Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 2

 lại bài.
Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc “Bím tóc đuôi sam” cần hướng dẫn học sinh đọc với giọng thích hợp của từng nhân vật:
Thật không ạ? (Lời nói của Hà với giọng lễ phép.)
Thật chứ! (Giọng thầy giáo dịu dàng trìu mến.)
Đối với những bài thơ
Khi dạy đọc bài thơ cần hiểu được đặc trưng của thơ là nét đẹp của nhịp điệu, là tình cảm mãnh liệt vì thế người đọc thơ phải đồng điệu được với tình cảm của nhà thơ: vui, buồn, tự hào, sâu đậm chất thơ. Đọc thơ phải hóa mình trong khung cảnh thời gian, không gian trong bài thơ ấy.
Ví dụ: Bài tập đọc: Cô giáo lớp em – Tuần 7 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 1- trang 60
Khi đọc phải thể hiện giọng nhẹ nhàng, tình cảm.
“ Cô dạy em/ tập viết/
Gió/ đưa thoảng hương nhài/ Nắng/ ghé vào cửa lớp/
Xem chúng em/ học bài.//
Những lời/ cô giáo giảng/ Ấm trang vở /thơm tho/ Yêu thương/ em ngắm mãi/
Những điểm mười/ cô cho.”//
Ngoài ra thơ còn gần với nhạc, thơ là họa, khi đọc phải vang lên chất nhạc, chất họa trong thơ.
Ví dụ: Bài tập đọc: Thư Trung Thu – Tuần 19 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 2- trang 9
“ Ai yêu các nhi đồng/ Bằng/ Bác Hồ Chí Minh?//
Tính các cháu/ ngoan ngoãn,/ Mặt các cháu/ xinh xinh./ Mong /các cháu cố gắng/
Thi đua/ học và hành.// Tuổi nhỏ/ làm việc nhỏ/ Tùy theo sức/ của mình,/ Để/ tham gia kháng chiến,/ Để/ gìn giữ hòa bình.// Các cháu/ hãy xứng đáng/ Cháu/ Bác Hồ Chí Minh.//
Khi đọc giọng nhẹ nhàng, êm ái, thể hiện lời ru và tình cảm yêu thương của tác giả với em nhỏ của mình.
Mỗi thể thơ có những đặc trưng riêng:
+ Thơ 4 chữ: Khi đọc thể hiện tình cảm theo từng khổ (thong thả, lúc chậm, lúc nhanh hoặc toàn bài giọng đọc thong thả).
Ví dụ: Bài tập đọc: Thương ông – Tuần 10 sách giáo khoa Tiếng Việt 2 tập 1- trang 83
Ông/ bị đau chân/ Nó sưng/ nó tấy/
Đi/ phải chống gậy.// Việt/ chơi ngoài sân/ Lon ton lại gần://
Ông vịn vai cháu/ Cháu đỡ ông lên.//
Ông bước lên thềm://
Hoan hô thằng bé!// Bé /thế mà khỏe/
Vì /nó thương ông.//
Đọc với giọng tình cảm và ngắt nghỉ hơi đúng chỗ
+ Thơ 5 chữ: Mang tính chất kể chuyện, khi đọc phải chậm, ngắt nghỉ ở chỗ tương đối trọn vẹn một ý (khổ thơ).
Ví dụ: Bài tập đọc: Gọi bạn – Tuần 3 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 1-trang 28.
Tự xa xưa thuở nào/
Trong rừng xanh/ sâu thẳm/ Đôi bạn/ sống bên nhau/
Bê Vàng/ và Dê Trắng.//
Một năm,/ trời hạn hán/ Suối cạn/ cỏ héo khô/ Lấy gì/ nuôi đôi bạn/ Chờ mưa/ đến bao giờ?//
Bê Vàng đi tìm cỏ/
Lang thang/ quên đường về/ Dê Trắng/ thương bạn quá/ Chạy khắp nẻo/ tìm Bê/ Đến bây giờ Dê Trắng/
Vẫn gọi hoài:/ “Bê!// Bê!”//
+ Thơ lục bát: Khi dạy cần chú ý ngắt nghỉ hơi đúng, linh hoạt giữa các dòng, các câu thơ lục bát.
Ví dụ: Bài thơ: Mẹ – Tuần 12 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 1- trang
101.
Nhịp 2/4; 4/4; 
“ Lặng rồi/ cả tiếng con ve/ Con ve cũng mệt/ vì hè nắng oi.//
Nhà em/ vẫn tiếng ạ ời/
Kẽo cà tiếng võng/ mẹ ngồi mẹ ru”// Lời ru/ có gió mùa thu/
Bàn tay mẹ quạt/ mẹ đưa gió về.// Những ngôi sao thức/ ngoài kia/
Chẳng bằng mẹ/ đã thức vì chúng con.// Đêm nay/ con ngủ giấc tròn/
Mẹ là ngọn gió/ của con suốt đời.//
Ngoài ngắt nhịp đúng, cần nhấn giọng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm, giọng đọc phù hợp với nội dung bài thơ để tạo thành chất thơ.
Chú ý đến kỹ năng đọc.
Muốn đọc đúng thì người dạy - người học phải nắm được yêu cầu của đọc:
Đọc rõ ràng, mạch lạc.
Ngắt nghỉ đúng dấu câu và giữa các cụm từ.
Đọc đúng ngữ điệu của câu.
Trong giờ tập đọc trên lớp, để rèn đọc đúng cho học sinh, giáo viên phải phân đối tượng. Cần chú ý đến tính cách của học sinh. Em mạnh dạn sẽ đọc tốt hơn, những em chưa mạnh dạn sẽ đọc yếu hơn. Từ đó có hướng rèn đọc cho những em đó.
Ví dụ: Trong lớp có em Nguyễn Tuấn Dũng đọc ngắt nghỉ đúng xong đọc nhỏ, lí nhí nên không phân biệt rõ ngữ điệu của câu. Nét mặt, cử chỉ rụt rè thiếu tự tin dẫn đến chưa đọc tốt.
Giáo viên cần chú ý đến cường độ đọc của học sinh. Cần căn cứ vào từng giai đoạn để rèn đọc đúng. Sửa khi đọc quá nhanh, quá chậm, không đúng nhịp trong thơ, văn. Cụ thể đọc với tốc độ đạt yêu cầu:
+ Giữa học kỳ I (Sau 8 tuần): 35 tiếng/ 1 phút.
+ Cuối học kỳ I (Sau 17 tuần): 40 tiếng/ 1 phút.
+ Giữa học kỳ II (Sau 25 tuần): 45 tiếng/ 1 phút.
+ Cuối học kỳ II: 50- 55 tiếng/ 1 phút.
Ví dụ: Em Nguyễn Hữu Vương đọc to, rõ ràng nhưng đọc chưa nhanh ngắt nghỉ không đúng theo yêu cầu của bài thơ, bài văn nên chưa đọc tốt.
Trong đọc đúng thì chất giọng đọc cũng rất quan trọng. Giọng đọc trong và thanh thoát sẽ hay hơn giọng khàn, lí nhí,
Cần hướng cho học sinh biết thể hiện bằng ánh mắt, nét mặt, cử chỉ khi đọc sẽ giúp người nghe thấy hay hơn, gây sự chú ý hơn.
Ví dụ: Bài tập đọc: Voi nhà – Tuần 24 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 2- trang 55.
“Tứ nhảy xuống nhìn, lắc đầu:
Thế này thì hết cách rồi! (Lời buồn buồn) Cần vội ngăn lại:
Không được bắn! (Mệnh lệnh, dứt khoát)”
Ngoài việc hướng dẫn học sinh theo yêu cầu đọc đúng cần phải hướng dẫn học sinh nắm bắt các dấu ngắt nghỉ trong bài (nhất là khi đọc) chú ý ngắt nghỉ giữa các cụm từ trong câu ở chỗ thích hợp để đọc hay hơn.
Ví dụ: Bài thơ: Mẹ – Tuần 12 sách giáo khoa Tiếng Việt 2/ tập 1- trang
101.
“ Lặng rồi/ cả tiếng con ve/ Con ve cũng mệt/ vì hè nắng oi.//
Nhà em/ vẫn tiếng ạ ời/
Kẽo cà tiếng võng/ mẹ ngồi mẹ ru.//”
Với học sinh hoàn thành tốt thì việc rèn đọc đúng thuận lợi, song với
những học sinh ngọng âm, ngọng thanh rất ảnh hưởng đến chất lượng đọc. Giáo viên phải thường xuyên sửa nhiều lần cho các em đó. Có thể phân đôi bạn học tập, bạn đọc tốt kèm bạn trong các giờ học và giờ ra chơi giao tiếp với nhau.
Ví dụ: Em Triệu Trường Thành ngọng giữa thanh (~) và thanh (/). Em đọc rất vất vả. Tôi đã kết hợp với gia đình cùng phối hợp luyện đọc cho em. Trên lớp tôi thường xuyên gọi em đọc bài. Phát hiện những từ mà em đọc chưa đúng. Giáo viên đọc phát âm chuẩn từ đó trước để em nghe và nhìn miệng cô khi phát âm, sau đó cho em đọc lại đến khi đạt được yêu cầu thì mới thôi.
Ngoài ra, để đọc được đúng giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc hiểu. Đây là một yêu cầu cần thiết đối với học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 2 nói riêng. Các em hiểu được nội dung bài, hiểu được ý nghĩa một số từ khó thì việc luyện đọc sẽ hay hơn, hiệu quả hơn.
Thông thường việc dạy đọc: Đọc dứt một câu, một đoạn, hình thành công đoạn đọc cho học sinh.
Ví dụ: Khi đọc mẫu xong, học sinh có thể tự nêu cách đọc của bài. Đọc câu các em sẽ tự phát hiện ra từ ngữ khó đọc dễ phát âm lẫn. Đọc đoạn sẽ giúp các em phát hiện và hiểu nghĩa từ mới. Các em sẽ chủ động, tích cực trong luyện đọc.
Đọc phải chú ý đến ngữ điệu
Những câu, đoạn văn nói về thiên nhiên, gia đình, trường học có cách diễn đạt ngữ liệu trong sáng, dễ hiểu, có tác dụng giáo dục giá trị nhân văn và cung cấp cho học sinh những hiểu biết về cuộc sống.
So với phân phối thời gian
Trong giảng dạy phân môn tập đọc, tôi thường cố gắng sao cho 100% số học sinh trong lớp được đọc trên lớp.
Trong khi học sinh đọc, giáo viên uốn nắn sửa ngay cho các em: Cách ngắt nhịp, ngắt hơi (nghỉ ngắn, nghỉ dài) cách nhấn giọng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm để học sinh nắm được và có hướng sửa tốt hơn.
Kết hợp với luyện đọc trong các giờ khác như: Kể chuyện, luyện từ và câu hướng học sinh biết sửa đọc đúng, biểu lộ cảm xúc theo nội dung từng đoạn, nhấn mạnh học sinh đọc những câu cảm.
Trong khi học sinh trả lời, tôi hướng cho các em nói năng mạch lạc, dứt khoát, tạo tiền đề cho việc đọc tốt hơn.
Phân loại những đối tượng học sinh
Bài yêu cầu cảm xúc cho học sinh hoàn thành tốt.
Bài yêu cầu không đòi hỏi cảm xúc dành cho học sinh hoàn thành.
Thường mỗi tiết ngoài việc giáo viên đọc mẫu nên chọn một vài em đọc tốt đọc để các bạn đọc theo.
Thường xuyên đưa những hình thức động viên, khen thưởng kịp thời khuyến khích học sinh tự nhiên trong khi đọc tạo cho các em tư thế thoải mái không gò ép. Các em tự xung phong đọc, thi đua với các bạn trong lớp. Giáo viên không phê bình trì triết học sinh sẽ mặc cảm với chính mình và gây ấn tượng sợ hãi khi đọc bài.
Các biện pháp kết hợp khác
Động viên các em không chỉ phân môn tập đọc mà còn có hoạt động khác tránh cho học sinh tâm lí lo sợ, mất bình tĩnh trong khi thể hiện bài đọc.
Kiên trì sửa từng em một lần, hai lần và liên tục.
Về việc rèn đọc đúng cho học sinh là một việc thường xuyên xảy ra trong quá trình học tập của học sinh, cộng vào đó là sự kiên trì, bền bỉ của cả thầy và trò, vì chính học sinh mới là yếu tố quyết định thắng hay bại, còn thầy là người trọng tài kiến thức, người bảo mẫu tận tâm tận lực của các em.
Nhìn chung quá trình học tập học sinh phải tự giác, có ý thức tốt, phải biết tận dụng thời gian học tập, tránh chơi nhiều sẽ chóng quên lời cô dặn. Như vậy thời gian học tập cũng là một yếu tố tích cực trong việc nhận thức của học sinh.
HIỆU QUẢ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đối với giáo viên
Để xác định kết quả cụ thể việc rèn đọc đúng cho học sinh lớp 2, bản thân tôi đã tiến hành rèn đọc cho học sinh từ những năm học trước và thấy học sinh có tiên bộ rõ rệt. Trong năm 2017-2018 qua việc dạy chuyên đề tập đọc ở trường, tôi đã áp dụng vào bài dạy trong hội thi giáo viên dạy giỏi cấp trường, cấp quận kết quả đều đạt giờ tốt. Học sinh đọc đúng, đọc rất tốt.
Với học sinh
Qua kiểm tra chất lượng của học sinh cuối học kì I, các em học rất hiệu quả mặc dù chưa thể đạt 100% đọc tốt được, song với phương pháp rèn đọc tích cực giúp cho hầu hết các em không chỉ đọc đúng mà còn đọc tốt tất cả các bài đọc, các môn học.
Sau một thời gian nghiên cứu và thưc hiện những biện pháp dạy học tôi thấy kết quả chuyển biến, nhiều em trước đây đọc còn kém, phát âm sai, đọc ngắt nghỉ chưa đúng.Với những biện pháp trên tôi nhận thấy kĩ năng đọc đúng của học sinh được nâng lên rõ rệt. Tôi khảo sát kết quả việc rèn kĩ năng đọc đúng của học sinh lớp 2 qua các kì kiểm tra như sau:
Mức độ
Đầu năm
Cuối học kì I
Số
lượng
%
Số
lượng
%
+ Đọc rõ ràng mạch lạc, ngắt nghỉ đúng
15
26,8
20
35,7
+ Đọc đúng, đọc to, rõ ràng
20
35,7
26
46,4
+ Đọc đúng nhưng còn nhỏ
15
26,
10
17,9
+ Đọc còn yếu, ngắc ngứ
06
10,5
0
0
Trên thực tế tôi đã thử nghiệm và thực hiện phương pháp rèn đọc cho học sinh với phương châm: “Học sinh được luyện đọc càng nhiều càng tốt và giáo
viên chỉ cần làm việc ít, là người hướng dẫn tổ chức cho các em phát huy óc sáng tạo của các em.
KẾT LUẬN
PHẦN THỨ BA
KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ
Đất nước ta đang ở thế kỉ của công nghệ thông tin và nền khoa học hiện đại tiên tiến nhất, đúng theo Nghị quyết Trung ương Đảng đã đề ra: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Có giáo dục tốt thì mới đạt được nhiều thắng lợi trong khoa học, xã hội và công nghệ. Chúng ta là những người làm công tác giáo dục, trực tiếp đào tạo ra những người sau này là chủ nhân nền khoa học hiện đại, văn hóa tiên tiến của đất nước. Đối với cấp tiểu học là nền tảng, là cơ sở vững chắc cho các cấp trên. Bởi vậy, yêu cầu về rèn đọc ngay từ năm lớp 2 là một nhiệm vụ rất cần thiết đối với môn Tiếng Việt nói riêng và chương trình ở tiểu học nói chung. Việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh tiểu học là góp phần nâng cao giáo dục toàn diện cho các em hiện nay. Đây là vấn đề then chốt mà giáo viên mỗi trường tiểu học phải quan tâm, chú trọng.Có thực hiện được như vậy thì chất lượng học tập mới được nâng cao. Dạy đọc cho học sinh là một hoạt động trí tuệ rất khó khăn và phức tạp. Do đó khi giáo viên hướng dẫn đòi hỏi học sinh phải phát huy trí tuệ, tư duy một cách tích cực, linh hoạt, chủ động và sáng tạo. Qua việc đọc của học sinh mà giáo viên dễ dàng phát hiện ra những ưu điểm và nhược điểm để giúp các em khắc phục và phát huy.
Việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh là góp phần nâng cao giáo dục toàn diện cho các em hiện nay. Đây là vấn đề then chốt mà giáo viên mỗi trường tiểu học phải quan tâm, chú trọng. Có thực hiện được như vậy thì chất lượng học tập mới được nâng cao. Tuy nhiên muốn thực hiện được đạt kết quả cao cần phối hợp với phụ huynh học sinh. Ngoài ra mỗi giáo viên tiểu học phải tích cực học hỏi nâng cao tay nghề. Điều hết sức quan trọng nữa là mỗi giáo viên cần phải rèn kỹ năng đọc ngay trong tất cả các môn học khác
Mặt khác, mỗi giáo viên chủ nhiệm ngoài việc giáo dục rèn luyện đạo đức còn phải cung cấp cho học sinh vốn văn chương ngay từ những năm ở tiểu học để các em học tập tốt hơn bộ môn xã hội sau này, giúp các em nói lưu loát và truyền cảm.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Trên cơ sở kết quả đạt được của học sinh trong năm tôi đã rút ra cho mình một số kinh nghiệm sau:
+ Cho học sinh chuẩn bị trước bài.
+ Hiểu theo ý hiểu của học sinh.
+ Đọc lưu loát, rõ ràng, đúng từng tiếng.
+ Giáo viên soạn bài theo hướng đổi mới phương pháp với chuyên đề tập đọc, bài soạn bám sát vào mục tiêu của từng bài (chú ý khâu đọc).
+ Tạo ra tâm thế cả thầy và trò khi đọc bài sao cho tự nhiên.
+ Cô đọc mẫu (lần 1, lần 2) phải đọc diễn cảm để học sinh vừa cảm thụ vừa bắt chước cô đọc.
+ Giúp học sinh nhận diện cách đọc của bài theo thể loại thơ, văn xuôi,
+ Học sinh tự tìm ra cách đọc cho mỗi đoạn văn mỗi khổ thơ theo ý hiểu của mình (đây là khâu quan trọng giúp học sinh tự hình thành cách đọc).
+ Nhận diện ra nhịp đọc ở thơ, văn xuôi.
+ Tạo cho học sinh những rung động riêng, thích đoạn nào, câu nào trong mỗi bài theo cảm nhận của từng em, từ đó sẽ xung phong đọc, Giáo viên tuân thủ theo các bước lên lớp, không giảng lạm sang thời gian luyện đọc của học sinh.
KHUYẾN NGHỊ
Qua quá trình nghiên cứu đề tài và áp dụng vào giảng dạy cho học sinh hang ngày, tôi xin có một số ý kiến đề xuất như sau:
Để đạt được hiệu quả giáo dục cao thì mỗi người giáo viên tiểu học cần quán triệt tốt mục tiêu, nhiệm vụ và nội dung giáo dục.
Trước khi dạy bài mới giáo viên cần xem xét kĩ nội dung bài và định hướng việc sử dụng các phương pháp dạy học trong tiết dạy sao cho hợp lí nhất và đạt hiệu quả cao nhất.
Mỗi giáo viên trực tiếp giảng dạy phải nghiên cứu, thiết kế bài dạy thật khoa học, rõ ràng, phù hợp với từng học sinh. Giáo viên phải nhận thức được tầm quan trọng của kỹ năng đọc, tìm ra cách dạy hợp lý nhất theo hướng phát huy năng lực học tập của học sinh.
Là giáo viên chủ nhiệm lớp 2 tôi đã nghiên cứu và áp dụng các phương pháp nêu trên vào giảng dạy và tôi thấy học sinh đạt kết quả rõ rệt. Song với mong muốn của bản thân, tôi muốn học hỏi thêm ở các đồng chí, đồng nghiệp những biện pháp rèn đọc hữu hiệu nhất, đáp ứng với yêu cầu của bộ môn tập đọc ở tiểu học.
Trên đây là một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 2 trong phân môn tập đọc mà tôi đã áp dụng. Trong từng bài học, từng đối tượng học sinh, người
giáo viên còn có thể linh hoạt sáng tạo ra nhiều biện pháp mới hơn nữa. Bản than tôi là một giáo viên trực tiếp dạy học trên lớp, tôi không ngừng học hỏi, trau dồi chuyên môn nên tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Ban giám hiệu và bạn bè đồng nghiệp, để bản than tôi giảng dạy được tốt hơn nữa trong những năm học tiếp theo..
Thanh Xuân, ngày 4 tháng 4 năm 2018
Người viết
Phạm Thu Hiền
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp2 (Tập 1, tập 2).
Sách hướng dẫn giảng dạy Tiếng Viêt lớp 2 (tâp 1, tập 2).
Tài liệu bồi dưỡng về môn Tiếng Việt.
Một số tài liệu khác liên quan đến giảng dạy.
Tập san về thế giới quanh ta (môn Tiếng Việt).