Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp học sinh rèn viết chữ đẹp, giữ vở sạch bậc Tiểu học

g gò bó. Lưng thẳng, không tỳ ngực vào bàn, đầu hơi cúi, mắt cách vở khoảng 25 đến 30cm. Hai chân đặt vuông góc dưới bàn, tay trái tì nhẹ nhàng mép vở để giữ vở. Cột sống luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi. Hai chân thoải mái, không trạng thái để chân co, chân duỗi.
- Cầm bút bằng 3 ngón tay: Ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa của bàn tay phải. Khi viết di chuyển bút từ trái sang phải, cán bút nghiêng về phía bên phải cổ tay, khuỷu tay và cánh tay cử động theo mềm mại thoải mái. Hai tay phải đặt đúng điểm tựa quy định. Tay trái để xuôi theo chiều ngồi, giữ lấy mép vở cho khỏi xô lệch, đồng thời làm điểm tựa cho trọng lượng nửa người bên trái đảm bảo ánh sáng phải đủ độ và thuận chiều, chiếu sang từ bên trái sang.
- Tuyệt đối không cầm bút dựng đứng 90 độ như cách cầm bút lông, không để ngửa hoặc úp quá nghiêng bàn tay về phía bên trái. Lúc viết, đưa bút từ trái sang phải, từ trên xuống dưới. Các nét đưa lên hoặc đưa sang ngang phải nhẹ tay, không ấn mạnh đầu bút vào mặt giấy, điều khiển cây bút bằng các cơ ở cổ tay và các ngón tay. Việc giúp học sinh ngồi viết đúng tư thế và cầm bút đúng sẽ giúp các em viết đúng và viết được nhanh. 
2.5.2- Rèn cách để vở khi viết:
Khoảng cách từ mắt đến vở 25 -30 cm. Khi viết chữ về bên phải, quá xa lề vở, cần xê dịch vở sang trái để mắt nhìn thẳng nét chữ, tránh nhoài người về bên phải để viết tiếp. 
2.5.3- Rèn giữ vở sạch và trình bày vở:
Vở phải luôn giữ sạch, có đủ bìa nhãn, không bỏ vở, xé trang. Không bôi mực ra vở, không làm quăn mép vở. Vở viết của học sinh chọn cùng một loại giấy trắng, không nhoè mực... 
2.5.4- Dạy các nét cơ bản:
Tuần đầu giáo viên các lớp tổ chức ôn luyện lại cho học sinh (tất cả các lớp) các nét cơ bản vì nếu học sinh viết chuẩn các nét cơ bản thì đó là tiền đề cho việc viết chữ đẹp.
Đầu tiên giáo viên dạy cho học sinh viết hai nét ngang vào sổ. Viết cơ bản hai nét trên cũng dễ viết và nó giúp học sinh giúp học sinh sau này có dạng chữ viết thẳng, ngay ngắn từ đầu. Sau khi rèn kỹ hai nét trên, giáo viên mới tiến hành dạy các nét móc xuôi, nét móc ngược, nét móc hai đầu, nét khuyết. 
Để trong quá trình dạy luyện viết được thông nhất trong cách gọi tên các nét, giáo viên thống nhất với học sinh cách gọi tên các nét như sau: 
          - Nét sổ                 - Nét cong hở trái 
          - Nét ngang                     - Nét cong hở phải 
          - Nét xiên phải     - Nét cong kín 
          - Nét xiên trái       
          - Nét móc xuôi     - Nét khuyết trên 
          - Nét móc ngược   - Nét khuyết dưới 
          - Nét móc 2 đầu    - Nét thắt giữa 
Làm tốt phần này là tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh khi viết chữ được đúng đẹp theo mẫu. 
2.5.5- Rèn luyện học sinh viết đúng mẫu chữ:
Đây là bước vô cùng quan trọng và khó khăn với tất cả giáo viên và học sinh. Giáo viên cần hướng dẫn kỹ để các em nắm được cấu tạo chữ viết theo đúng quy trình mẫu. Ngoài ra, giáo viên viết mẫu trên bảng và ở vở cho học sinh quan sát - chữ viết của thầy, cô phải đúng theo mẫu và đẹp. Giáo viên cần chấm, chữa lỗi để học sinh phát hiện ra lỗi sai của mình và  sửa kịp thời.
Để giúp học sinh viết đúng mẫu trong giờ tập viết và luyện viết giáo viên hướng dẫn các em viết qua các giai đoạn.
+ Giai đoạn quan sát mẫu trên bảng và viết ra bảng con: giáo viên cho các em quan sát kĩ chữ mẫu trên bảng. Qua phân tích, giảng giải các em nắm được cấu tạo chữ viết và nắm được quy trình viết. Sau đó giáo viên cho các em viết trên bảng con. 
+ Giai đoạn đầu khi các em mới viết, giáo viên hướng dẫn trực tiếp trên bảng con hoặc có chữ mẫu đã trình bày sẵn trên bảng con để học sinh nhìn vào đó mà viết theo. 
+ Giai đoạn sau các em quan sát và tự viết vào bảng con dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên ở trên bảng lớn. Sau đó giáo viên kiểm tra và sửa chữa lỗi sau cho các em trực tiếp ở bảng con. Giáo viên lưu ý sửa cho các em học sinh về độ cao, độ rộng. khoảng cách các con chữ đã đúng mẫu chưa. 
- Giáo viên quan sát sửa bài cho từng HS ngay trên bảng con 
- Cho học sinh nhận xét bài viết của bạn trên bảng, GV yêu cầu học sinh nhận xét: độ cao và khoảng cách
+ Giai đoạn quan sát chữ mẫu và viết vào trong vở tập viết. Giáo viên cho học sinh quan sát kĩ chữ mẫu đầu dòng xem chữ cần viết, từ cần viết cao bao nhiêu, khoảng cách các con chữ trong một chữ, khoảng cách các chữ trong từ là bao nhiêu, sau đó mới đặt bút viết.
2.5.6-  Xác định vị trí các đường kẻ, điểm dừng bút, điểm đặt bút:
- Đường kẻ ly (1,2,3,4,)
- Đường kẻ dọc (5,6,7,8) 
- Điểm đặt bút là vị trí bắt đầu khi viết một nét trong một chữ cái. Điểm đặt bút có thể nằm trên đường kẻ li hoặc không nằm trên đường kẻ ly. 
- Điểm dừng bút là vị trí kết thúc của chữ trong một chữ cái. Điểm dừng bút có thể trùng với điểm đặt bút hoặc không nằm trên đường kẻ li. 
Về độ cao: Học sinh  nắm chắc độ cao của các chữ theo từng nhóm:
+ Những chữ có độ cao 1 ô li: a, o, e, ê, ô, ơ, i, v, x...
+ Những chữ có độ cao 2 ô li rưỡi như : b, l, h, k, g, ...
+ Những chữ có độ cao 1,5 ô li như : t
+ Những chữ có độ cao 2 ô li như : d, q...
+ Những chữ có độ cao 1,25 ô li như: r; s.
Căn cứ vào sự tương đồng về cấu tạo để phân chia hệ thống chữ cái viết thường thành các nhóm. 
Nhóm 1: i, t, p, u, ư, y, v, r, n, m
Nhóm 2: l, b, h, k
Nhóm 3: o, ô, ơ, a, ă, â, d, đ, g, c, x, e, ê, s, q
2.5.7- Luật viết chính tả:
Các luật chính tả được cung cấp cho các em lồng ghép trong tất cả các phân môn của Tiếng Việt. Người giáo viên  phải nghiên cứu kỹ nội dung chương trình, lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng thì mới đạt được kết quả cao trong việc rèn cho học sinh viết đúng chính tả.
Luật chính tả được đưa vào các lớp theo nguyên tắc sau:
- Luật e, ê, i:         + Âm c đứng trước e, ê, i phải viết bằng chữ  k.
+ Âm g đứng trước  e, ê, i viết bằng gh.
+ Âm ng đứng trước  e, ê, i viết bằng ngh. 
- Viết hoa: Viết hoa đầu câu và viết hoa tên riêng.
- Luật ghi nguyên âm đôi
Ghi dấu thanh: Dấu thanh quy định đánh ở âm chính trên cơ sở dạy học sinh năng lực phân tích ngữ âm như xác định âm chính.
          Một số luật bổ sung như: Hai chữ i đi liền nhau khi viết bỏ một chữ i. 
VD:  gì, giêng... (bỏ 1 chữ i)
2.5.8- Xác định khoảng cách: 
- Qua các giờ tập viết, luyện viết giáo viên giúp học sinh nhận thấy rằng: Khoảng cách giữa các con chữ trong một chữ là nửa thân con chữ, các nét chữ trong một chữ phải viết liền nét. Các chữ ghi tiếng cách nhau một thân con chữ o.
- Hướng dẫn cách ghi dấu thanh: khi viết dấu các chữ có dấu thanh quy trình viết liền mạch bằng cách lia bút theo chiều từ trái qua phải, từ trên xuống dưới, đánh dấu nguyên âm trước, đánh dấu thanh sau.
- Các dấu huyền, sắc, hỏi, ngã đặt phía trên con chữ, dấu nặng đặt phía dưới con chữ. Viết vừa phải các dấu thanh không viết dài quá, to quá hoặc nhỏ quá.
2.6- Điều kiện để rèn chữ đúng, đẹp cho học sinh:
- Rèn kĩ năng viết đúng, đẹp cho học sinh là một quá trình lâu dài, phức tạp và đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng của cả giáo viên và học sinh. Đặc biệt là kĩ năng viết chữ đẹp. Đây là một kĩ năng không phải tự nhiên mà có, đòi hỏi sự chăm lo rèn luyện thường xuyên của giáo viên cho các em, phải dạy cho các em một cách có định hướng và có kế hoạch.
- Giáo viên phải biết kết hợp dạy tốt các môn học khác như tập đọc, chính tả để khắc phục các đối tượng học sinh viết chậm sai do đọc yếu và sai quy tắc chính tả. Đặc biệt giáo viên không nên xem nhẹ việc rèn đọc hoặc bỏ qua việc rèn phát âm chuẩn cho học sinh. Không nên xem nhẹ môn học nào bởi vì các môn học đều có liên quan bổ sung cho nhau.
- Đồ dùng học tập phải đầy đủ như giấy, vở, bút, bảng con, phấn, thước... đạt tiêu chuẩn quy định. Hiện nay học sinh lựa chọn đủ các loại bút để viết. Những loại bút mực hay bút chấm mực như ngày xưa đối với các em vô cùng xa lạ. Chính vì vậy chữ của các em đã mất đi dáng vẻ mềm mại, chân phương so với trước đây. Các em cũng chỉ viết được một kiểu chữ nét đều, không viết được kiểu chữ có nét thanh, nét đậm. Khắc phục hạn chế này nên thống nhất sử dụng một loại mực ; một loại bút viết (viết ngòi luyện chữ nét thanh đậm) loại viết này có giá trị sử dụng lâu dài. Sử dụng vở có chất lượng cao, không bị nhoè khi viết. Chính yếu tố này là yếu tố quyết định không nhỏ thành công của việc luyện viết chữ đẹp. 
- Học sinh viết chậm viết sai hàng ngày ngoài viết bài ở trên lớp giáo viên cần khuyến khích học sinh luyện đọc luyện viết ở nhà. Quy định mỗi ngày học sinh phải luyện viết một bài. Thời gian đầu nên cho học sinh viết thơ bốn chữ hoặc năm chữ với số lượng ít sau nâng dần lên viết thơ lục bát, đoạn văn. Sau mỗi bài viết giáo viên phải chấm chữa bài, trực tiếp chỉ chỗ sai cho học sinh từ cách trình bày đến điểm đặt bút và dùng bút của các con chữ. Đối với học sinh viết chữ đẹp giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách cầm bút, lia bút, rê bút để có được chữ viết đẹp có nét thanh nét đậm. Ngoài luyện chữ viết theo mẫu giáo viên cần sưu tầm thêm các mẫu chữ đẹp sáng tạo cho học sinh tham khảo và hướng dẫn học sinh luyện viết khơi nguồn cảm hứng yêu thích luyện viết chữ đẹp cho các em. Xây dựng nguồn lực để tham gia các hội thi viết chữ đẹp cấp trường, huyện, tỉnh. 
IV- Tác dụng và khả năng vận dụng của chuyên đề
1- Tác dụng:
Trong những năm học qua tôi luôn vận dụng những giải pháp trên vào quá trình giảng dạy và rèn chữ viết cho học sinh. Chữ viết của học sinh ngày càng tiến bộ, tất cả học sinh trong lớp cùng thi đua luyện chữ. Chữ viết của các em đã trở nên mềm mại mượt mà hơn. Phần lớn các em đã biết trình bày vở sách sạch đẹp, viết chữ đúng khoảng cách. Số học sinh viết chữ đúng độ cao theo quy định chiếm tỉ lệ cao hơn. Nhiều em có khả năng viết chữ nghiêng, chữ sáng tạo có nét thanh nét đậm được tham gia các hội thi do nhà trường và ngành Giáo dục tổ chức đạt kết quả cao. Bên cạnh đó chữ viết của lớp cũng được các tổ chức trong nhà trường đánh giá và xếp loại là lớp đạt phong trào vở sạch chữ đẹp.
2- Khả năng vận dụng:
Với chuyên đề “Một số giải pháp giúp học sinh rèn viết chữ đẹp, giữ vở sạch bậc tiểu học” tôi đã triển khai và thực hiện trong toàn khối lớp hai. Ngoài ra đề tài này còn có thể vận dụng để rèn luyện chữ viết cho học sinh các khối lớp từ khối lớp 1 đến khối lớp 5 trong nhà trường Tiểu học nói chung. 
V- Kết luận
1- Những yêu cầu để vận dụng chuyên đề
1.1- Về công tác chỉ đạo phong trào:
- Ngay từ đầu năm học nhà trường cần lập kế hoạch cụ thể và coi đây là một tiêu chí quan trọng trong hoạt động dạy và học của nhà trường đồng thời phải có chỉ tiêu cụ thể để giao cho các tổ chuyên môn, các khối lớp và các giáo viên chủ nhiệm lớp.
- Sau khi vào năm học mới, căn cứ vào kết quả về phong trào này của năm học trước để bồi dưỡng  học sinh viết chữ đẹp, các giáo viên có chữ viết đẹp thường xuyên  rèn luyên  học sinh trong các  buổi học, giờ học.
- Hàng tháng tổ chức đánh giá xếp loại vở sạch chữ đẹp của học sinh chính xác, công khai. 
- Tổ chức cho học sinh thi viết chữ đẹp một năm hai lần, sau mỗi lần như vậy cần động viên khen thưởng để khích lệ phong trào.
- Sau mỗi học kì nhà trường tổ chức họp phụ huynh học sinh, giáo viên chủ nhiệm sẽ thông báo cáo tình hình rèn luyện chữ viết của học sinh trong từng tháng, từng kì trong tuần để  cho phụ huynh biết.
- Qua cuộc họp phụ huynh giáo viên cần đưa ra một số cá nhân học sinh điển hình có ý thức trong việc giữ vở sạch chữ đẹp để khen ngợi và khích lệ phong trào.
- Mỗi năm nhà trường cần kết hợp các đợt sơ kết cuối kì I, tổng kết năm học hay các đợt thi đua để tổ chức triển lãm các thành quả mà học sinh đã làm được như các bài thi viết chữ đẹp, các bộ sách vở tiêu biểu để cho các em cùng các bậc phụ huynh cùng xem thấy và thấy được những thành quả con em mình đã ý thức rèn luyện để học sinh và các lớp có sự thi đua học tập lẫn nhau.
- Cần có sự động viên khen thưởng đích đáng và kịp thời đối với những cá nhân học sinh và các lớp trong phong trào “Giữ vở sạch- viết chữ đẹp” sau các đợt thi đua.
- Tổ chức trưng bày thành quả hàng năm của học sinh và chỉ đạo thực hiện tốt mô hình “Câu lạc bộ viết chữ đẹp của giáo viên và học sinh”. Phân công cá nhân viết chữ đẹp đạt giải cấp trường, cấp huyện duy trì phong trào hoạt động theo tháng, tuần sẽ thu hút được sự quan tâm của tập thể giáo viên và học sinh.
1.2- Về giáo viên:
Người giáo viên phải thực sự yêu nghề mến trẻ, luôn có ý thức nâng cao chất lượng chữ viết cho các em trong tất cả các môn học, tiết học. 
Để rèn cho học sinh biết viết chữ đẹp - giữ vở sạch, đòi hỏi người giáo viên phải gương mẫu, kiên trì, kết hợp các phương pháp giảng dạy phù hợp tâm lý lứa tuổi và trình độ nhận thức của học sinh cùng với sự phối hợp của thầy và trò, của gia đình và toàn xã hội. 
Giáo viên phải thường xuyên hướng dẫn học sinh tự rèn luyện chữ viết theo các nguyên tắc chung. Chuyên đề có hiệu quả khi nó được áp dụng một cách có ý thức, phù hợp với thực tế.
1.3- Về cơ sở vật chất:
Bàn ghế phải phù hợp với lứa tuổi học sinh của từng lớp.
Phòng học phải được trang bị bảng chống lóa đạt chất lượng, riêng lớp 1, 2 bảng phải có phần kẻ ô li để thuận tiện cho việc dạy tập viết và hướng dẫn học sinh luyện viết.
Lắp đầy đủ hệ thống bóng đèn đủ ánh sáng cho học sinh, cửa sổ cửa chính phải cung cấp đủ ánh sáng cho các em không bị ảnh hưởng đến thị lực.
2- Đề xuất, khuyến nghị:
Nhà trường nên tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên cũng như học sinh trong quá trình giảng dạy và học tập như: bàn ghế đúng chuẩn, lớp học đầy đủ ánh sáng, quạt mát,...
Cần coi trọng và thường xuyên tổ chức học tập các đơn vị thực hiện tốt phong trào này. Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn để trau dồi kinh nghiệm cho các đồng nghiệp, các trường có phong trào “Vở sạch – Chữ đẹp” tiêu biểu.
Khuyến khích học sinh trong trường thống nhất sử dụng 1 loại vở viết, 1 loại bút viết, 1 loại mực,...
Hàng năm nên tổ chức thi “Vở sạch – chữ đẹp” các cấp để ghi nhận sự cố gắng của các tập thể nhà trường, cá nhân học sinh và các tập thể giáo viên có nhiều thành tích trong lĩnh vực xây dựng phong trào “Giữ vở sạch – viết chữ đẹp” ở trường tiểu học.
Đây là vấn đề có thể áp dụng rộng rãi, rất mong sẽ được triển khai trong nhà trường để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh.
* Trên đây là toàn bộ nội dung thực hiện giải pháp “giúp học sinh rèn Viết chữ đẹp - Giữ vở sạch bậc Tiểu hoc”. Rất mong nhận được sự đóng góp, xây dựng của đồng nghiệp và đặc biệt là của ban giám hiệu nhà trường giải pháp của tôi được hoàn thiện hơn.
                                                            Mỹ Thành, ngày 20 tháng 12 năm 2017
                                                          NGƯỜI VIẾT CHUYÊN ĐỀ
     	 Nguyễn Hải Tường