SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn Tập viết theo mô hình lớp học Vnen cho học sinh Lớp 3 ở trường Tiểu học

pháp dạy tập viết truyền thống vừa vận dụng rất linh hoạt phương pháp học theo mô hình lớp học VNEN. Ở hoạt động 1, phần “Viết chữ hoa B, H, T”, HS nhìn vào mẫu GV viết, tất cả các em sẽ được đọc toàn bộ bài viết, được thảo luận với nhau về cấu tạo, xác định đúng điểm đặt bút và dừng bút của từng con chữ hoa. Tiếp theo các em lại được thêm một lần vừa quan sát vừa được nghe cô giáo hướng dẫn viết từng con chữ hoa. (Khi viết mẫu chữ hoa cho HS tôi phải chọn vị trí đứng và đặt bảng mẫu cao hơn đầu tôi để khi tôi giơ tay lên viết thì tất cả các em cùng quan sát được, khi viết mẫu xong tôi lại đưa bảng về vị trí hợp lý trên bảng lớp cho đẹp. Và khi các em theo dõi GV viết mẫu, tôi cho cả lớp thay đổi nhanh tư thế ngồi: tất cả sẽ quay mặt lên bảng lớp, tránh cho các em bị vẹo người.) Điều đó sẽ củng cố sâu hơn cho các em quy trình viết từng chữ hoa, giúp các em viết tốt hơn. Sau đó các em sẽ được luyện viết trên bảng con cả 3 con chữ hoa, các em được bạn, được cô giúp đỡ, sửa chữa chỗ viết chưa đúng để viết đúng hơn.
Ở hoạt động 2 “Viết tên riêng và câu ứng dụng”, cũng tất cả các em đều hiểu được tên địa danh “ Bố Hạ” là ở đâu, có đặc điểm gì nổi tiếng. các em còn được hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ (có thể cần sự trợ giúp của cô giáo). Và cũng quan sát mẫu chữ GV viết các em cũng dễ dàng hơn khi nêu được cách trình bày câu tục ngữ, củng cố lại khoảng cách giữa các chữ trong một câu. (Tuy là HS lớp 3 nhưng nhiều em vẫn còn thực hiện điều này chưa đúng.) Cuối cùng các em lại được quan sát và lắng nghe cô giáo viết từ, câu. Các em được củng cố lại quy trình viết liền mạch và các kĩ thuật viết liền nét, rê bút, lia bút, đảm bảo cho chữ khi viết sẽ đều nét hơn, nhanh hơn, đẹp hơn.
3. Một số điều cần lưu ý khi dạy tập viết
a. Ánh sáng phòng học, bảng lớp, bàn ghế của học sinh:
 Đây là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc viết chữ và sức khoẻ của học sinh, phòng học phải có đủ ánh sáng theo tiêu chuẩn học đường, có bảng  có dòng kẻ rõ ràng, bàn ghế  phù hợp với độ cao trung bình với từng đối tượng học sinh, chiều cao của bàn và ghế phải tương xứng để khi ngồi khuỷu tay các em ngang với mặt bàn đúng kích cỡ tiêu chuẩn đối với học sinh .     
b. Tư thế ngồi và cách cầm bút:
 Muốn cho các em viết được những nét chữ, đúng mẫu, đẹp tôi đã hướng dẫn cả lớp tư thế ngồi viết: “Khi viết các em phải ngồi ngay ngắn, lưng thẳng, không được tì ngực vào cạnh bàn, đầu hơi cúi. Nếu ngồi viết không ngay ngắn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chữ viết. Ngồi nghiêng vẹo sẽ kéo theo chữ viết không thẳng, bị lệch dòng. Không những thế còn có hại cho sức khỏe, nếu ngồi viết không ngay ngắn. Vì thế trước khi viết bài, đặc biệt là giờ học tập viết tôi thường yêu cầu các em nhắc lại tư thế ngồi viết thông qua  câu hỏi: “Muốn viết đẹp em phải ngồi thế nào?”. Dần dần, các em sẽ có thói quen ngồi đúng tư thế.
Một việc hết sức quan trọng giúp cho việc viết chữ đẹp là cách cầm bút và cách đặt vở trên bàn. Điều này các em được tôi hướng dẫn kỹ càng: “Khi viết, các em cần cầm bút bằng ba ngón tay (ngón trỏ, ngón cái, ngón giữa) của bàn tay phải, đầu ngón trỏ đặt ở phía trên, đầu ngón giữa phía bên trái, phía bên phải của đầu bút tựa vào đầu đốt giữa ngón tay giữa”. Tôi cũng lưu ý các em cầm bút vừa phải, không để phần ngòi chạm vào ngón tay sẽ bị mực giây ra tay. Còn khi viết bài, tôi cũng luôn hỏi lại học sinh cách để vở cho đúng. Những yếu tố tưởng chừng không quan trọng nhưng thực chất đã góp phần tích cực vào việc rèn chữ cho học sinh.
c. Đồ dùng trực quan của giáo viên: 
Trong khi dạy tập viết cho học sinh lớp 3 thì đồ dùng trực quan chính là chữ viết mẫu của giáo viên (Ở lớp 1, 2 thì là bộ chữ mẫu của Bộ Giáo dục phát hành) Đồ dùng trực quan có tác dụng không nhỏ, nó hỗ trợ và là phương tiện giúp cho việc viết chữ của học sinh, nhằm mục đích giúp học sinh khắc sâu những biểu tượng về chữ viết, có ý thức viết đúng mẫu, giúp học sinh nắm rõ cấu tạo, kích thước của con chữ cần viết. Vì vậy GV bắt buộc phải nắm vững cấu tạo, quy trình viết từng con chữ, từ và câu, các kĩ thuật viết liền mạch, lia bút, rê bút 
- Để chữ mẫu của GV dễ cho HS quan sát, tôi đã thiết kế riêng một loại bảng bằng giấy cứng có ép lactic dùng được cho tất cả các giờ tập viết, phía sau đính nam châm để gắn được lên bảng lớp. Bảng này cấu tạo y hệt bảng con của HS nhưng to hơn (viết đủ 3 chữ hoa cần ôn trong một giờ tập viết) để cho cả lớp cùng quan sát được. Ở cả bảng mẫu này và bảng con của HS tôi đều thống nhất các em ghi số thứ thứ tự các đường kẻ ngang 1-2-3-4-5-6 để HS dễ nắm được cấu tạo cũng như cách viết, những chỗ khó viết của các chữ hoa, giúp các em viết đúng hơn, đẹp hơn .(* Giáo viên nắm vững các tiêu chí khi làm đồ dùng, khi sử dụng và bảo quản đó là: ĐDDH đúng quy cách, chính xác, khoa học, mang tính thiết thực, hiệu quả ( Sử dụng nhiều lần,thường xuyên, dễ sử dụng), mang tính kinh tế (dễ tìm kiếm, không tốn kém, dễ làm, dễ kiếm vật liệu.)và tính sư phạm, tính thẩm mĩ cao dễ gây xúc cảm và hứng thú cho học sinh.
 d. Đồ dùng học tập của học sinh khi học tập viết:
Trong tập viết bút của học sinh rất quan trọng nó quyết định nét chữ của các em, vì thế tôi thường khuyên học sinh sử dụng bút mực. Ngoài việc chọn loại bút và mực thích hợp đến cách chọn vở, bảng cũng quan trọng, tôi hướng dẫn phụ huynh tìm mua cho các em những quyển vở có đường kẻ in đều, rõ ràng và khi viết không bị nhoè mực. Thực tế dạy tập viết hiện nay cho thấy sử dụng bảng con trong việc rèn chữ cho học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 3 đối với tôi vẫn là  phương pháp tối ưu nhất. Cho nên trong buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi đưa ra những quyển vở, bút chì, bút mực để phụ huynh tham khảo. Riêng bảng con thì tôi thống nhất cả lớp để tránh gây khó khăn khi HS tập viết.
e. Rèn kỹ năng viết cho học sinh:
Trong quá trình dạy tập viết và hướng dẫn học sinh viết bài GVcần củng cố, nhắc lại và khắc sâu cho HS nhớ lại cách viết. 
 Trước tiên, giáo viên cần hướng dẫn học sinh nhớ các đường kẻ trong bảng con và trong vở tập viết. Việc này góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy viết chữ.Có những chữ cái cao hơn một đơn vị được xác định bằng đường kẻ ngang trên và đường kẻ ngang dưới như chữ : r ,t, s. Có những chữ cái cao 2 đơn vị rưỡi được xác định bằng đường kẻ ngang trên, đường kẻ ngang giữa và đường kẻ ngang dưới: b, g, h, k...
Với một số kinh nghiệm bản thân cùng với sự trao đổi, học hỏi đồng nghiệp, tôi nhận thấy: nếu học sinh viết các nét cơ bản không đúng, không đẹp thì việc viết xấu, viết sai là điều không tránh khỏi. Vì vậy tôi sẽ củng cố lại cho các em cách viết các nét cơ bản. Chú ý điểm đặt bút, dừng bút.
Chẳng hạn với nét khuyết trên, nét khuyết dưới , học sinh không rèn viết ngay từ đầu thì dễ viết lệch, xấu sẽ dẫn đến những chữ được tạo bởi 2 nét đó như: h, k, g, y... cũng không được đẹp và đây cũng là 2 nét khó mà học sinh thường lúng túng khi viết. Chú ý: nét khuyết phải tròn, thon đều, không to quá, cũng không nhỏ quá hoặc không bị vuông đầu.
 Không chỉ vậy, muốn học sinh viết đẹp thì với những chữ khó viết, tôi thường cho các em luyện viết lên bảng nhiều lần, đến khi nào học sinh viết tương đối đồng đều thì lúc đó mới viết vào vở. 
 Ngoài ra tôi còn thiết kế thêm ở mỗi bài tập viết một bài viết theo mẫu do tôi viết trên giấy ô li để cho các em luyện thêm trong giờ hướng dẫn học buổi chiều hoặc khi ở nhà dưới sự hỗ trợ của cộng đồng.Ví dụ bài luyện viết them sau giờ học “Bài 3B: Là người em ngoan. Phần B: Hoạt động thực hành”
 KEN
g. Hướng dẫn viết nối nét:
 Khi học sinh đã viết các con chữ đúng mẫu, thì việc hướng dẫn nối chữ cũng rất quan trọng. Học sinh biết cách nối chữ thì bài viết mới rõ ràng đều và đẹp được hơn nữa mới đảm bảo được tốc độ viết ở những lớp trên.
* Với học sinh tiều học, nhất là học sinh lớp 3 thường hiếu động, thiếu kiên trì nên nhiều em không tự giác khi viết bài. Các em muốn viết thật nhanh chóng cho hết bài để chơi. Để khắc phục điều này, tôi có quy định với học sinh: viết từng dòng theo hiệu lệnh của cô . Nhờ vậy tránh được tình trạng viết nhanh, viết ẩu trong quá trình viết của học sinh. Đặc biệt, với những em viết đẹp, có nhiều cố gắng thì tôi sẽ tuyên dương trước lớp để các em khác nhìn vào noi theo. Khen ngợi mức độ khác nhau, chắc chắn cả học sinh khá, giỏi và học sinh yếu, chậm chạp luôn được khích lệ , động viên kịp thời và tích cực tự giác trong từng giờ học.
Khi dạy tập viết việc củng cố bài của giáo viên cũng rất quan trọng để tạo hứng thú cho học sinh, giáo viên nên tiến hành theo cách sau để thu hút học sinh trong  các giờ tập viết .
- Cho học sinh nhận xét so sánh bài viết của bạn và bài viết của chính mình để các em nhận ra những điểm được và chưa được để giúp nhau sửa chữa.
- Cho học sinh luyện viết lại những chữ chưa đạt yêu cầu.
- Tổ chức một số trò chơi để tránh căng thẳng, mệt mỏi cho học sinh: Thi viết chữ đẹp, Thi viết nhanh...
- Sau khi học sinh viết xong bài, giáo viên cần xem ngay một số vở, sửa lỗi sai cho học sinh, tuyên dương những bài viết tốt.
* Với những bài viết chưa đẹp, viết ẩu thì ngoài việc kèm thêm ở lớp, tôi còn trực tiếp gặp gỡ phụ huynh của em đó trao đổi và cùng ra hướng giải quyết hay thống nhất cách dạy nhằm giúp học sinh tiến bộ hơn.
Với việc làm này cùng với sự chỉ bảo của giáo viên ở trên lớp mà những em viết xấu, viết chưa đẹp ở lớp tôi hiện nay cũng tiến bộ nhiều.
h.Tích cực áp dụng CNTT khai thác thông tin trên mạng
 Vào cuối các giờ tập viết tôi thường dùng máy soi để chiếu những bài đẹp của các em trong lớp nhằm động viên khích lệ các em cố gắng viết đẹp hơn. Bên cạnh đó tôi còn sưu tầm những bài viết đẹp, sáng tạo trên mạng chiếu cho các em xem vào đầu giờ học để gây hứng thú học tập và hình thành thói quen thích bắt chước cho các em cố gắng viết đẹp theo.
I. Kĩ năng quan sát và cách tổ chức giúp đỡ học sinh tập viết:
Ở lớp tôi đang dạy, sĩ số học sinh là 50 em. Lớp đông, nhiều nhóm. Nếu giáo viên không có kĩ năng quan sát và quan tâm đi kiểm tra giúp đỡ hết tất cả các nhóm, các em yếu thì chắc chắn bài học nào cũng kéo dài thời gian và lớp rất ồn, hiệu qua học tập sẽ thấp. Do vậy, kĩ năng quan sát và kiểm tra giúp đỡ hết tất cả các nhóm là vô cùng quan trọng. Nhưng nếu chỉ một mình GV thì trong một giờ học cũng không thể giúp đỡ được cho tất cả HS. Cho nên ở mỗi nhóm tôi lại giao việc cho những em viết tốt giúp đỡ các bạn viết chưa tốt, hoặc em ở nhóm này có thể giúp đỡ các bạn ở nhóm khác.
4. Thực nghiệm khoa học và kết quả 
Tìm ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn tập viết cho học sinh lớp3 là hết sức cần thiết. Việc áp dụng một số biện pháp nêu trên trong dạy học phân môn tập viết cho học sinh lớp3 đã đạt được kết quả nhất định.
4.1. Đối tượng thực nghiệm: Để đảm bảo tính khách quan trong quá trình kiểm chứng, tôi đã chọn 2 lớp trong khối 3 để tiến hành thực nghiệm. Trong đó lớp 3A tôi dạy là lớp thực nghiệm, còn lớp 3B là lớp đối chứng. Hai lớp này có số lượng học sinh và trình độ, năng lực học tập tương đương nhau.Giáo viên dạy lớp 3B không áp dụng nhiều các biện pháp tôi đề cập ở trên.
4.3. Kết quả thực nghiệm
4.3.1. Về phía giáo viên:
 Giáo viên linh hoạt hơn trong việc tổ chức cho HS học tập theo tài liệu.
 Giáo viên tập trung nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu học tập điều chỉnh một số phương pháp, hình thức tổ chức lớp học, soạn phiếu học tập từng hoạt động thiết thực, hiệu quả phù hợp với đối tượng học sinh. Giáo viên đã làm được nhiều đồ dùng dạy học sử dụng lâu dài để giúp HS có phương tiện học tập tốt .
 Giáo viên bước đầu rút ra một số kinh nghiệm chia sẻ với đồng nghiệp cách dạy VNEN. Giáo viên đã rèn tốt các kĩ năng quan sát, bao quát lớp, kĩ năng kiểm tra giám sát, tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm làm việc. Kĩ năng động viên khích lệ sự tiến bộ, và giải quyết kịp thời với cá nhân, nhóm, với cả lớp. 
Giáo viên làm quen với cách tự nghiên cứu, tự tìm thông tin để đáp ứng yêu cầu của bài học không phụ thuộc vào sách hướng dẫn như trước kia.
4.3.2. Về phía học sinh:
- Vê hứng thú học tập: Các em đã quen với 10 bước học tập của tiết tập viết, biết tích cực học cá nhân, nhóm đôi, nhóm lớn, biết giao lưu các nhóm, có thói quen quan sát, phân tích, nhận xét. Cuối năm học, trong lớp học sinh viết đẹp lên rất nhiều.
-Về hình thành và phát triển các kĩ năng: Học sinh ngoài đảm bảo chuẩn kiến thức cơ bản của môn học, học sinh được tự học và làm việc nhóm tích cực hơn nên khả năng hợp tác khi học nhóm; được tranh luận, tự đánh giá bản thân và đánh giá các bạn hiệu quả nên học sinh được hình thành và phát triển năng lực tự phục vụ - tự quản, giao tiếp - hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề. Các em rất tự nhiên, mạnh dạn và tự tin khi giao tiếp với thầy cô và khách đến thăm lớp.
Kết quả học tập môn Tập viết
Bảng 1: Số liệu so sánh đầu vào của lớp 3A và 3B
Đánh giá
Lớp
Loại A
Loại B
Không thích thú
Lớp thực nghiệm 3A
 HS 
HS 
0
Lớp đối chứng 3B
HS 
 HS 
0
 
Bảng 2: Kết quả đánh giá môn tập viết của học sinh sau khi thực nghiệm
Đánh giá
Lớp
Loại A
Loại B
Không thích thú
Lớp thực nghiệm 3A
 HS 
 HS 
0
Lớp đối chứng 3B
 HS 
 HS 
0

Bảng 3: Kết quả đánh giá môn tập viết của học sinh của lớp 3A và 3B trước và sau khi thực nghiệm
Đánh giá
Loại A
Loại B
Không thích thú
Lớp 
Trước thực nghiệm
 HS 
HS 
0
Sau thực nghiệm
 HS 
 HS 
0

 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Khuyến nghị 	
 - Đầu tư kinh phí cho thư viện lớp học, trang thiết bị dạy học hiện đại. Bổ sung bộ ĐDDH, thiết bị dạy học tối thiểu của lớp VNEN cho các khối lớp. 
 - Tổ chức nhiều buổi chuyên đề, hội thảo cụm các quận, huyện sơ kết, tổng kết để các nhà trường được chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm nhiều hơn.
- Tham mưu với UBND thành phố mở rộng mạng lưới trường lớp đảm bảo sĩ số 35 em/1 lớp học. Hiện nay nhiều trường sĩ số học sinh tăng nhanh, nhiều trường có sĩ số 50 - 60 em/ 1 lớp cần tăng định mức biên chế giáo viên / 1 lớp hoặc nâng phụ cấp cho giáo viên để động viên giáo viên dạy lớp VNEN dạy và học đạt hiệu quả hơn
- Có kế hoạch nhân rộng mô hình lớp học VNEN
-Vì diện tích lớp học nhỏ ( 49 m2), bàn ghế của các trường hầu hết được cung cấp là bàn ghế liền, 1 lớp học từ 40 - 50 em nên sẽ khó khăn cho việc thực hiện dạy học theo VNEN nên thay dần bằng ghế rời, ghế xoay phù hợp từng độ tuối cho lớp VNEN.
Trên đây là một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn tập viết cho học sinh lớp 3 ở trường theo mô hình trường học mới mà tôi đã áp dụng khá thành công trong năm học 2015-2016 tại nhà trường . 
Rất mong được giao lưu và chia sẻ cùng các đồng nghiệp trong các nhà trường tham gia thí điểm để mô hình lớp học VNEN thực hiện hiệu quả và nhân rộng sau giai đoạn 2012- 2015.
Tôi xin trân trọng cảm ơn !


 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Các bài viết của các quận huyện tham gia thực nghiệm VNEN.
 2. Nguyễn Kế Hào - Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học ở Tiểu học 
3. Tài liệu hướng dẫn Giáo viên môn Tiếng Việt lớp 3- Vụ Giáo dục Tiểu học
4. Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục.
5. Tâm lý học lứa tuổi.- NXB ĐH quốc gia.
 6. Tài liệu tập huấn mô hình lớp học VNEN-NXBGD- Vụ Giáo dục Tiểu học 
 7. Dạy và học Tập viết ở Tiểu học- Trần Mạnh Hưởng chủ biên