Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả rèn kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 4 ở trường Tiểu học

cho đọc. Từ đó, giáo viên giúp học sinh nhận thấy được chỗ hợp lí và chưa hợp lí để điều chỉnh cho đúng. Chẳng hạn có thể ngắt giọng theo cụm từ, ngắt giọng giữa chủ ngữ và vị ngữ, ngắt giọng tuỳ theo cảm xúc của câu. Tôi xin đưa ra một số ví dụ cụ thể về các trường hợp học sinh ngắt nghỉ sai và cách sửa.
	Ví dụ: Bài: “Vua tàu thuỷ” Bạch Thái Bưởi
	Em Khánh và một số em đọc chưa đúng "Bạch Thái Bưởi mở công ti/ vận tải đường thuỷ vào lúc/ những con tàu của người Hoa đã đặc chiếm/ các đường sông miền Bắc”. 	
	Sửa: "Bạch Thái Bưởi/ mở công ti vận tải đường thuỷ/ vào lúc những con tàu của người Hoa/ đã đặc chiếm các đường sông miền Bắc/”.	
- Đọc ngắt nghỉ đúng ranh giới giữa thành phần chính và thành phần phụ:
	Ví dụ: Bài: Vẽ trứng
 	Em Thảo đọc: Lê-ô-nác-đô hiểu ra/ và miệt mài tập vẽ.	
	Sửa: Lê-ô-nác-đô/ hiểu ra và miệt mài tập vẽ.
	- Đọc ngắt nghỉ tách các ý chính trong câu:
	Ví dụ: Bài: Cánh diều tuổi thơ 
	Em Dương đọc :Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cúng hi vọng khi tha thiết cầu xin: “ Bay đi diều ơi! Bay đi”.	
 Sửa: Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn/ để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời/ và bao giờ cúng hi vọng khi tha thiết cầu xin/: “ Bay đi diều ơi! Bay đi/”.	
Ví dụ: Đọc phân biệt chủ ngữ với vị ngữ trong bài: Nếu chúng mình có phép lạ
Em Bảo Trâm đọc: Nếu/ chúng mình có phép lạ
	 Hoá/ trái bom thành trái ngon.
Sửa:
	 Nếu chúng mình/ có phép lạ
	 Hoá trái bom/ thành trái ngon
- Rèn kĩ năng đọc đúng tốc độ:
 Việc đọc đúng tốc độ là yếu tố vô cùng quan trọng đối với yêu cầu của lớp 4. Vì vậy mà đọc đúng tốc độ của học sinh lớp 4 cuối học kì I khoảng 80 tiếng/phút, giữa học kì II khoảng 85 tiếng/phút. Việc các em đọc chậm từng tiếng, đọc không đúng tốc độ, làm mất nhiều thời gian đồng thời cũng ảnh hưởng đến việc đọc hiểu, khả năng cảm thụ văn chương cũng như tiếp thu chậm các môn học khác . Để khắc phục tình trang này, tôi thường tiến hành như sau: Để chuẩn bị cho một tiết Tập đọc, ở nhà mỗi học sinh phải tự rèn đọc ít nhất 4 lần. Trước mỗi giờ Tập đọc tôi đều kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. 
 Đối với những em có tốc độ đọc chậm tôi kèm đọc các em vào đầu giờ (sinh hoạt 15’) hoặc cho các em thi đọc với các em cùng nhóm để tăng dần tốc độ đọc cho các em. Chú ý động viên và khen ngợi mỗi khi các em đọc tốt hơn, tránh chê bai làm các em không có hứng thú khi học Tập đọc.
 Hằng ngày tôi thường xuyên gọi các em đọc trong các môn học như Toán, Lịch sử, Địa lí, Khoa học,...Tôi còn xếp các em ngồi cạnh những em đọc tốt để học tập cách đọc của bạn và được bạn giúp đỡ. 
 Trong tiết dạy, tôi cũng luôn quan tâm đến tất cả các đối tượng học sinh. Nhưng 5 phút kiểm tra bài cũ sẽ dành nhiều thời gian cho học sinh hoàn thành và chưa hoàn thành về cách đọc..
 Ví dụ: Khi kiểm tra bài cũ: Ông Trạng thả diều- STV tập 1/ 104
- Tôi gọi 3 học sinh lên bảng trong đó có em Long đọc tốt đọc đoạn 3 dài hơn. Nhưng em Duy ( HS chưa hoàn thành đọc đoạn và Khánh ( học sinh hoàn thành) đọc đoạn 1, 2 ngắn vừa sức với hai em. Sau đó cho học sinh nhận xét, nếu cảm thấy các đọc đảm bảo yêu cầu, tôi sẽ tuyên dương và thưởng cho mỗi em một lá cờ để tạo hứng thú trong học tập. 
 Ngoài giờ học tập đọc, vào những lúc sinh hoạt 15 phút đầu giờ hay các tiết sinh hoạt lớp, tôi thường dành nhiều thời gian cho những học sinh hoàn thành và chưa hoàn thành bài đọc. Chẳng hạn khi có đọc báo đội, tôi thường giao cho những học sinh này chuẩn bị bài để đọc cho cả lớp nghe đọc nhằm giúp các em quen mặt chữ.. 
- Rèn kĩ năng đọc phân biệt lời người dẫn chuyện và lời thoại. 
 Đối với những bài Tập đọc là truyện kể nếu có lời nhân vật, tôi thường hướng dẫn học sinh phân biệt lời người dẫn và lời nhân vật. Giọng của nhân vật thì dựa vào tính cách và cảm xúc nội tại của nhân vật đó. Khi đọc một câu chuyện cần chuyển giọng linh hoạt cho phù hợp với nội dung và diễn biến câu chuyện. Vì thế tôi thường chỉ rõ tại sao đoạn này cần đọc chậm, đoạn kia cần đọc nhanh. ..
 Những bài có nhiều nhân vật, căn cứ vào tính cách của từng nhân vật chuyển giọng đọc phù hợp với từng nhân vật, diễn biến nội dung bài.
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh đọc bài Bốn anh tài (Truyện cổ dân tộc Tày) giáo viên phải giúp học sinh nhận thấy: đoạn đầu cần đọc với giọng hồi hộp (vì anh em Cẩu Khây đang tới chỗ yêu tinh); gấp gáp, dồn dập ở đoạn sau (vì cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt); giọng Cẩu Khây dứt khoát thể hiện tinh thần quyết tâm diệt trừ yêu tinh;
Ví dụ: Bài: Rất nhiều mặt trăng
Đoạn : Công chúa bảo: Chỉ to hơn móng tay ta, vì khi ta đặt ngón tay lên trước mặt trăng thì móng tay ta che gần khuất mặt trăng. – Lời công chúa hồn nhiên ,ngây thơ.
Chú hề lại bảo :
- Công chúa có biết mặt trăng ở đâu không ? – Lời chú hề thì vui, điềm đạm.
- Rèn kĩ năng đọc đúng ngữ điệu:
Bên cạnh việc rèn cho học sinh ngắt nghỉ hơi đúng, đọc đúng tốc độ giáo viên cần chú ý giúp học sinh đọc đúng ngữ điệu. 
 Biết đọc theo ngữ điệu từng loại câu (cao giọng hoặc hạ giọng, theo câu kể, câu hỏi. câu cảm, câu cầu khiến). Biết nhấn mạnh những từ ngữ gợi tả, gợi cảm trong câu văn, nhấn giọng (cao hay thấp) các tiếng gieo vần trong thơ. Tuỳ theo nội dung bài hoặc đoạn văn mà có giọng đọc phù hợp linh hoạt buồn vui, trang nghiêm, hay nhẹ nhàng...
 Hầu hết tất cả các bài văn xuôi hay thơ khi được đặt dấu câu ba chấm () đọc đến đây chúng ta phải hạ giọng thấp hơn so với giọng đọc ban đầu và nghỉ hơi dài hơn. Dấu ba chấm ở đây chỉ sự ngập ngừng chưa nói hết thì phải đọc với ngữ điệu nhẹ nhàng, cần hạ giọng và nghỉ hơi lâu hơn.
	Ví dụ: Bài: Nỗi dằn vặt của An -đrây-ca
	Bố khó thở lắm!...
	- Khi đọc câu kể thì giọng đọc chậm rãi: 
	Ví dụ: Ngoài đường, lửa khói mịt mù. (bài: Ga-vrốt ngoài chiến lũy).
- Lên giọng ở cuối câu hỏi: (- Cậu làm trò gì đấy?) 
- Tuy nhiên có những câu hỏi kết thúc thì không lên giọng.
	Ví dụ: Chúa đã xơi “Mầm đá” chưa ạ? - Bài: Ăn mầm đá.
	- Câu cảm thì thể hiện theo từng cảm xúc vui, buồn, cảm động, ... thể hiện sự 
hồn nhiên, ...: (- Tí ti thôi! - bài: Ga-vrốt ngoài chiến lũy.)
 - Nhưng với câu khiến học sinh phải có giọng đọc thể hiện nội dung yêu cầu, đề nghị, mong muốn của người nói, người viết với người khác.
	Ví dụ: Bài Khuất phục tên cướp biển.
	Chúa tàu trừng mắt nhìn bác sĩ, quát:
	- Có câm mồm không?
Hoặc: Nếu anh không cất dao, tôi quyết làm cho anh bị treo cổ trong phiên tòa sắp tới.
 Từ đó học sinh phát huy được khả năng tư duy của mình. Các em tự phát hiện được cách đọc các loại câu có trong bài mà không cần sự hướng dẫn của giáo viên.
 Hầu hết các kiểu câu khiến đều có ngữ điệu mạnh. Trong một câu hoặc trong một đoạn, ngữ điệu mạnh nêu bật những từ người ta muốn nhấn mạnh, đặc biệt là lúc này ngữ điệu mạnh trùng với trọng âm. 
Ví dụ: Bài: "Vua tàu thuỷ" Bạch Thái Bưởi
 Em Diệp Anh ( học sinh HTT) đọc : "Bưởi mồ côi cha từ nhỏ, phải theo mẹ quẩy gánh hàng rong. Thấy em khôi ngô, nhà họ Bạch nhận làm con nuôi và cho ăn học." cần đọc nhấn mạnh các từ: mồ côi, khôi ngô, ...
 - Rèn kĩ năng đọc thể hiện điệu bộ, cử chỉ, ánh mắt: 
 Để bài đọc hay có sức lối cuốn, thì khi đọc một văn bản, thái độ của người đọc đối với nội dung của tác phẩm cũng được thể hiện qua tư thế, nét mặt, ánh mắt và cử chỉ một cách tự nhiên. Đọc một câu chuyện vui nét mặt phải tươi sáng, thái độ thoải mái. Đọc một câu chuyện buồn nét mặt cũng biểu lộ sự đồng cảm, buồn bã,. Việc người đọc thể hiện được điệu bộ, cử chỉ hay ánh mắt giúp người nghe cảm thụ được văn bản và cũng ham mê đọc sách hơn.
 Ví dụ: bài: Đôi giày ba ta màu xanh.
 " Lúc ra khỏi lớp, Lái cột hai chiếc giày vào nhau, đeo vào cổ, nhảy tưng tưng". 
- Ở đoạn này tôi sẽ hướng dẫn học sinh đọc nhanh và vui hơn khi thể hiện niềm xúc động, vui sướng khôn tả của cậu bé lang thang lúc cậu được chị phụ trách tặng đôi giày. Đồng thời nhấn giọng ở từ ngữ: nhảy tưng tưng.
 * Giải pháp thứ 4: Rèn kĩ năng đọc thông qua các môn học khác và phát huy tác dụng của "Đôi bạn cùng tiến":
 Bên cạnh việc rèn kĩ năng đọc trong tiết Tập đọc, tôi còn rèn đọc cho học sinh theo phương pháp "tích hợp-lồng ghép" trong các môn học khác.
 Đối với Phân môn Kể chuyện của lớp 4 hiện nay, một số tiết "Kể chuyện được chứng kiến hoặc tham gia" đã giảm tải và thay vào đó là "Kể chuyện đã nghe, đã đọc". Ngoài các câu chuyện các em đã chuẩn bị, tôi sẽ chuẩn bị trước một số truyện tranh để các em đọc cho nhau nghe, hoặc mượn về nhà đọc. Đến giờ kể chuyện, học sinh kể được câu chuyện một cách rõ ràng, mạch lạc (đối tượng học sinh đọc HT). Qua đó các em sẽ kể chuyện biểu lộ cảm xúc, giọng điệu nhân vật (học sinh HTT) có nghĩa em đã đọc chuyện. Trong tiết Tập làm văn Toán, tiết hoặc trong tiết Khoa học, Lịch sử, thay bằng gọi học sinh tốt đọc đề bài mà tập trung gọi các học sinh HT và CHT đọc bài, cả lớp đọc thầm trước khi trả lời câu hỏi. Như vậy tất cả các đối tượng đều được rèn đọc một cách phù hợp nhất.
 Phối hợp với nhân viên thư viện, tạo điều kiện cho học sinh mượn truyện tranh có trong thư viện để các em đọc tranh thủ ra chơi hoăc 15 đầu giờ (hoặc có thể mang về nhà đọc). Đặc biết tiết đọc thư viện tôi cũng vô cũng chú trọng dạy cách đọc cho học sinh. Bên cạnh đó, bản thân tôi cũng đưa truyện tranh về các loài vật hoặc truyện tranh Lịch sử ở nhà lên cho các em mượn đọc. 
 Ngoài các giải pháp cơ bản trên, tôi còn chú ý rèn đọc cho học sinh bằng cách phát huy tác dụng của "Đôi bạn cùng tiến" trong mỗi buổi học.Sử dụng hiệu quả 15 phút đầu giờ, cho nhóm 2 học sinh kiểm tra bài, đọc bài và sửa bài cho nhau. Đặc biệt cứ bạn đọc tốt sẽ kèm bạn đọc chưa tốt. Động viên, khuyến khích các em đọc sách, đọc truyện ngoài giờ học nhằm tăng cường kĩ năng đọc đúng, đọc nhanh, đọc hay.
 Như vậy với giải pháp này các em rất hứng thú và thích đọc bài hơn.. Từ đó, các em đã được rèn đọc mọi lúc và mọi nơi.
d. Kết quả đạt được:
 Trên đây là những giải pháp mà tôi sử dụng để giảng dạy học sinh lớp 4A1 tại Trường Tiểu học . Những giải pháp này tôi đã mạnh dạn đưa ra trình bày khi sinh hoạt chuyên môn ở tổ khối và trình bày với chuyên môn nhà trường. Các đồng chí trong khối đều ủng hộ và áp dụng vào dạy Tập đọc rất hiệu quả.
- Học sinh có giọng đọc rõ ràng, rành mạch; ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, tốc độ đảm bảo và nhiều em có giọng đọc phù hợp với đoạn, bài. 
- Hiểu được nội dung các bài văn xuôi, bài thơ một cách sinh động.
- Các môn học khác cá em tiếp thu bài nhanh hơn, đặc biệt là môn Toán.
 * Kết quả so sánh đối chiếu như sau:
1. Khảo sát phần đọc đầu năm (Tuần 3 với tổng số 27 học sinh): 
Hoàn thành tốt
Tỉ lệ %
Hoàn thành
Tỉ lệ 
 Cần cố gắng
Tỉ lệ %
4 học sinh 
15%
12 học sinh
 44 %
 11 học sinh
41%
2. Kết quả kiểm tra phần đọc (Tuần 18 cuối HK1 với tổng số 27 học sinh): 
Hoàn thành tốt
Tỉ lệ %
 Hoàn thành
Tỉ lệ %
 Cần cố gắng
Tỉ lệ %
10 học sinh
37%%
15 học sinh
 56 %
 2 học sinh
7 %
 Qua bảng thống kê trên, tôi nhận thấy các giải pháp thực hiện đã giúp học sinh tiến bộ rõ rệt, chất lượng được nâng lên từng ngày. Từ kết quả này tôi khẳng định con đường tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng các giải pháp là đúng đắn, đem lại kết quả khả quan trong giảng dạy. Đặc biệt sau mỗi lần kiểm tra, kết quả của các em lại cao hơn, cải thiện hơn. Khi các em học tốt phân môn Tập đọc, cảm thấy mạnh dạn, tự tin, chắc chắn học các môn học khác cũng sẽ tốt hơn. Đây chính là nền tảng vững chắc cho các em để các em phấn đấu và rèn luyện học ở các lớp cao hơn. 
Khi đọc tiến bộ, các em ham đọc, ham tìm hiểu thì các em tỏ ra hiểu biết hơn, ngoan hơn, biết vâng lời nên chất lượng về đạo đức cũng tốt hơn. Đây là một trong những thành công của tôi trong quá trình vận dụng giải pháp mới vào hướng dẫn học phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4A. 
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHI: 
	1.Kết luận:
	Trên đây có thể coi là một số kết quả mà tôi đạt được trong quá trình dạy phân môn Tập đọc ở lớp 4. Có được như vậy là nhờ sự học hỏi, nổ lực không ngừng của bản thân, sự góp ý chân thành của bạn bè, đồng nghiệp, sự chỉ bảo tận tình của Ban giám hiệu nhà trường. Dựa trên những kết quả đạt được của bản thân, theo tôi muốn nâng cao kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 giáo viên cần phải:
 - Có giọng đọc chuẩn xác vì ở lứa tuổi các em bắt chước rất tốt tránh để tiếng địa phương làm ảnh hưởng đến cách phát âm của học sinh.
 - Chuẩn bị bài thường xuyên, chu đáo bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản, trọng tâm của chương trình, bài dạy để xây dựng nội dung, phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh.
 - Khi dạy môn tập đọc, để học sinh dễ hiểu, nắm bắt kiến thức dễ dàng đòi hỏi giáo viên phải xác định được mục tiêu của từng hoạt động trong giờ học. Kết hợp có chọn lọc và đan xen những nội dung, những vấn đề xã hội có liên quan đến nội dung bài học một cách phù hợp và có hiệu quả.
 - Lời truyền đạt của giáo viên phải rõ ràng, trong sáng và có sức thuyết phục, 
biết tạo hứng thú học tập cho học sinh trong phân môn Tập đọc cũng như các môn 
học khác.
 - Sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học như: sách giáo khoa, vở bài tập và các đồ dùng dạy học một cách nhịp nhàng. 
 - Lựa chọn, phối hợp linh hoạt và có hiệu quả các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học như: phương pháp trực quan, thực hành luyện tập, hỏi đáp,...hình thức phong phú để phát huy tính sáng tạo, năng lực học tập của từng học sinh. Đồng thời tạo mối quan hệ gần gũi, hợp tác tích cực giữa giáo viên và học sinh; giữa học sinh và học sinh. Qua đó học sinh lĩnh hội kiến thức tích cực, tự giác "học mà chơi-chơi mà học" .
 - Thường xuyên tập trung rèn cho học sinh có giọng đọc rõ ràng, rành mạch; ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, đảm bảo tốc độ, giọng đọc phù hợp với đoạn văn, 1 hay 2 khổ thơ theo yêu cầu. 
 - Phát huy vai trò của "Đôi bạn cùng tiến" trong học tập.
 - Phối kết hợp cùng giáo viên phân môn để quan tâm rèn đọc cho học sinh trong tất cả các tiết học.
 - Thường xuyên phối hợp với phụ huynh học sinh, quan tâm nhắc nhở việc chuẩn bị bài trước ở nhà, việc đọc bài trước để tìm hiểu nội dung bài qua các câu hỏi trong sách giáo khoa, giúp các em khi tới lớp sẽ chủ động tiếp thu bài và đạt kết quả cao.
	2. Kiến nghị:
* Về phía nhà trường:
- Tạo điều kiện thuận lợi nhất giúp giáo viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
- Mua sắm thêm một số trang thiết bị phục vụ việc dạy và học.
- Thường xuyên tổ chức các chuyên đề liên quan đến chuyên môn giữa các tổ.
- Hàng năm nên tổ chức các cuộc thi về Đọc diễn cảm cho giáo viên và học sinh có cơ hội tham gia học hỏi.
* Về phía phòng giáo dục:
- Quan tâm hơn nữa về việc mua sắm thêm trang thíết bị phục vụ cho việc dạy và học
- Thường xuyên tổ chức các chuyên đề liên quan đến chuyên môn giữa các trường.
- Hàng năm nên tổ chức các cuộc thi về Đọc diễn cảm cho giáo viên và học sinh có cơ hội tham gia học hỏi...
 Mặc dù đề tài này tôi cũng đã cố gắng nghiên cứu và áp dụng nhưng với khoảng thời gian ngắn thì chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong được sự góp ý của Hội đồng khoa học, Ban giám hiệu và các bạn đồng nghiệp để sáng kiến này được hoàn chỉnh, có thể áp dụng vào dạy học Tập đọc cho học sinh lớp 4 trong nhà trường và được nhân rộng.
	 	 Người viết