Sáng kiến kinh nghiệm Một số kĩ năng rèn đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 4

 bác sĩ Ly - một người nhân hậu, điềm đạm nhưng nghiêm nghị, cương quyết và tên cướp biển - tên chúa tàu hung hãn, dữ tợn.
	Trước khi HS đọc diễn cảm tôi yêu cầu các em tìm hiểu kĩ bài để thể hiện giọng của nhân vật thông qua tính cách.
	 Trong bài cùng là câu hỏi nhưng trong đoạn đối thoại sau, tính cách của hai nhân vật thể hiện khác nhau hoàn toàn.
	"... Chúa tàu trừng mắt nhìn bác sĩ, quát:
	 - Có câm mồm không? ( giọng đọc thể hiện sự hung hãn của tên cướp biển khi đập tay xuống bàn quát bác sĩ Ly)
	Bác sĩ điềm tĩnh hỏi:
	 - Anh bảo tôi phải không? ( giọng tự tin, điềm tĩnh nhưng hết sức nghiêm nghị )
	Khi tên chúa tàu cục cằn bảo /phải/, bác sĩ nói:
	 - Anh cứ uống rượu mãi như thế thì đến phải tống anh đi nơi khác.
	Cơn giận của tên cướp thật dữ dội. Hắn đứng phắt dậy, rút soạt dao ra, lăm lăm chực đâm. Bác sĩ Ly vẫn dõng dạc và quả quyết:
	 - Nếu anh không cất dao, tôi quyết làm cho anh bị treo cổ trong phiên tòa sắp tới. ( giọng bình tĩnh, cương quyết )
	Cũng theo như qui trình của luyện đọc diễn cảm tôi hướng dẫn các em đọc phân vai theo nhóm - mỗi tổ cử 1 nhóm để thể hiện lai câu chuyện - Cuối cùng là HS tự bình chọn tìm ra nhóm thể hiện giọng phù hợp nhất.
	Như vậy, để rèn cho các em đọc diễn cảm có hiệu quả, trong các giờ Tập đọc tôi luôn cho các em xác định bài đọc đó thuộc thể loại nào, từ đó các em sẽ định dạng cho mình về cách thể hiện cảm xúc đối với bài đọc đó một cách tốt nhất, góp phần nâng cao năng lực cảm thụ văn học cho các em. Hơn nữa, vì thời gian luyện đọc diễn cảm trong giờ Tập đọc rất ít nên để đáp ứng cho nhiều đối tượng học sinh được đọc diễn cảm, tôi đã tiến hành tổ chức cho các em luyện đọc thêm các tiết học buổi chiều. 
	1.1.4.Giải pháp 4: Tổ chức các hình thức rèn đọc diễn cảm cho học sinh.
	Trong quá trình lên lớp, để giúp các em luyện đọc diễn cảm có hiệu quả, đảm bảo thời gian và tạo cho tất cả các em đều có cơ hội bộc lộ khả năng của chính mình, tôi đã thường xuyên tổ chức các hình thức đọc diễn cảm khác nhau. Và tuỳ theo từng bài, từng thể loại để tổ chức cho các em đọc diễn cảm một đoạn hay cả bài. Cụ thể :
	* Văn xuôi và thơ :
	- Đối với những bài mà giữa các đoạn có độ dài, độ khó tương đương nhau thì tôi cho các em tự chọn đoạn theo ý thích để luyện đọc diễn cảm. Trong quá trình luyện đọc, tôi thường tổ chức hình thức đọc cá nhân hoặc đọc theo nhóm ngẫu nhiên có cùng đoạn đọc.
	- Đối với các bài có đoạn dễ - đoạn khó; đoạn ngắn - đoạn dài thì tôi ấn định đoạn cần luyện đọc diễn cảm cho các em (thường là đoạn tiêu biểu nhất trong bài). Trường hợp này tôi thường tổ chức các hình thức đọc giống như quy trình nêu trên, gồm : cá nhân đọc mẫu, đọc theo nhóm đôi, thi đọc trước lớp. Nếu em học sinh đó đọc mẫu chưa đạt yêu cầu thì tôi sẽ đọc lại đoạn đó để định hướng cho tất cả các em có giọng đọc đúng và phù hợp với đoạn trên.
	* Truyện - Kịch :
	Nếu nội dung của câu chuyện, đoạn kịch đó ngắn thì tôi hướng dẫn các em luyện đọc cả bài. Ngược lại câu chuyện, đoạn kịch đó dài thì tôi chọn đoạn có lời thoại hay, nhiều câu văn dài, khó để hướng dẫn các em đọc diễn cảm và tổ chức hình thức đọc theo phân vai.
	Tuy nhiên không phải bài tập đọc nào cũng tổ chức đọc diễn cảm sau khi các em đã luyện đọc đúng và tìm hiểu bài. Có những bài tôi đã định hướng cách đọc diễn cảm cho các em ngay ở phần luyện đọc đúng như bài “Ga-vrốt ngoài chiến lũy”,.... Qua các hình thức tổ chức trên nhằm phát huy tính độc lập (đọc cá nhân), tính hợp tác (đọc theo nhóm, đọc theo phân vai) và tính thi đua (thi đọc trước lớp) trong học sinh ; đồng thời giúp tôi phân loại các đối tượng đọc một cách dễ dàng, từ đó tôi tiếp tục có kế hoạch bồi dưỡng, giúp các em học ngày càng tiến bộ nhằm nâng cao chất lượng đọc diễn cảm nói riêng và chất lượng giảng dạy nói chung. 
	1.2. Ngoài giờ tập đọc:
	1.2.1: Bồi dưỡng năng lực trau dồi hứng thú khi tiếp xúc với thơ văn.
	- Ngoài việc rèn đọc diễn cảm trong các giờ Tập đọc, tôi còn chú ý rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong các giờ học Lịch sử, Địa lý, Đạo đức, để các em biết cách đọc các loại văn bản nghệ thuật khác nhau.
	Ví dụ: Những bài Lịch sử kể về chiến công của ông cha ta thì đọc với giọng phấn khởi tự hào. Như bài: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng; Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng.
	Những bài Lịch sử kể lại diễn biến của các cuộc Khởi nghĩa như bài: Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lợc lần thứ nhất; Quang Trung đại phá quân Thanh, học sinh cần đọc với giọng mạnh mẽ thể hiện khí thế tiến công của quân và dân ta. 
	Môn Địa lí đặc biệt những bài có nhiều số liệu cần đọc to, rõ ràng, nhấn mạnh ở những số liệu quan trọng.... 
	- Trong buổi học thứ hai ( buổi học phụ đạo ) tôi thường dành một ít thời gian để đọc cho các em nghe một bài thơ, bài văn hay hoặc hướng dẫn cho các em rèn đọc thêm các bài văn, thơ từ vở Thực hành lớp 4.
	- Tôi đã phân loại chất lượng đọc của từng em, dành thời gian giúp đỡ, hướng dẫn các em cách đọc đúmg, đọc diễn cảm.
	- Tổ chức cho học sinh thi đọc trước lớp để các em tự đánh giá, cùng chọn ra bạn có sự tiến bộ để động viên, tuyên dương, làm gương cho cả lớp noi theo.
	Ngoài việc học trên lớp, tôi thường phát động học sinh mỗi tuần phải đọc một bài thơ hay một câu chuyện ở báo thiếu niên, để đến giờ sinh hoạt có thể đọc thơ hoặc kể chuyện cho cả lớp cùng nghe, tuyên dương những em học sinh có giọng đọc hay, kể chuyện hấp dẫn.
	1.2.2: Tích lũy vốn hiểu biết từ cuộc sống và văn học.
	- Khi đọc sách không chỉ đọc to, lưu loát mà còn phải diễn cảm một bài thơ, một đoạn văn, phải chăm chú quan sát, lắng nghe để tìm ra cái âm thanh của sự vật, cái đẹp của thiên nhiên và cuộc sống quanh ta.
	- Khi nói - viết phải thành câu, đủ ý, tập dùng từ ngữ đúng và nói hay, làm cho ý,câu rõ và sinh động hơn. Đây cũng là yếu tố quan trọng trong cảm thụ văn học, chính vì thế trong quá trình dạy các môn Luyện từ - câu, Tập làm văn, các tiết sinh hoạt tập thể,...tôi luôn chú ý sưa sai, nhắc nhở kịp thời khi các em viết, đọc, giao tiếp với mọi ngưới xung quanh.
	- Tập cho học sinh diễn đạt thành văn xuôi từ bài thơ, thành bài hát từ bài thơ,...( như bài Nàng tiên ốc; Khúc hát ru,...) đẻ các em bộc lộ cảm xúc của bản thân qua cảm thụ của chính mình.
	Ngoài ra để thể hiện tốt một tác phẩm qua giọng đọc khi đọc cần phải có phương pháp và thái độ đọc đúng đắn - khi đọc cần tập trung tư tưởng cao, luôn suy nghĩ về những diều đang đọc - mới thấy được cái hay cái đẹp trong tác phẩm ấy.
* Một số vấn đề giáo viên cần lưu ý khi rèn đọc diễn cảm cho học sinh:
- Khi giao tiếp với học sinh người giáo viên Tiểu học luôn có thái độ nâng đỡ, khích lệ, thông cảm, luôn luôn nhấn mạnh vào thành công của trẻ. Có khả năng biết kiềm chế khả năng đồng cảm với học sinh, khả năng làm việc kiên trì, tỉ mỉ, có khả năng biết tổ chức quá trình dạy học kết hợp với vui chơi.
	- Người giáo viên Tiểu học phải nắm được đặc điểm của học sinh, hình dung thấy những khó khăn của các em khi học đọc để bình tĩnh trước những sai sót của các em khi đọc, không ca thán trước lỗi phát âm, những cách hiểu sai trong khi đọc, những lỗi tưởng như lạ lùng với người lớn nhưng lại là bình thường ở trẻ em.
	- Giáo viên cần chú ý luyện tập để có ngôn ngữ chuẩn, trong sáng, dễ hiểu, truyền cảm. Người thầy phải đọc được bài tập đọc đúng với giọng cần thiết, đúng với ý của văn bản nghĩa là phải tạo được hình mẫu đọc lí tưởng cho học sinh theo.
	- Khi dạy hiểu văn chương, giáo viên cần tôn trọng những cảm xúc, cảm nhận, suy nghĩ tuy còn thơ ngây, non nớt, nhưng rất riêng của học sinh, không gò ép các em hiểu theo cách duy nhất hoặc nói theo lời lẽ của giáo viên. Tôn trọng cái riêng của học sinh trong giờ học, nên có những bài tập yêu cầu học sinh nêu những từ ngữ, hình ảnh, tình tiết mà mình thích nhất và cho các em tập lý giải vì sao mình lại thích những từ ngữ, hình ảnh, tình tiết đó. Nên đưa ra các câu hỏi hay bài tập có tính phản hồi, các câu hỏi “ Vì sao? Tại sao? “ để đánh giá cũng như kích thích sự suy nghĩ của học sinh.
 - Giáo viên cần có khả năng tự xác định mục tiêu, nội dung dạy đọc, tự cảm nhận bài đọc, từ đó mới chủ động tiến hành bài dạy để đạt được kết quả tốt của giờ học.
	- Để nâng cao chất lượng giờ dạy tập đọc cần tận dụng không gian lớp học, sử dụng, các phương tiện dạy học như đồ dùng trực quan, các phiếu học tập, các băng hình, băng tiếng ... Vận dụng đồng bộ các hình thức tổ chức dạy học như dạy học cá nhân, theo nhóm, tổ chức trò chơi,..
* Tóm lại: Để học sinh diễn cảm tốt một văn bản thì giáo viên phải thực hiện tốt khâu tìm hiểu nội dung văn bản đó thì việc rèn đọc diễn cảm mới đạt hiệu quả cao.
3.3. Kết quả đạt được qua thực nghiệm :
 * Điểm Đọc: 
 Qua khảo sát 40 học sinh của lớp 4A năm học 2014 - 2015 . 
 Kết quả cụ thể:

ĐIỂM ĐỌC
Giỏi
Khá
T. Bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
KSCL
Đầu năm
0
0
10
25
20
50
10
25
 Học kỳ I
15
37,5
17
42,5
8
20
0
0
Cuối năm
 25
 62,5
 15
37,5
0
0
0
0
 Kết quả cho thấy các giải pháp trên rất phù hợp với học sinh, giúp các em có cảm thụ sâu sắc hơn nội dung bài và có thói quen chuẩn bị bài tốt trước khi đến lớp. 
Phần thứ ba: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ:
1. Kết luận chung:	
Qua nghiên cứu, thực hành dạy đọc diễn cảm trong giờ Tập đọc cho học sinh lớp 4 theo chương trình và sách giáo khoa mới tôi nhận thấy:
Để có một giờ dạy Tập đọc nói chung và phần Rèn đọc diễn cảm nói riêng được “ Nhẹ nhàng, tự nhiên và hiệu quả ”, theo tôi mỗi giáo viên chúng ta cần:
- Phải đủ tự tin
- Am hiểu đầy đủ nội dung kiến thức, kĩ năng của từng loại bài văn, bài thơ cần truyền thụ.
- Biết kích thích, khêu gợi tư duy độc lập, phát huy hết năng lực tìm tàng của mỗi bản thân học sinh.
- Trong từng tiết dạy người giáo viên phải có khả năng ứng xử sư phạm tốt, luôn tạo không khí sôi nổi thân mật giữa thầy và trò.
- Không có con đường nào khác để dẫn đến giờ tập đọc cũng như việc Rèn đọc diễn cảm thành công là sự phấn đấu của bản thân, sự rèn luyện đầu tư nghiên cứu để thiết kế bài giảng có chất lượng, phù hợp với đối tượng của lớp mình.
- Giáo viên thường xuyên quan tâm, uốn nắn để kĩ năng đọc – nói và trả lời của học sinh. Đánh giá, nhận xét và tuyên dương kịp thời để khích lệ việc học tập. Để từ đó, các em có lòng say mê hơn trong học tập.
- Kết quả đọc hiểu của HS bước đầu được nâng cao cả về chất lượng và số lượng. Qua đó, tôi thấy đây là việc làm thiết thực và hết sức quan trọng để nâng cao chất lượng học tập toàn diện cho học sinh.
	- Học sinh được phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong giờ học. Các em có ý thức tự giác trong việc tự phát hiện, tìm tòi nội dung kiến thức mới. Mặt khác, các em còn thi đua đọc hay, đọc đúng và đọc hiểu để từ đó có điều kiện giao tiếp và học giao tiếp.
 Qua tìm tòi, nghiên cứu và vận dụng một số giải pháp Rèn đọc diễn cảm cho học sinh đã nêu trên, tôi thấy chất lượng đọc diễn cảm của các em ngày càng được nâng cao. Dạy cho học sinh đọc tốt, hiểu sâu người giáo viên sẽ tiếp thêm một phương tiện để các em khám phá ra cái hay, cái đẹp của văn chương và cuộc sống. Từ đó vốn tri thức của các em giàu hơn và chính là nền tảng vững chắc để học tốt môn Tiếng Việt ở các lớp trên.
	Với giải pháp này có thể áp dụng đại trà trong nhà trường tôi đang công tác và các trường tiểu học khác.
2. Khuyến nghị:
3.1. Đối với Phụ huynh:
- Mua đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh.
- Thường xuyên quan tâm đến việc học của con em mình, nhất là phần luyện đọc và soạn bài.
3.2. Đối với giáo viên:
 - Giáo viên phải chuẩn bị kĩ bài soạn trước khi lên lớp. Cần chú ý luyện tập để có ngôn ngữ chuẩn, trong sáng, giọng đọc truyền cảm.
- Hệ thống câu hỏi trong SGK cần bổ sung những câu hỏi mang tính chất phản hồi nhằm khắc sâu kiến thức, kích thích sự tìm tòi sáng tạo cho học sinh.
- Làm tốt công tác bồi dưỡng giáo viên dưới nhiều hình thức, cung cấp tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo.
3.3. Đối với nhà trường:
- Tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ cho hoạt động day – học.
- Tổ chức các buổi giao lưu, thi đọc hay, đọc diễn cảm để động viên phong trào rèn đọc cho học sinh.
- Tổ chức hội thảo, chuyên đề trong tổ chuyên môn để phân tích thống nhất điều chỉnh phương pháp đổi mới cho phù hợp với nhận thức của học sinh trong trường.
	Trên đây là một vài kinh nghiệm mà bản thân tôi đã đúc kết được trong suốt quá trình giảng dạy ở chương trình lớp 4. Tôi rất mong được sự góp ý chân thành của quý đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để tôi có thêm những kinh nghiệm cho chuyên môn cũng như phương pháp sư phạm giúp tôi phục vụ cho ngành được tốt hơn./.
 Ba Vì, ngày 15 tháng 5 năm 2015
 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. 
Ý KIẾN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI
CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CƠ SỞ
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Ngày ..... tháng.....năm 2018
 Chủ tịch hội đồng
ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Ngày ..... tháng.....năm 2018
 Chủ tịch hội đồng