SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 3A1 trường PTDTBT Tiểu học Nậm Lúc

không phải “lưới tầm”
+ Việc tổ chức cho học sinh luyện đọc theo nhóm mang lại hiệu quả hơn bởi tác động của đối tượng học sinh hoàn thành tốt đến với bạn của mình sát sao hơn. Đây cũng là khâu giáo viên dành thời gian quan tâm đến đối tượng học sinh đọc chưa được tốt nhiều hơn.
* Đối với học sinh ngắt nghỉ dấu câu chưa hợp lí:
Như chúng ta đã biết khi đọc một văn bản nếu ngắt nghỉ hơi không đúng chỗ làm cho người nghe sẽ hiểu nội dung văn bản đi hướng khác. Vì vậy dạy Tập đọc giáo viên cần chú trọng rèn học sinh ngắt, nghỉ hơi đúng lúc, đúng chỗ. 
Đầu tiên, cần hướng dẫn các em nghỉ hơi ở những chỗ có dấu kết thúc câu. Các dấu (dấu chấm, chấm hỏi, chấm than, hai chấm, chấm lửng ở cuối câu) cần nghỉ hơi một quãng bằng khoảng thời gian đọc một chữ. Khi đọc câu có (dấu phẩy, chấm phẩy, gạch ngang, ngoặc đơn ở giữa câu) thời gian ngắt hơi bằng bằng nửa quãng nghỉ hơi sau dấu chấm. Trong trường hợp dấu kết thúc câu đồng thời cũng kết thúc một đoạn để xuống dòng, quãng nghỉ sẽ dài gấp đôi khoảng thời gian phát âm một tiếng. 
Bên cạnh những dấu kết thúc câu hoặc ngăn cách các bộ phận câu, còn có một số dấu câu có cách dùng đặc biệt là dấu chấm lửng thể hiện lời nói ngắt quãng cụ thể là:  
- Ngắt quãng giữa một tiếng.       
Khi hướng dẫn học sinh nghỉ hơi giữa cụm từ cần lưu ý luyện các em đọc tự nhiên, tránh đọc nhát gừng ngắt giọng một cách máy móc hoặc đọc quá to những tiếng cần nhấn giọng. 
- Ngoài việc đọc đúng, đọc chính xác các bài đọc, giáo viên cần chú ý hướng dẫn học sinh cách nhấn giọng ở các tiếng và ngắt nhịp giữa các dòng thơ sao cho đúng chỗ, thể hiện tình cảm của tác giả gửi gắm thông qua bài văn, bài thơ.
Ví dụ: Trong bài thơ “ Mặt trời xanh của tôi” Sách Tiếng Việt 3 - Tập 2 trang 32.
	Đã có / ai lắng nghe / Đã ai / lên rừng cọ /
	Tiếng mưa / trong rừng cọ /	 Giữa một buổi / trưa hè /
	Như tiếng thác / dội về /	 Gối đầu lên / thảm cỏ /
	Như ào ào/ trận gió .//	 Nhìn trời xanh, / lá che. //
Với bài thơ này đọc với giọng vui, thiết tha, tình cảm thể hiện được tình yêu của tác giả với rừng cọ quê hương mình.
	3. Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh kỹ năng đọc diễn cảm.
	* Hướng dẫn rèn kỹ năng đọc diễn cảm.
	Muốn đọc diễn cảm một văn bản, tôi hướng dẫn học sinh tìm được giọng điệu, ngữ điệu phù hợp với tình huống, thể hiện được tình cảm, thái độ, đặc điểm của nhân vật hay tình cảm, thái độ của tác giả đối với nhân vật và nội dung miêu tả trong văn bản qua giọng đọc của mình. 
	- Để người nghe cảm nhận được cái hay, cái đẹp của văn bản đòi hỏi người đọc phải đọc được diễn cảm văn bản đó. Trước hết việc luyện đọc hiểu cho học sinh thường được thực hiện trong bước đọc thầm. Khi hiểu nội dung bài văn, bài thơ thì từ đó học sinh mới đọc đúng, đọc hay và diễn cảm được.
- Đọc diễn cảm là một yêu cầu đặt ra khi đọc những câu văn trong bài văn, bài thơ. Đó là việc đọc thể hiện ở kỹ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngắt giọng, nghỉ giọng,... để biểu đạt đúng ý nghĩ và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc, đồng thời biểu hiện được sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm. 
- Đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở mức độ cao và chỉ thực hiện được trên cơ sở học sinh đã đọc đúng và đọc lưu loát văn bản. Để phát huy năng lực đọc nên gọi những em đọc tốt đọc mẫu. Khuyến khích cách đọc sáng tạo của học sinh, tránh áp đặt một cách đọc theo khuôn mẫu. 
- Sau khi học sinh đã tìm hiểu nội dung bài, tôi sẽ mở rộng nội dung bài bằng cánh đặt các câu hỏi mở rộng phù hợp với nội dung bài để học sinh suy nghĩ, phán đoán, tạo cho học sinh có cơ hội phát huy năng lực tìm tòi, sáng tạo trong học tập.
 	- Sau đó tôi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm thông qua những hình ảnh gợi mở có trong bài đọc giúp học sinh nhận biết và thể hiện tình cảm, thái độ của tác giả qua giọng đọc của mình, hình ảnh, cảm xúc, tính cách nhân vật trong bài văn, bài thơ. Việc đọc diễn cảm của học sinh còn phụ thuộc vào sự cảm nhận riêng của từng em về ngữ điệu, tốc độ, trường độ và âm sắc. Tôi không áp đặt học sinh theo khuôn mẫu. Tôi hướng dẫn học sinh xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với nội dung bài đọc. 
Ví dụ: Trong bài “Quả hồng của thỏ con” ở Sách Tiếng Việt lớp 3 tập 2 trang, 44. Tôi hướng dẫn học sinh cách đọc các loại câu này như sau:
	- Chiếu Slide chứa đoạn văn đó lên ti vi.
	- Hỏi học sinh trong đoạn văn đó có những câu văn nào là câu hỏi, câu kể, câu cảm, câu cầu khiến và cách đọc của từng loại câu này, giáo viên dùng kí hiệu lên giọng &, xuống giọngm ở cuối mỗi loại câu và đồng thời tôi hướng dẫn học sinh đọc tìm giọng điệu phù hợp cho mỗi nhân vật có trong bài đọc.
(Đối với những bài có lời thoại của các nhân vật).
	Thỏ hốt hoảng kêu lên:m (câu kể) 
	- Hồng của tớ ! & (câu cảm). 
	Thỏ liếm môi hỏi với lên: m (câu kể)
	- Hồng ngọt giống dưa hấu hay mật ong? & (câu hỏi)
	Đàn chim ngạc nhiên: m (câu kể) 
	- Cậu chưa ăn hồng bao giờ à? (câu hỏi)
	Thỏ đỏ mặt lắc đầu. Đàn chim ái ngại: (câu kể)m
	- Đúng ra, chúng tớ không lên ăn hồng của cậu. m (câu kể)
Như vậy, muốn học sinh đọc đúng thì giáo viên cần phải phối hợp nhiều biện pháp cùng một lúc. Tùy thuộc vào từng bài đọc, vào học sinh mà giáo viên lên kế hoạch cụ thể, kiên trì kiểm tra thường xuyên hàng ngày, hàng giờ và lựa chọn biện pháp luyện tập thích hợp. 
	* Tổ chức luyện tập thực hành đọc diễn cảm văn bản.
 	Tổ chức cho học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (theo cặp, theo nhóm) để rút kinh nghiệm.
 	Luyện đọc diễn cảm các câu có từ ngữ bộc lộ cảm xúc, những câu có từ ngữ giàu hình ảnh gợi tả, gợi cảm trong bài, đối với cách luyện đọc này sẽ tạo điều kiện cho tất cả học sinh đều được đọc.
	Ví dụ: Bài 5: Ngày hội rừng xanh Sách Tiếng Việt lớp 3 - Tập 2 - Trang 23.
 Chim Gõ Kiến nổi mõ 
 Gà Rừng gọi vòng quanh:
 - Sáng rồi đừng ngủ nữa
 Nào, đi hội rừng xanh!
 Tre, trúc thổi nhạc sáo
 Khe suối gảy nhạc đàn
Cây rủ nhau thay áo
 Khoác bao màu tươi non.
	+ Giáo viên chiếu khổ thơ cần luyện đọc lên ti vi.
	+ Học sinh đọc mẫu (GV đọc mẫu). Học sinh đọc và xác định giọng đọc của khổ thơ đó. 
	+ Học sinh luyện đọc trong nhóm .
	+ Cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để học tập lẫn nhau.
4. Biện pháp 4: Tổ chức các trò chơi học tập trong giờ học.
         Việc tổ chức trò chơi học tập trong giờ học rất quan trọng, thông qua các trò chơi để kích thích học sinh có hứng thú với việc đọc qua đó rèn luyện cho các em tư duy linh hoạt, luyện cho các em tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, tự tin, giáo dục tư tưởng, tình cảm tốt đẹp thông qua bài đọc.
       - Khi học sinh đã hiểu nội dung bài và chuyển sang phần đọc diễn cảm (Học thuộc lòng) tôi tổ chức trò chơi học tập cho học sinh. Tuỳ thuộc vào thời gian tiết học, mà tôi sẽ lựa chọn trò chơi thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia.
Ví dụ: Khi dạy bài “Mèo đi câu cá” –sách HDH Tiếng Việt lớp 3 tập 2 – Trang 55, ở phần thi đọc thuộc lòng, tôi cho học sinh chơi trò chơi Truyền điện. Học sinh cả lớp cùng tham gia chơi, em đầu tiên đọc một câu và nối tiếp nhau, em nào không đọc tiếp được coi như bị “điện giật” là em đó thua cuộc. 
- Tổ chức cho học sinh thi đọc phân vai đối với các bài đọc có xuất hiện lời thoại của các nhân vật. 
+ Tôi yêu cầu học sinh nêu lại các tuyến nhân vật có trong bài.
+ Nhắc lại giọng điệu, tính cách, chú ý lời thoại của các nhân vật xuất hiện trong bài đọc.
+ Lưu ý học sinh giọng của người dẫn chuyện.
+ Tổ chức đọc phân vai trong nhóm trong khoảng thời gian nhất định (Giáo viên quy định thời gian).
+ Tổ chức thi đọc phân vai trước lớp.
+ Tổ chức cho học sinh trong lớp bình chọn ra một trọng tài.
+ Để tạo hứng thú và làm cho cuộc thi trở lên sôi nổi, học sinh tích cực, hào hứng tham gia thì tôi sẽ tổ chức bình chọn ra nhóm đọc phân vai hay nhất, thể hiện được giọng đọc, tính cách nhân vật chân thực nhất.
+ Tổ chức bình chọn có rất nhiều hình thức khác nhau như là: bỏ phiếu, giơ tay biểu quyết hoặc là bình chọn bằng những trái tim yêu thương dành cho nhóm thắng cuộc. 
* Kết hợp STEM, tổ chức đóng vai trong tiết học đối với các bài đọc có các nhân vật và lời thoại:
* Trong chương trình sách tiếng việt lớp 3 có rất nhiều những bài đọc có nhiều tuyến nhân vật với tính cách, hành động, suy nghĩ thú vị và có những tình huống xảy ra mang tính ý nghĩa, những bài học sâu sắc từ cuộc sống thực tế hàng ngày. Qua những bài học đó, học sinh sẽ rút ra được rất nhiều kinh nghiệm mang lại bài học bổ ích cho bản thân.
* Qua việc tìm hiểu và nghiên cứu tôi đã đưa ra được bảng số liệu về các bài đọc có trong chương trình Tiếng Việt lớp 3 như sau:
STT
Tổng số bài đọc có trong chương trình: 62 bài
(Trừ những bài đọc ở tuần ôn tập)

1

Các bài thơ
Các dạng bài đọc không có tuyến nhân vật
Các dạng bài đọc có tuyến nhân vật, lời thoại
2
Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
3
15
24,1
24
38,7
23
37,2
Từ việc quan sát bảng số liệu trên tôi thấy số lượng bài có tuyến nhân vật, lời thoại chiếm 37,2% và qua việc quan sát quá trình học tập rèn luyện của học sinh tôi nhận thấy rằng học sinh rất có hứng thú đối với những bài đọc có nhân vật, lời thoại và rất thích đóng vai nên tôi đã quyết định kết hợp STEM trong tiết học Tiếng Việt, cụ thể là ở trong tiết đọc đối với những bài có tuyến nhân vật và lời thoại.
Ví dụ: Đối với Bài 26: Ngày như thế nào là đẹp Sách Tiếng Việt 3 - Tập 2 - Trang 62.
* Trước tiết học 1 tuần:
- Tôi xây dựng tình huống: Hải là một cậu bé rất yêu thích môn học Tiếng Việt, đặc biệt cậu cực kì yêu thích các nhân vật trong các bài đọc mà cậu đã được học. Cậu ước ao: Để cho bài đọc thêm sinh động giá như có thể làm được những chiếc mũ xinh xắn với hình ảnh của các nhân vật ấy, sau đó cùng bạn bè đóng vai, tạo ra một sân khấu đầy bổ ích và thú vị cho thầy cô, cho bạn bè, đặc biệt cho bố mẹ cùng thưởng thức câu chuyện thì thật tuyệt biết bao! Các bạn hãy giúp Hải nhé!
- Học sinh tìm cách giải quyết tình huống.
- Học sinh thảo luận tìm vật liệu, giáo viên hướng dẫn, gợi ý những vật liệu có sẵn trong cuộc sống hằng ngày: Vỏ bìa vở đã viết hết, giấy bìa cứng bằng vỏ mì tôm giấy A4, hộp màu vẽ, bút, thước kẻ, kéo, keo, băng dính. Học sinh thảo luận cách làm chiếc mũ, cách thiết kế hình ảnh các nhân vật.
* Trước tiết học 3 ngày:
- Giáo viên tổ chức 1 hoạt động STEM.
- Học sinh làm theo nhóm các nhân vật như: Châu chấu, giun đất, kiến. mỗi một nhân vật sẽ kèm theo một chiếc mũ xinh xắn để gắn các nhân vật lên.
- Ngoài ra tôi có thể hướng dẫn học sinh về nhà hoàn thiện các sản phẩm STEM hình ảnh các nhân vật ở nhà.
* Trước tiết học kể truyện 2 ngày:
- Tôi hướng dẫn các em nhận định được nhân vật và lời thoại của mỗi nhân vật có trong bài.
- Tổ chức cho các nhóm phân vai cho mỗi nhân vật, người dẫn chuyện ở trong bài. 
* Trong giờ thi đóng vai:
- Các nhóm lên thi đóng vai theo sự chuẩn bị của nhóm mình. Vận dụng sự chuẩn bị của mình kết hợp với nội dung bài đọc. Tạo ra một sân khấu đóng vai sao cho tự nhiên và hay nhất.
- Giáo viên khuyến khích học sinh đóng vai kèm theo cử chỉ, điệu bộ.
- Sau phần đóng vai sẽ là phần bình chọn và đánh giá, nhận xét của học sinh với các nhóm bạn.
- Sau khi kết hợp STEM vào dạy tiết tập đọc tôi thấy chất lượng giờ học được nâng lên rõ rệt. Học sinh không còn bị động, học trầm nữa mà các em học tập rất sôi nổi, hứng thú và say mê sáng tạo! Đồng thời học sinh đọc diễn cảm, đóng vai rất tự nhiên, sử dụng hiệu quả các sản phẩm các em làm ra.
* Tính mới của sáng kiến:
- Sáng kiến “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 3A1 Trường PTDTBT TH Nậm Lúc.” lần đầu được áp dụng tại nhà trường.
- Kết hợp STEM, tổ chức đóng vai trong tiết học đối với các bài đọc có các nhân vật và lời thoại.
- Tích hợp được các môn học như Mĩ thuật, Công nghệ, Toán học tạo tiết đọc thêm phong phú sinh động phát huy được khả năng của học sinh qua việc đóng vai.
- Tổ chức được cho học sinh thi đọc phân vai đối với các bài đọc có xuất hiện lời thoại của các nhân vật, tuyến nhân vật có trong bài.
- Tổ chức các hình thức thi đọc diễn cảm đa dạng, linh hoạt trong tiết đọc.
V. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Bằng cách vận dụng hình thức tổ chức dạy học theo các biện pháp nêu trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập, hoạt động tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài. Số em đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Số em đọc đúng, đọc diễn cảm được nâng lên rõ rệt.Tính đến cuối năm học 2022-2023, lớp 3A1 có 21/28 em đọc diễn cảm tốt. Kết quả được thể hiện qua bảng sau: 
Kết quả được thể hiện qua bảng sau: 
+ Trước khi áp dụng sáng kiến:
Kĩ năng đọc
Số lượng
Tỉ lệ %
Ghi chú
Đọc nhỏ, ấp úng, phát âm chưa chuẩn, còn thêm - bớt từ
11
39,3
Đôi khi đọc sai từ
Đọc to nhưng ngắt nghỉ chưa đúng dấu câu 
8
28,5
Đôi khi đọc quá nhanh bỏ qua việc ngắt nghỉ đúng dấu câu.
Đọc to, lưu loát, rõ ràng nhưng chưa diễn cảm
6
21,5
Chưa phân biệt được giọng đọc
Đọc to, lưu loát, rõ ràng, diễn cảm tương đối tốt
3
10,7
Đôi khi chưa nhấn từ đúng

+ Sau khi áp dụng sáng kiến:
Kĩ năng đọc
Số lượng
Tỉ lệ %
Ghi chú
Đọc nhỏ, ấp úng, phát âm chưa chuẩn, còn thêm - bớt từ
0
0

Đọc to nhưng ngắt nghỉ chưa đúng dấu câu
0
0
Đọc đúng tốc độ.
Đọc to, lưu loát, rõ ràng
nhưng chưa diễn cảm.
7
25
Đọc lưu loát, ngắt nghỉ đúng dấu câu. Phân biệt được giọng đọc
Đọc to, lưu loát, rõ ràng, diễn cảm.
21
75
Đọc diễn cảm, thể hiện được cảm xúc thông qua giọng đọc.

Qua bảng phân tích số liệu tôi nhận thấy rằng những biện pháp mà bản thân đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Tỉ lệ học sinh đọc nhỏ, ấp úng, phát âm chưa chuẩn hoặc học sinh đọc thêm bớt từ đã không còn. Tỉ lệ học sinh đọc to, lưu loát, rõ ràng, diễn cảm đã được nâng lên rõ rệt đầu năm tỉ lệ này là 3 em đạt 10,7% nhưng sau khi áp dụng các giải pháp tỉ lệ này đã được nâng lên là 21 em đạt 75%. 
- Các em đã nắm được cách đọc, giọng đọc diễn cảm, có cảm xúc đối với một bài văn, bài thơ.
- Qua việc dạy học kết hợp STEM với tiết tập đọc học sinh biết áp dụng các kiến thức đã học, biết kết hợp những gì mình đã học ở môn Mĩ thuật, Công nghệ, Toán học vào tạo ra những sản phẩm, vẽ và sáng tạo nhân vật có trong bài giúp cho bài đọc sáng tạo hay hơn, các em tích cực, sôi nổi hơn trong giờ học.
- Tôi nhận thấy các em mạnh dạn tự tin và hứng thú học tập khi được đóng vai các nhân vật. Các em đã tự khẳng định và tự tin vào bản thân khi học.
Từ đó kết quả học tập môn Tiếng Việt thu được kết quả cao. Dưới đây là kết quả khảo sát môn Tiếng Việt cuối năm của lớp 3A1 như sau: 
Tổng số học sinh
Số HS tham gia khảo sát
HTXS
HTT
HT
CHT
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
28
28
8
28,3
11
39,2
10
35,5


Từ đó kết quả kết quả học tập của các môn học, chất lượng chữ viết, chất lượng các cuộc thi của học sinh được nâng lên rõ rệt. Các cuộc thi, sân chơi của học sinh đạt thành tích tốt như: Cuộc thi Trạng Nguyên Tiếng Việt: 1 học sinh đạt giải Ba cấp huyện, cuộc thi Giữ vở sạch - viết chữ đẹp 1 học sinh đạt giải Nhất cấp tỉnh.
Qua đó chứng minh rằng Sáng kiến: “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 3A1 Trường PTDTBT TH Nậm Lúc.” Đạt hiệu quả cao.
	Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi để nâng cao chất lượng đọc diễn cảm trong tiết tập đọc cho học sinh lớp 3.
 NGƯỜI VIẾT
 Lê Thị Sinh