SKKN Biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh Lớp 1 trong các tiết tập đọc theo chương trình GDPT mới
Một số nguyên tắc dạy học Tập đọc ở Tiểu học
Nguyên tắc phát triển tư duy
Ngôn ngữ và tư duy của con người là hai phạm trù có mối quan hệ mật thiết, có sự tác động và hỗ trợ lẫn nhau. Ngôn ngữ là công cụ để tư duy và tư duy là hiện thực trực tiếp của ngôn ngữ. Ngôn ngữ là tiền đề và là điều kiện để tư duy phát triển và ngược lại. Mối quan hệ này có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hình thành cho học sinh kĩ năng đọc đúng, đọc tốt.
Nguyên tắc giao tiếp
Hướng vào hoạt động giao tiếp là nguyên tắc đặc trưng của dạy học Tiếng Việt nói chung và dạy học Tập đọc nói riêng. Để giúp các em đọc đúng, trôi chảy, lưu loát, diễn cảm thì cần phải làm cho các em hiểu rõ văn cảnh của từng nội dung bài đọc cụ thể, hướng các em vào các tình huống thực tế để hiểu hơn, cảm nhận rõ hơn nội dung văn bản, từ đó các em sẽ có cảm nhận tốt hơn trong việc đọc. Từ nội dung các bài học ấy, các em cũng rút ra được những bài học thực tế cho bản thân và điều chỉnh hành vi của mình trong thực tiễn giao tiếp.
Nguyên tắc chú ý tới đặc điểm tâm sinh lí và trình độ vốn có của học sinh
Nguyên tắc này yêu cầu:
Dạy học phải chú ý tới đặc điểm tâm lí học sinh. Đối với học sinh lớp 1, các em còn nhỏ nên cần phải tạo được không khí vui tươi, gần gũi, thân thiện trong quá trình dạy học.
Quan trọng nhất, khi dạy học đọc, giáo viên phải căn cứ vào trình độ đọc của học sinh, vào vốn ngôn ngữ cũng như khả năng tư duy, hiểu biết của các em để có những phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cho phù hợp.
Tóm tắt nội dung tài liệu: SKKN Biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh Lớp 1 trong các tiết tập đọc theo chương trình GDPT mới

cho học sinh học thuộc lòng trong phần này. Sau khi hướng dẫn học sinh cách đọc, giáo viên cho 1 học sinh mẫu trước lớp trước khi học sinh trong lớp luyện đọc theo nhóm. Cuối cùng, giáo viên có thể tổ chức cho các nhóm trình bày phần luyện đọc diễn cảm bằng hình thức thi đọc để các em hào hứng, sôi nổi hơn với bài học. Củng cố, dặn dò: GV hướng dẫn học sinh liên hệ nội dung bài đọc. Yêu cầu học sinh đọc lại bài và xem trước bài mới. Rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh Đọc đúng: Là sự tái hiện âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là không được đọc thừa, không thiếu âm, vần, tiếng. Đọc đúng còn bao gồm phát âm chính xác và đọc đúng ngữ điệu (ngắt nghỉ hơi đúng chỗ). Rèn đọc đúng chính xác các âm vị Tiếng Việt Đọc đúng phụ âm đầu: Giúp học sinh có ý thức phân biệt các phụ âm đầu, dễ đọc sai theo đặc điểm cách phát âm địa phương. VD: 1 - n; ch - tr; r - d. Học sinh không đọc "cây che", "dực rỡ", "nàm việc", mà phải đọc "cây tre", "rực rỡ", "làm việc..... Đọc đúng các âm chính - đặc biệt là một số âm khó: VD: Không đọc: "yêu tiên", "con hiêu", "cấp cíu" mà phải đọc "ưu tiên", "con hươu", "cấp cứu" Đọc đúng các âm cuối: VD: Học sinh có ý thức không đọc "thủa nào" "quai lại", "mịm màng" mà phải đọc là: " "thưở nào" "quay lại", "mịn màng" Đọc đúng các dấu thanh do địa phương hay do ngọng thành thói quen. VD: Không đọc "lá chá", "bớ ngớ" mà đọc là "lã chã", "bỡ ngỡ". Để giúp học sinh đọc đúng tôi thường áp dụng phương pháp “ khẩu hình” Hướng dẫn phát âm theo khẩu hình 3.2. Rèn cách ngắt, nghỉ hơi đúng Đọc đúng không chỉ là phát âm đúng các âm vị mà còn bao gồm đúng cả về tiết tấu, ngữ điệu câu. Cần phải dựa vào nghĩa và quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng. Trong một số bài văn xuôi, học sinh thường mắc lỗi ngắt giọng ở một số câu dài để lấy hơi một cách tuỳ tiện (còn gọi là ngắt giọng sinh lý) mà không tính đến nghĩa, tạo ra những lỗi ngắt giọng lô gích. Hoặc trong một số bài thơ, học sinh hay mắc lỗi ngắt nhịp do không tính đến nghĩa mà chỉ đọc theo áp lực của nhạc thơ, (tạo ra sự cân đối về mặt âm thanh khi đọc từng câu thơ). Với thơ 4 tiếng các em sẽ ngắt nhịp 2/2, thơ 5 tiếng sẽ ngắt nhịp 2/3 hoặc 3/2, thơ lục bát sẽ ngắt theo nhịp chân 2/2/2 nên đã ngắt nhịp sai. Trên thực tế, ngay cả một số giáo viên cũng còn lúng túng trong việc xác định chỗ ngắt giọng trong một câu văn hay cho ngắt nhịp trong một câu thơ. Sau đây là một số kinh nghiệm giáo viên có thể vận dụng để hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ hơi cho đúng. Khi ngắt giọng trong một câu văn hay ngắt nhịp trong một câu thơ cần đảm bảo nguyên tắc: +) Không được tách 1 từ ra làm 2 +) Không tách từ chỉ loại với danh từ mà nó đi kèm +) Không tách giới từ với danh từ đi sau nó +) Không ngắt giọng sau một hư từ (vì hư từ gắn bó chặt chẽ với bộ phận đi sau nó tạo thành ngữ đoạn mang trọng âm - do đó không được ngắt giọng sau hư từ là những tiếng không mang trọng âm trong lời nói). +) Ngắt, nghỉ hơi dựa vào quan hệ cú pháp và ý nghĩa từ, cụm từ trong câu Từ sự phân tích trên, ta thấy khi xây dựng kế hoạch bài dạy cho một tiết Tập đọc, giáo viên cần dự tính những chỗ học sinh hay ngắt giọng sai để xác định và chỉ ra được những chỗ cần luyện ngắt giọng trong bài.Tuy nhiên, với từng bài cụ thể, ngoài việc dựa vào một số nguyên tắc ngắt giọng khi đọc trên đây, chúng ta cũng phải tính đến việc ngắt giọng có ý đồ nghệ thuật của tác giả. Để hiểu và ngắt giọng cho đúng. Ngoài ra, việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu: Nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm. Đọc lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ giọng ở cuối câu kể. Với câu cầu khiến cần phải nhấn giọng phù hợp để thấy rõ các nội dung cần khiến khác nhau. Như vậy đọc đúng đã bao gồm một số tiêu chuẩn của đọc diễn cảm. Tổ chức luyện đọc đúng cho học sinh thông qua nhiều bước từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp Trình tự luyện đọc cho học sinh trong một tiết học được tiến hành theo các bước như sau: + Luyện đọc từ ngữ khó. + Luyện đọc câu có cách ngắt, nghỉ hơi khó. + Luyện đọc đoạn. + Luyện đọc diễn cảm Để tổ chức tốt một giờ dạy tập đọc trên lớp, khi chuẩn bị bài, giáo viên phải dự tính những lỗi phát âm mà học sinh lớp mình hay mắc phải để xây dựng phương án dạy học phù hợp. Trong một tiết tập đọc, thời gian dành cho việc luyện đọc từ ngữ khó chỉ có một giới hạn nhất định, vì vậy không nên luyện đọc tràn lan mà nên phân loại như: Từ khó đọc phần âm, từ khó đọc phần vần - để định hướng cho học sinh khi tự phát hiện từ khó trong bài hoặc trong một bài khi cần luyện đọc phân biệt các âm đầu n, l; ch, tr; x, s thì cũng nên đọc các từ điển hình giúp học sinh phân biệt, nắm được cách đọc, từ đó có thể đọc tốt các từ còn lại tương tự mà không nhất thiết phải luyện đọc tất cả các từ khó có trong bài. Các từ ngữ được đưa ra để học sinh luyện đọc gần như có mặt đầy đủ các đại diện về âm - vần cần luyện đọc trong bài (phân biệt r - d; x - s; l - n) Rèn kĩ năng đọc hiểu Đọc hiểu (hay còn gọi là khả năng thông hiểu văn bản đọc) ở đây muốn nói đến kỹ năng làm việc với văn bản chiếm lĩnh được văn bản ở các mức độ khác nhau như: Nội dung các sự kiện, cấu trúc, chủ đề... Nắm được ý nghĩa của bài đọc . Khi dạy đọc hiểu, chúng ta chủ yếu sử dụng biện pháp đọc thầm. Tuy nhiên, với học sinh lớp 1 kĩ năng đọc thầm phải được chuyển dần theo hai bước. Bước 1: Đọc to -> nhỏ -> nhẩm. Bước 2 (đọc thầm): đọc bằng mắt theo que chỉ hoặc ngón tay -> đọc chỉ có mắt di chuyển. Rèn kĩ năng đọc hiểu thông qua phần trả lời câu hỏi tìm hiểu bài Tìm hiểu bài là một bước dạy quan trọng giúp học sinh nắm được nội dung, ý nghĩa của bài tập đọc. Thông thường, ở phần tìm hiểu bài, học sinh sẽ được lần lượt trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. Tuy nhiên, để làm tốt công việc này, người giáo viên cần khéo léo trong việc tổ chức hoạt động, đưa ra các hình thức phù hợp để giúp các em tiếp cận với nội dung bài học một cách dễ dàng nhất. Trước hết, đối với mỗi câu hỏi mà phần tìm hiểu bài đưa ra, giáo viên cho học sinh đọc to trước lớp. Sau đó, để giúp học sinh có thể trả lời được câu hỏi đó, giáo viên cần cho học sinh đọc thầm nội dung đoạn văn có chứa ý trả lời liên quan. Người giáo viên cần kết hợp chặt chẽ giữa việc tìm hiểu bài và việc đọc thầm. Hướng dẫn tìm hiểu bài đến đâu cho học sinh đọc thầm đến đó. Không tách rời hai khâu này. Ngoài ra, đối với một số câu hỏi mà nội dung trả lời gồm nhiều ý, giáo viên có thể tách nhỏ câu hỏi cho học sinh trả lời từng ý một. Việc làm này, giúp các em dễ dàng tiếp cận với nội dung bài học mà không hề cảm thấy khó khăn. Đối với những câu hỏi đòi hỏi sự suy luận, hay phải trả lời dựa vào vốn hiểu biết của bản thân học sinh, giáo viên nên cho học sinh thảo luận trong nhóm để các em tham khảo ý kiến của nhau từ đó tìm ra câu trả lời đầy đủ và thích hợp nhất. Rèn đọc diễn cảm: Đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở trình độ cao chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng và đọc lưu loát. Đọc diễn cảm cũng là thể hiện sự thông hiểu của người đọc đối với tác phẩm. Để giúp học sinh làm tốt điều này, người giáo viên cần tiến hành theo những bước như sau: Thông qua nội dung bài đọc, yêu cầu học sinh xác định giọng đọc phù hợp. Chỉ ra những từ ngữ cần nhấn giọng. Cách đọc ở một số câu đặc biệt. (Ví dụ: câu hỏi gợi trí tò mò, hay câu nói diễn tả cảm xúc ở những trường hợp cụ thể...) Lưu ý đọc ở những câu có cách ngắt, nghỉ hơi khó. Xây dựng ban cán sự lớp- cánh tay phải đắc lực Hàng ngày tôi đi sớm hơn 10 phút trước giờ truy bài để ghi lên bảng các âm, tiếng, từ mà các bạn chưa tiếp thu kịp ở bài học trước và giao nhiệm vụ cho ban cán sự lớp hướng dẫn các bạn yếu đọc. Sau đó báo cáo với giáo viên về kết quả cụ thể của các bạn. Biện pháp này được thực hiện ở 15 phút đầu giờ hoặc cuối tiết học. Việc cho các bạn đọc bài là nhiệm vụ chính của lớp trưởng. Lớp trưởng điều khiển các bạn luyện đọc Phong trào “Đôi bạn cùng tiến” GV chia các bạn học tốt ngồi chung với các bạn học còn chậm hay các bạn nhà ở gần nhau để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Tôi giao nhiệm vụ cho các đôi bạn cùng thực hiện trong giờ học, giờ ra chơi, 15 phút đầu giờ hay ở nhà. Đó có thể là mẫu giấy nhỏ có ghi sẵn các âm vần, tiếng, từ vừa học. Tôi sẽ kiểm tra kết quả thực hiện của các đôi bạn từng tuần. Sau đó, tôi đưa ra nhận xét và tuyên dương cụ thể. Đôi bạn nào cùng tiến bộ sẽ được tôi thưởng một món quà nhỏ. Sau một thời gian ngắn thực hiện biện pháp, tôi nhận thấy các đôi bạn đọc tốt hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, các đôi bạn còn biết chia sẻ với nhau viên phấn, cái tẩy... Ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ học: Bản thân tôi nhận thấy công nghệ thông tin giúp bài giảng thêm sinh động, cung cấp được nhiều thông tin cho học sinh, gây được hứng thú của các em, đồng thời giúp các em tiếp nhận tri thức hiện đại. Tôi đã chuẩn bị bộ bài giảng môn Tiếng Việt có nhiều tranh ảnh, trò chơi , bài hát cuối hoặc giữa tiết trong tất cả các tiết hình thành âm mới trong phân môn Học vần để giờ học thêm sinh động, mới lạ. Tiết dạy ứng dụng công nghệ thông tin Kết hợp cùng gia đình học sinh Việc học đọc của học sinh lớp 1 mới chỉ dừng lại ở những bước đầu. Bởi vậy, việc luyện đọc cần diễn ra thường xuyên, liên tục mới đem lại hiệu quả tốt. Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần trao đổi với phụ huynh tình hình của các con, cần cho phụ huynh nắm rõ được những yêu cầu cần đạt đối với việc đọc, những ưu điểm và nhược điểm cần khắc phục của mỗi học sinh để phụ huynh có thể nắm được. Trên cơ sở đó, giáo viên đưa ra một số biện pháp phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh để giúp các em có kĩ năng tốt trong việc đọc như: Đôn đốc, kiểm tra các con việc luyện đọc ở nhà. Khuyến khích các con đọc thêm sách, báo, truyện để rèn luyện thêm khả năng đọc. Hướng dẫn các con đọc đúng văn bản. Giáo viên cũng phải thường xuyên thông báo tình hình của học sinh cho phụ huynh biết để kịp thời có những biên pháp can thiệp hợp lí giúp em ngày càng tiến bộ hơn trong việc đọc. Tích hợp dạy học Tập đọc trong các môn học khác Để giúp phát huy được hiệu quả của các biện pháp trên, việc tích hợp dạy học đọc trong tất cả các phân môn khác là vô cùng cần thiết. Học sinh cần đọc đúng, đọc tốt thì mới có thể học tốt các môn học khác được. Bởi vậy, trong quá trình dạy học, người giáo viên cần cho học sinh vận dụng tối đa kĩ năng đọc để các em càng có thêm cơ hội rèn luyện cho việc đọc. Dạy học tích hợp cũng là một trong những nguyên tắc cơ bản trong giảng dạy Tiếng Việt nói chung và các môn học khác nói riêng. Điều này giúp các em được rèn luyện thêm kĩ năng và qua đó chất lượng học tập của các em cũng được củng cố và nâng cao. KẾT QUẢ Sau một thời gian áp dụng những biện pháp nêu trên, tôi thấy hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh có hứng thú học tập, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài, số em đọc đúng đã được nâng lên, số em đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Kết quả thu được cụ thể như sau: Lớp Số học sinh đọc đúng, lưu loát (%) Số học sinh đọc không đúng (%) 1E 96% 4% Như vậy với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan.Bản thân tôi thiết nghĩ nếu giáo viên áp dụng các biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn hiệu quả dạy đọc đúng cho các em sẽ được nâng cao rõ rệt. PHẦN C. KẾT LUẬN - KHUYẾN NGHỊ KẾT LUẬN Ngôn ngữ là một công cụ giao tiếp đặc biệt (tín hiệu), con người giao tiếp bằng tín hiệu ngôn ngữ ở dạng nói và viết. Để mỗi tiết học mang lại hiệu quả thì người giáo viên phải đầu tư thời gian một cách toàn phần, đồng thời người giáo viên phải thực sự năng động, sáng tạo, luôn trăn trở tìm tòi suy nghĩ hình thức tổ chức dạy học sao cho phù hợp với mọi đối tượng học sinh để các em có hứng thú trong học tập. Tôi thấy nội dung rèn đọc đúng có thể được áp dụng rộng rãi đối với tất cả học sinh lớp 1 đại trà. Song muốn đạt kết quả cao thì mỗi giáo viên phải nắm được những nguyên tắc chung cũng như đặc trưng của môn tập đọc để từ đó vận dụng các biện pháp vào lớp của mình. Ngoài ra, mỗi người giáo viên phải không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, cập nhật thông tin và những phương pháp dạy học hiện đại để tiết học trở nên sống động, hấp dẫn thu hút học sinh. Hiện nay, việc đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy là một yếu tố không nhỏ giúp người giáo viên có thể thực hiện tiết dạy vô cùng hiệu quả. Bên cạnh những kiến thức về chuyên môn , phương pháp, hình thức tổ chức dạy học..., mỗi người giáo viên cần trau dồi thêm cả những kiến thức về công nghệ để tự mình có thể xây dựng được những tiết học sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả, chất lượng cao. KHUYẾN NGHỊ Để tổ chức dạy một tiết tập đọc lớp 1 có hiệu quả, trước hết giáo viên phải nâng cao trình độ chuyên môn để có thể xử lý được các tình huống, trả lời được các câu hỏi mà học sinh có thể đặt ra trong quá trình hoạt động học tập. Vì vậy, tôi rất mong các cấp lãnh đạo quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của việc dạy học. Bên cạnh đó, tôi kính mong các cấp lãnh đạo tạo điều kiện về thời gian, mua tài liệu tham khảo (các chuyên san, tập san giáo dục Tiểu học...) trang bị cơ sở vật chất (đồ dùng, thiết bị dạy học) để giáo viên có thể tổ chức tốt tiết dạy của mình. Bên cạnh đó, tôi cũng rất mong các cấp lãnh đạo tổ chức thêm nhiều chuyên đề để mỗi người giáo viên có cơ hội được học hỏi, trau dồi về chuyên môn, nghiệp vụ nhiều hơn nữa. Tôi xin chân thành cảm ơn! Đức Giang, ngày 8 tháng 4 năm 2023 Người thực hiện Nguyễn Thị Trang MỤC LỤC PHẦN A. MỞ ĐẦU 1 LÝ DO CHỌN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. PHẦN B. NỘI DUNG Error! Bookmark not defined. CƠ SỞ LÍ LUẬN Error! Bookmark not defined. Đọc là gì? Error! Bookmark not defined. Một số nguyên tắc dạy học Tập đọc ở Tiểu học Error! Bookmark not defined. Ý nghĩa của việc đọc đối với học sinh lớp 1 4 CƠ SỞ THỰC TIỄN 4 Nội dung cấu trúc chương trình phân môn Tập đọc lớp 1 4 Yêu cầu cần đạt được về kĩ năng đọc đối với học sinh lớp 1 5 Thực tiễn giảng dạy phân môn Tập đọc đối với giáo viên 5 Thực tiễn việc học phân môn Tập đọc của học sinh lớp 1 6 THỰC TRẠNG 6 Thực trạng chung về kĩ năng đọc của học sinh lớp 1 6 Thực trạng về kĩ năng đọc của học sinh lớp 1E 7 MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC 7 Chuẩn bị tốt tâm thế cho học sinh khi đọc Tập đọc 8 Thực hiện tốt và chính xác các bước lên lớp trong một tiết Tập đọc theo đúng quy trình 9 Rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh 14 Tổ chức luyện đọc đúng cho học sinh thông qua nhiều bước từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp 16 Rèn kĩ năng đọc hiểu 17 Rèn kĩ năng đọc diễn cảm 17 Xây dựng ban cán sự lớp - cánh tay phải đắc lực 17 Phong trào "Đôi bạn cùng tiến" 18 Ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ học 19 Kết hợp cùng gia đình học sinh 19 Tích hợp dạy học Tập đọc trong các môn học học khác 20 KẾT QUẢ 20 PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 21 KẾT LUẬN 21 KIẾN NGHỊ 21
File đính kèm:
skkn_bien_phap_ren_ki_nang_doc_dung_cho_hoc_sinh_lop_1_trong.docx
SKKN Biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh Lớp 1 trong các tiết tập đọc theo chương trình GDPT.pdf