thụ văn học , bồi dưỡng vốn từ là một trong những nhiệm vụ cần thiết đối với học sinh tiểu học. Có năng lực cảm thụ văn học tốt, có vốn từ phong phú các em sẽ cảm nhận nhiều nét đẹp từ thơ, văn. Các em sẽ có được những bài học từ thực tế mà các em quan sát được để vận dụng vào bài văn của mình.
Ví dụ: Các em sử dụng từ chưa đúng khi quan sát về mẹ (thói quen nói ngược). Đề bài: Tả về mẹ. Có em viết: “ mái tóc của mẹ em ngắn mà đẹp không nỗi chịu”
Tôi chép câu văn lên bảng và hỏi:
+ Câu văn bạn viết đã đúng chưa , cách sắp sắp xếp từ đúng chưa hay bạn sử dụng câu như vậy đã giàu tính gợi tả chưa?
+ Dựa vào ý văn của bạn ta cần thay đổi câu văn như thế nào để miêu tả được nét đẹp từ mái tóc của mẹ và sắp xếp từ cho hợp lí
Sau khi gợi ý cho học sinh nêu, tôi giúp học sinh chỉnh sửa và hoàn chỉnh câu văn có hình ảnh cảm xúc hơn, làm nổi bật đặc điểm của mẹ: “Mái tóc của mẹ không dài, cũng không ngắn, được cắt bằng đến ngang vai và cố định bằng chiếc dây buộc tóc màu xanh nhạt quen thuộc, trông rất đẹp”.
Hay có em lại xen lẫn tiếng địa phương vào. Ví dụ: Mẹ lâm núi,lâm sốc cá thịt,.
Khi phát hiện học sinh viết sai, tôi thường đưa ra cho cả lớp nhận xét, sửa sai và rút kinh nghiệm theo các bước:
+ Câu văn của bạn viết, có chỗ nào chưa phù hợp, các em cần phải sửa? (Bạn sử dụng từ “lâm” để miêu tả hoạt động của mẹ là không phù hợp, không đúng)
+ Chúng ta cần thay từ “lâm” bằng từ nào? (thay từ “lâm” bằng từ “đi”) Học sinh sửa và viết đọc lại câu văn.
Do những tồn tại trên, mỗi đề bài tôi thường gợi ý, hướng dẫn học sinh cách tìm từ ngữ để miêu tả dựa vào sự hiểu biết của mình hoặc giáo viên cung cấp từ mới cho các em. Vốn từ ngữ phong phú sẽ giúp các em diễn đạt đa dạng những điều định nói, định viết. Có thể làm giàu vốn từ cho các em bằng hình thức tìm từ ngữ qua hình thức trò chơi như: Tìm từ láy âm gợi tả hình ảnh
Học sinh chia làm nhóm 4, từng nhóm lần lượt nêu một từ láy âm gợi tả hình ảnh rồi chỉ nhóm khác:
Mênh mông - nho nhỏ - đủng đỉnh – lung linh – mượt mà - đẫy đà - cứng cáp – thướt tha - mơn mởn – cuồn cuộn – nhanh nhẹn – nũng nịu
Trên cơ sở những từ láy tìm được, giáo viên tiếp tục cho học sinh xác định những từ láy chỉ dùng để tả người: Nho nhỏ - đủng đỉnh – mượt mà - đẫy đà -cứng cáp – thướt tha - nhanh nhẹn - nũng nịu
Qua trò chơi trên học sinh sẽ tự mình làm giàu được vốn từ và sử dụng một cách có hiệu quả khi viết các đoạn văn tả cảnh khác nhau.
Những cách làm như trên nhằm trang bị cho học sinh vốn từ chuẩn bị tốt điều kiện cho các em làm bài viết.
Nâng cao năng lực cảm thụ văn học, làm giàu vốn từ thông qua phân môn tiếng Việt
Môn Tập đọc giúp các em hiểu được nghĩa đen, nghĩa bóng, hiểu được nội dung của các đoạn văn, khổ thơ có ý nghĩa miêu tả (cảnh vật, con người,...). Mỗi tiết dạy Tập đọc nên thêm một vài câu hỏi về thể loại, bố cục và trình tự miêu tả của tác giả để học sinh thấm dần về Tập làm văn miêu tả.
Môn Luyện từ và câu là môn có thể giúp học sinh làm giàu vốn từ nhiều nhất khi dạy các tiết Mở rộng vốn từ. Trong các tiết này có các bài tập mở rộng vốn từ rất cụ thể, thiết thực như tìm từ, ghép từ, phát hiện từ miêu tả, dùng từ đặt câu, sắp xếp các từ thành nhóm miêu tả như nhóm từ ngữ miêu tả ngoại hình, nhóm từ ngữ miêu tả đặc điểm cảnh vật, nhóm miêu tả hoạt động,...
Đặc biệt ở chính phân môn Tập làm văn, giáo viên có thể giúp học sinh làm giàu vốn từ theo các đề tài nhỏ:
Ví dụ 1:
Tìm những hình ảnh so sánh để so sánh với dòng sông: Dòng sông như dải lụa, dòng sông như con trăn khổng lồ, dòng sông như người mẹ hiền ôm ấp đồng lúa chín vàng...
Sau khi học sinh đã có một vốn từ nhất định, tôi giúp học sinh các cách sử dụng vốn từ trong miêu tả như: Sử dụng từ láy, sử dụng tính từ tuyệt đối (đỏ mọng, đặc sệt, trong suốt...), sử dụng các biện pháp nghệ thuật (so sánh, nhân hoá, ẩn dụ...).
Ví dụ 2: Cho các từ “ríu rít, líu lo, liếp chiếp, rộn ràng, tấp nập, là là, từ từ...”
Hãy chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn sau: “Tiếng chim... báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Ông mặt trời... nhô lên sau luỹ tre xanh. Khói bếp nhà ai... bay trong gió. Đàn gà con... gọi nhau,...theo chân mẹ. Đường làng đã... người qua lại.”
Ví dụ 3: Hãy chọn từ ngữ thích hợp trong ngoặc điền vào chỗ trống để được các câu văn có hình ảnh so sánh phù hợp nhất (tiếng chuông, chùm sao, thuỷ tinh, dải lụa, giọng bà tiên).
Hoa xoan nở từng chùm trông giống như... ( những chùm sao )
Nắng cứ như...xối xuống mặt đất.	( thuỷ tinh )
Giọng bà trầm ấm ngân nga như...	( tiếng chuông )
Ở ví dụ 1 cho số từ nhiều hơn số chỗ trống cần điền, buộc HS phải suy nghĩ kĩ hơn khi chọn từ.
Nâng cao năng lực cảm thụ văn học, làm giàu vốn từ thông qua đọc sách, báo
Làm giàu vốn từ cho học sinh có nghĩa là giúp cho các em nắm một số từ gợi tả để có thể dùng trong văn miêu tả.
Để ngày càng nâng cao và hiểu rõ vốn từ và để đọc sách báo có hiệu quả tôi luôn cố gắng hướng dẫn cho các em phương pháp và thời gian đọc sách cho hợp lí và khoa học. Đọc sách phải có sự nghiền ngẫm, suy nghĩ để cảm nhận được cái hay, cái đẹp của câu chuyện hay bài văn mình đọc. Khi đọc xong nên ghi chép những từ ngữ, những ý hay hoặc đoạn văn mà mình yêu thích vào sổ tay văn học.Việc ghi chép này không nhất thiết để cho học sinh khi làm văn sẽ mở ra sử dụng nhưng trước hết, mỗi lần ghi chép, các em sẽ được một lần đọc, ghi nhớ, bắt chước, lâu dần thành thói quen. Khi làm bài, những từ ngữ, hình ảnh, ý văn sẽ tự động tái hiện, giúp học sinh có thể vận dụng làm văn.
Và để làm được điều đó, lớp tôi đã xây dựng một tủ sách ngay tại lớp học. Tủ sách này nhằm tập hợp những quyển sách hay, số báo của trường phục vụ cho học sinh trong lớp. Khi học sinh có nhu cầu đọc sách các em sẽ đến mượn ở tủ và đọc xong lại cất vào vị trí một cách tự giác.
Hình 1: Tủ sách lớp	Hình 2: Học sinh đọc sách giờ ra chơi
Khi phát động phong trào đọc sách, tôi hướng dẫn các em tìm đọc các loại sách có ở tủ sách thư viện, ở tủ sách của lớp,  (Lưu ý học sinh đọc các loại sách báo phù hợp với lứa tuổi). Ngoài việc tự đọc tôi còn cho một số em có kỹ năng đọc tốt đọc các tin, bài, tác phẩm hay trước lớp trong giờ ra chơi, 15 phút sinh hoạt đầu buổi. Nhìn chung học sinh rất hứng thú nghe và cảm nhận được nhiều cái hay, cái đẹp trong thơ văn; về đặc điểm, tính cách của từng nhân vật trong mỗi câu chuyện. Sự cảm nhận đó sẽ giúp các em rất nhiều trong việc tính lũy vốn từ và kiến thức cho việc học, nâng cao khả năng lực dùng từ và viết viết văn miêu tả phong phú và hợp lí hơn.
Đọc sách thư viện
Hướng dẫn học sinh lập dàn ý
Đây là một việc làm khó. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh lập dàn ý trước khi làm thành một bài văn hoàn chỉnh. Có lập được dàn bài thì mới có thể tìm ý, sắp xếp ý, viết thành một bài văn mạch lạc, bố cục rõ ràng, ý văn trong sáng.
Khi hướng dẫn học sinh lập dàn ý một bài văn tôi thường theo các bước
sau:

Xác định đề bài
Nhắc lại cấu tạo bài văn theo đề bài đã cho
Tiến hành hướng dẫn lập dàn ý.
Ví dụ:
Đề bài: Hãy tả ngôi trường thân yêu gắn bó với em trong nhiều năm qua.
Với đối tượng học sinh như đã nêu, tôi dẫn dắt học sinh thực hiện lập dàn ý từ hệ thống câu hỏi khá tỉ mỉ sau:
+ Đề bài yêu cầu chúng ta làm gì? (Tả ngôi trường của em)
+ Đề bài thuộc dạng văn miêu tả nào? (tả cảnh)
+ Hãy nêu cấu tạo của bài văn tả cảnh? (Hs nêu)
+ Em quan sát vào thời gian nào? (buổi sáng khi học sinh chưa đến trường, buổi chiều khi học sinh đã ra về hay trong giờ học,...)
+ Em quan sát bằng những giác quan nào? ( mắt nhìn, tai nghe các âm thanh như tiếng giảng bài của cô, tiếng trống,...tiếng cảnh vật xung quanh như tiếng ve kêu, chim hót,..)
+ Phần mở bài em cần giới thiệu như thế nào? (Hs nêu)
+ Phần thân bài em tả những cảnh nào của trường? ( HS nêu)
+ Phần kết bài, em nêu cảm nghĩ của mình đối với ngôi trường như thế
nào?
*Lưu ý: Các em có thể tả cảnh trường vào một thời điểm nhất định hoặc
theo thứ tự thời gian trong ngày như sáng đến chiều hay theo mùa. Khi quan sát, các em nên quan sát từ xa đến gần, từ ngoài vào trong, nắm được điểm chung và riêng của cảnh, chú ý vào những điểm nổi bật nhất của cảnh. Sự liên quan của cảnh vật đó với cảnh vật xung quanh như con người, chim chóc, thiên nhiên,...
- Tổ chức nhận xét, bổ sung hoàn thiện dàn ý: Để giúp học sinh có một dàn ý hoàn chỉnh, giáo viên cho học sinh đọc dàn ý của mình cho cả lớp nhận xét, bổ sung, giáo viên giúp đỡ để các em hoàn chỉnh dàn ý.
Dàn ý bài văn tả ngôi trường PTDTBT TH Ngọc Linh
*Mở bài
+ Trường em mang tên Trường PTDTBT TH Ngọc Linh
+ Ngôi trường khang trang, cảnh vật thật là hiền hòa.
*Thân bài
+ Nhìn từ xa ngôi trường nhỏ bé, yên tĩnh .
+ Biển trường xanh đậm, nổi rõ hàng chữ trường PTDTBT TH Ngọc Linh.
+ Tường được sơn màu vàng
+ Sân trường được tráng xi măng
+ Bao quanh sân bồn hoa và các cây cảnh được chúng em chăm sóc cẩn
thận.

+ Có 2 dãy phòng học và một dãy phòng chức năng.
+ Lớp học rộng rãi, thoáng mát, bàn 2 chỗ ngồi, trang trí rất đẹp, có đầy
đủ quạt điện, đèn điện, sáng nào chúng em cũng vệ sinh sạch sẽ.
+Từ cổng nhìn thẳng vào là dãy phòng học, bên phải là dãy phòn chức năng, phòng đầu tiên là phòng hội đông,.,...
*Kết bài:
+ Em rất yêu quý và tự hào về trường em
+ Dù sau này đi xa em vẫn luôn nhớ mãi hình ảnh mái trường thân yêu của em.
Tiếp theo, tôi cho học sinh chọn và viết hoàn chỉnh bài
Khen ngợi, động viên kịp thời
Khi học sinh biết viết văn miêu tả và viết được hay là khi các em đã bước đầu hiểu được đặc điểm của văn miêu tả, biết cách quan sát đối tượng, tích luỹ được vốn từ miêu tả nhất định, biết xây dựng đoạn văn mở bài, thân bài, kết bài; cách diễn đạt và xây dựng bố cục bài văn; biết cách tưởng tượng và sử dụng các biện pháp tu từ, biện pháp nghệ thuật trong viết văn; được sửa lỗi kĩ lưỡng sau mỗi bài viết và để kích thích học sinh học làm được những điều đó, tôi luôn
dành cho các em những lời khen thích đáng. Các em sẽ phấn khởi, tự tin hơn và phát huy được khả năng tiềm tàng của bản thân, từ đó loại bỏ được những lo âu, tự ti cố hữu.
Mỗi bài văn học sinh viết được, kết hợp với cách đánh giá của giáo viên đúng cách sẽ giúp các em trưởng thành trong nhận thức, trong cách suy nghĩ. Do đó, tôi thường nhận xét bài rất tỉ mỉ sau mỗi bài học sinh viết, sửa sai trực tiếp về lỗi chính tả, gạch chân dưới những câu, từ học sinh đặt chưa đúng và nhận xét cụ thể để giúp các em chữa bài trong tiết trả bài. Những góp ý nhẹ nhàng, chi tiết hay những lời khen của giáo viên như một định hướng giúp học sinh hoàn thiện bài viết hơn.
Ví dụ : Tôi sẽ chọn những bài hay và đúng đọc cho cả lớp cùng nghe và tôi thường trao một phần quà để khích lệ tinh thần học tập của các em như bút,vở,...và bên cạnh đó tối không quên khuyến khích,động viên các bạn khác cùng nhau cố gắng để bài làm của bản thân được tốt hơn.
Học sinh được khen thưởng VI: Kết quả:
-	Từ những việc đã làm, tôi đã thu được những kết quả tốt đẹp:
+ Trước hết, mọi học sinh đã viết được câu văn đúng ngữ pháp.
+ Học sinh xác định đúng đề, làm bài đảm bảo về cấu trúc, trong đó có một số bài giàu hình ảnh, cảm xúc, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc
+ Ngoài nhiệm vụ chính là biết làm một bài văn, học sinh được chủ động, tự do thể hiện cái “tôi” của mình một cách rõ ràng bộc bạch cái riêng của mình một cách trọn vẹn.
+ Phần lớn các em làm bài đạt yêu cầu, số lượng học sinh làm tốt bài văn miêu tả tăng đáng kể .
Sau một thời gian thực hiện, theo nhận định của tôi, chất lượng học tập kiểu bài miêu tả trong phân môn Tập làm văn lớp tôi có sự chuyển biến rõ rệt.
Kết quả bài kiểm tra viết của học sinh trong tháng 10/2020
Đề bài: Quan sát trường em. Từ những điều đã quan sát được, lập dàn ý cho bài văn miêu tả ngôi trường.
Tổng số
Nữ
Chưa đạt yêu cầu
Đạt yêu cầu
Bài viết tốt
TS
%
TS
%
TS
%
Lớp 5/1
22
12
14
63,63
8
36,36
0
0,00

Kết quả bài kiểm tra viết của học sinh trong tháng 03/2021 Đề bài: Em hãy tả một người bạn của em.

Tổng số
Nữ
Chưa đạt yêu cầu
Đạt yêu cầu
Bài viết tốt
TS
%
TS
%
TS
%
Lớp 5/1
22
12
2
9,09
16
72,72
4
18,18

KẾT LUẬN
Để để giúp các em học sinh dân tộc thiểu số viết đúng, viết hay phải tập trung thực hiện phối hợp nhiều biện pháp. Trong đó phải quan tâm nhiều đến các nội dung sau:
Tăng cường mượn sách, báo cho học sinh đọc thêm sách, báo, truyện,...hoặc nhắc nhở các em lên thư viện đọc sách để giúp các em hiểu biết thêm về cuộc sống quanh em, từ đó tự tin để bộc lộ của mình, nâng cao khả năng nói, viết .
- Phải tạo được thói quen tự giác học tập, chuẩn bị bài ở nhà, đọc bài và tự tìm hiểu nội dung, quan sát thế giới xung quanh.
Sử dụng phối hợp nhiều phương pháp nhằm khuyến khích học sinh bộc lộ trí tuệ và cảm xúc của mình trong các ngôn bản mà các em tạo lập
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học.
Phải khai thác triệt để đồ dùng dạy học và tranh vẽ trong sách giáo khoa và sưu tầm những vật thật bằng video tranh ảnh để cung cấp vốn từ cho học sinh.
Thường xuyên kiểm tra, đánh giá, khen để khích lệ các em.
Luôn thực hiện quan điểm tích hợp trong dạy học.
Phối hợp với các hoạt động ngoài giờ để tích lũy vốn hiểu biết và bồi dưỡng tâm hồn giàu cảm xúc cho các em.
Giáo viên phải thường xuyên nghiên cứu, dự giờ đồng nghiệp, tham dự đầy đủ các lớp tập huấn chuyên môn 
Kiến nghị
Giáo viên các lớp dưới, cần chú ý rèn các kĩ năng viết văn cho học sinh.
Cần tăng thêm thời lượng dạy tiếng Việt, giảm bớt thời lượng dạy môn khoa học, Lịch sử,.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ mà tôi rút ra trong quá trình Rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 5. Tuy nhiên trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài này sẽ không tránh khỏi những mặt hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, tôi mong đươc sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến quý báu của cấp trên và các bạn đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện và đạt kết quả tốt hơn, đồng thời được áp dụng rộng rãi trong việc Rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 5.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
Tên tác giả
Tài liệu tham khảo
Nhà xuất bản

1
Tạ Đức Hiền – TS: Ngô
Thu Yên. TS: Nguyễn Minh Hòa
Tuyển chọn những bài văn miêu tả 5
Nhà xuất bản Đại học Sư phạm

2
NguyễnThị Kim Dung Lê Thị Mỹ Trinh

Những bài văn miêu tả 5
Nhà xuất bản tổng hợp thành phố Hồ
Chí Minh

3
Nguyễn Minh Thuyết (Chủ biên) – Nguyễn Thị Hạnh.
Nguyễn Ly Kha – Đặng
Thị Lanh.

Sách tiếng Việt 5(Tập một)

Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.

4
Nguyễn Minh Thuyết (Chủ biên)
Hoàng Hòa Bình – Trần Minh Hưởng – Trần Thị Hiền Lương – Nguyễn
Trí

Sách tiếng Việt 5 ( tập hai)

Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam

MỤC LỤC
TT
Tiêu đề
Trang
Ghi chú
1
Tên đề tài
1

2
Đặt vấn đề
1, 2

3
Cơ sở lý luận
3

4
Cơ sở thực tiễn
3, 4

5
Nội dung nghiên cứu
4 - 16

6
Kết quả nghiên cứu
16

7
Kết luận
17

8
Kiến nghị
17

9
Phụ lục
18

10
Tài liệu tham khảo
18

11
Mục lục
19