Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả cho học sinh Lớp 5

úc chân thật vào câu văn; biết lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu của đối tượng được miêu tả từ đó có những bài văn hay, giàu cảm xúc.
Tiểu kết chương 3
 Kết quả nghiên cứu bước đầu đã khẳng định tầm quan trọng của các biện pháp rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 5 nói riêng và trong quá trình dạy văn miêu tả cho học sinh trường Tiểu học nói chung. Vì vậy: Việc sử dụng các biện pháp rèn kĩ năng giúp học sinh lớp 5 viết bài văn miêu hay, sinh động đã góp phần đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Sau một thời gian áp dụng vào thực tế giảng dạy ở lớp 5C, đề tài đã thu được một số kết quả nhất định. Học sinh có những chuyển biến rõ rệt trong việc học kiểu bài miêu tả của chương trình Tập làm văn lớp 5. Đồng thời, bản thân tôi cũng rút ra được một số bài học kinh nghiệm như sau:
1. Trước hết, người giáo viên phải luôn có lòng yêu nghề, yêu người, có ý thức trách nhiệm và tinh thần cầu tiến, không ngừng học hỏi và mạnh dạn áp dụng những điểm mới vào trong thực tiễn giảng dạy.
2. Nhiệm vụ quan trọng bậc nhất của người giáo viên tiểu học là phải nắm vững đối tượng học sinh, hiểu rõ trình độ, năng lực, hoàn cảnh và sở thích của từng em cũng như tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. Phân loại được học sinh, người giáo viên mới có thể áp dụng những phương pháp dạy học phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh, với từng cá thể học sinh. 
3. Giáo viên phải thường xuyên nghiên cứu, dự giờ đồng nghiệp, tham dự đầy đủ các lớp tập huấn chuyên môn  để nắm bắt những thông tin về nội dung, phương pháp của chương trình môn Tiếng Việt. Từ đó, giáo viên mới có thể lập kế hoạch giảng dạy một cách khoa học, có sự tích hợp giữa kiến thức các môn học và các lớp học với nhau.
4. Dạy Tập làm văn theo quan điểm tích hợp kiến thức, kĩ năng giữa bài trước với bài sau, giữa các phân môn Tiếng Việt với nhau, giữa lớp dưới với lớp trên.
5. Sử dụng phối hợp nhiều phương pháp nhằm khuyến khích học sinh bộc lộ trí tuệ và cảm xúc của mình trong các ngôn bản mà các em tạo lập:
+ Phương pháp phân tích ngôn ngữ: Trên cơ sở các văn bản mẫu, học sinh khai thác, nhận biết kết cấu bài văn, trình tự miêu tả.
+ Phương pháp trực quan: Học sinh phải được quan sát đối tượng miêu tả. Các em có thể quan sát đối tượng tả trên thực tế ở lớp hoặc ở nhà, quan sát qua phim ảnh. Vận dụng công nghệ thông tin trong dạy học, tạo điều kiện cho học sinh quan sát những đối tượng miêu tả không có ở địa phương để mở rộng hiểu biết cho các em. 
+ Phương pháp rèn luyện theo mẫu: Dựa vào văn bản mẫu, học sinh tạo lập các văn bản mới theo nét riêng của các em.
+ Phương pháp thực hành giao tiếp: Tạo điều kiện cho mọi đối tượng học sinh được trình bày sản phẩm của mình, được tranh luận để tìm ra cái mới.
	Dạy văn là dạy người, dạy cho học sinh yêu quý những cảnh vật xung quanh mình từ những cảnh vật nhỏ bé nhất. Đúng như nhà văn Tô Hoài đã viết: “Mỗi câu văn miêu tả không phải là bức tranh đơn độc treo để ngắm, mà là bức tranh gắn bó với đời sống con người và xã hội – tức là nhân vật và bối cảnh. Phải phát hiện cho được những dây mơ rễ má liên quan đến con người, bất cứ dù nhỏ bé hay tưởng như xa lạ”.
	Dạy văn miêu tả là dạy “cách cảm, cách nghĩ” chân thành giàu tình cảm yêu thương, quý trọng những vẻ đẹp của đối tượng miêu tả sẽ làm cho bài văn miêu tả có hồn, đem đến cho người đọc “cảm xúc thẩm mỹ” là yếu tố cần thiết cho một bài văn hay.
 	 Đây là cơ sở, nền móng cho những mầm non văn học trỗi dậy và vươn lên xanh tốt.
Khuyến nghị
 Để việc bồi dưỡng kiến thức, rèn kĩ năng làm văn miêu tả cho học sinh lớp 5 có hiệu quả, tôi nghĩ rằng cần phải có sự quan tâm đúng mức của nhà trường, gia đình, xã hội.
2.1 Đối với Phòng giáo dục huyện Đông Anh
- Phổ biến các sáng kiến kinh nghiệm đạtloại A cấp Huyện để giáo viên học hỏi được kinh nghiệm của đồng nghiệp.
2.2 Đối với trường Tiểu học
- Trang bị thêm nhiều tài liệu giảng dạy các môn học, đặc biệt là môn Tập làm văn để giáo viên có thể tham khảo, tích lũy kiến thức phục vụ cho việc giảng dạy.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Minh Thuyết ( chủ biên) Sách giáo khoa Tiếng Việt 5 tập 1; 2, NXB Giáo dục, năm 2008
Nguyễn Minh Thuyết ( chủ biên) Sách giáo viên Tiếng Việt 5 tập 1; 2, NXB Giáo dục, năm 2006.
Lê A, Lê phương Nga – Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở Tiểu học, NXB Giáo dục năm 1996.
Lê Phương Nga – Nguyễn Trí - Phương pháp dạy Tiếng Việt ở Tiểu học NXB Đại học quốc gia.
Hoàng Hòa Bình - Dạy văn cho học sinh Tiểu học, NXB Giáo dục.
Trần Mạnh Hưởng - Chuyên đề dạy Tập làm văn lớp 4 - 5, NXB Giáo dục.
Trần Mạnh Hưởng - Luyện Tập làm văn 5, NXB Giáo dục.
Trần Mạnh Hưởng – Luyện tập về cảm thụ văn học ở Tiểu học – NXB Giáo dục
PHỤ LỤC
 Dàn ý Tả một người lao động của em Minh Sơn
	Mở bài: Hôm trước, trên đường đi học, em gặp bác nông dân đang đẩy xe thồ lúa.
	Thân bài: 
+ Dáng bác to khỏe, mặc quần xắn cao với chiếc áo nâu cũ kĩ đã bạc màu.
+ Khuôn mặt bác to, chất phác cùng với nước da ngăm đen thể hiện rõ vóc dáng của một con người quanh năm vất vả, chân lấm tay bùn.
+ Bác lao mình về phía trước, đôi chân chắc khỏe choãi rộng đằng sau, tay cầm càng xe lúa, rồi bác cố gắng bước những bước đi khó khăn, nặng nhọc.
+ Giữa trưa hè nóng bức, trán bác lấm tấm mồ hôi, quần áo bám đầy bụi đường.
+ Trên vai có một sợi dây thừng giúp bác có lực kéo khỏe hơn.
+ Những bó lúa nặng, hạt lúa tròn mẩy chất đầy xe đang được bác kéo về sân phơi.
+ Em liền vội vàng chạy lại giúp bác đưa thành quả lao động về nhà.
+ Bác ấy đúng là một người nông dân siêng năng, chăm chỉ để phục vụ cho đời sống sản xuất và góp phần nào tạo dựng cuộc sống của chúng ta thêm ấm no, hạnh phúc.
	Kết bài: Nhìn bác, em thấy thêm yêu những người nông dân cần cù, vất vả, càng quý trọng những hạt gạo thơm ngon mà họ đã phải trải qua bao khó khăn để làm ra!
 MỘT SỐ ĐOẠN VĂN, BÀI VĂN HAY CỦA HỌC SINH 
Đoạn văn miêu tả cây đào của em Kim Ngân
Mới ngày nào, cây đào chỉ cao đến bụng em. Thế mà giờ đây, nó đã hiên ngang chống chọi với cơn gió mùa đông lạnh giá. Thân cây sần sùi , khoác chiếc áo nâu giản dị. Cành nghiêng hẳn về một bên như đang uốn lượn, càng ra xa cành càng nhỏ dần, nhỏ dần lại cho đến khi chỉ còn là một đoạn nhọn hoắt. Lúc này,trông những cánh tay ấy sần sùi hơn thân cây nhiều vì ở đó, như một đại gia đình, ngàn búp hoa hồng hồng chĩa thẳng lên trời. Nhiều lúc, ngồi dưới gốc cây, em bỗng cảm thấy ngạc nhiên và tự hỏi: Tại sao giữa mùa đông giá rét thế này, khi tất cả các loài cây khác đã trụi hết lá mà cây đào ấy vẫn tràn trề sức sống lạ lùng đến như vậy? Thỉnh thoảng, trong tiếng rì rào của gió, em nghe thấy cây đang thầm thì và thách thức: Cứ thổi nữa đi! Thổi thật mạnh vào nhưng cậu sẽ không bao giờ đánh gục được tôi đâu!”
Đoạn văn Tả cảnh mùa xuân của em Huyền Trang
Mùa xuân đã đến! Tức thì, hàng ngàn cây cối đua nhau nảy lộc, hàng trăm loài hoa đua nhau khoe sắc để đón chào xuân sang. Phía xa kia, ông mặt trời nhô lên, mỉm cười đưa tay vẩy những tia nắng kì diệu xuống vạn vật. Từng dải mây trắng mỏng, mịn màng đang nhẹ nhàng trôi. Có lẽ chúng đang chuẩn bị làm những cơn mưa phùn mát để tắm cho những loài cây xanh tốt! Các chị gió xuân hây hẩy, nồng nàn đang vui đùa, khẽ lay động những nhành hoa nhỏ, mong manh. Trong nhà, ai ai cũng vui vẻ, háo hức sắm sửa, trang trí nhà cửa để chào đón cái Tết hạnh phúc hàng năm. Những phiên chợ xuân nhộn nhịp, đông vui bày hàng thật bắt mắt! Cảnh sắc mùa xuân đã tràn về, nó dường như đang xua tan đi cái giá lạnh của mùa đông. Mùa xuân thật đẹp!
Bài văn Tả một người lao động đang làm việc (công nhân, nông dân, bác sĩ, y tá, cô giáo, thầy giáo, ) của em Nguyễn Thùy Vân 
	Nhà ông nội em có một mảnh vườn nhỏ. Trong vườn, ông trồng rất nhiều cây. Hàng ngày vào buổi sáng, ông thường dậy sớm để tưới cây. Chủ nhật tuần trước, em lên nhà ông chơi thì thấy ông đang trồng một cây đu đủ.
	Ông em năm nay đã ngoài 70 tuổi rồi nhưng nhìn ông vẫn còn đẹp lão lắm. Ông có dáng người thanh mảnh, nước da hồng hào. Ông thường mặc bộ quần áo nâu trông rất giản dị. Ông cầm cuốc ra vườn và bắt tay ngay vào việc. Đầu tiên, ông đào một cái hố để trồng cây. Dáng người ông hơi khom xuống. Ông cuốc từng miếng đất lên rồi ông lại quay ngược cuốc và đập tai cuốc xuống thật mạnh  làm miếng đất to thế cũng phải nát vụn ra. Chỉ một lúc sau, cái hố ông đào đã hiện ra rõ rệt. Chẳng cần compa mà miệng hố do ông đào cứ tròn vành vạnh như miệng cái chậu thau con nhà em.
	Ông nhẹ nhàng cầm cái bay ra đánh một cây đu đủ con mà ông đã ươm ở góc vườn. Ông đưa cái bay thật khéo léo giúp cây không bị dập nát và dễ không bị đứt. Ông nhẹ nhàng đặt cây đu đủ vào giữa hố. Nhìn thấy ông chỉnh sửa lại để tàu lá to quay về hướng mặt trời. Thấy lạ em liền hỏi ông:
Ông ơi sao ông lại phải làm như vậy?
Ông nhìn em cười với ánh mắt trìu mến, ông bảo:
Phải làm như thế thì cây mới quang hợp tốt để lớn nhanh và chóng cho cháu ông ăn quả chứ.
 Nghe ông nói vậy, em mới nhớ ra là mình đã được học về vai trò của ánh sáng mặt trời. Em càng thán phục trước sự hiểu biết về kỹ thuật trồng cây của ông. Một tay ông giữ cây, tay kia ông gạt đất xuống hố. Thấy hòn đất nào to, ông bóp mạnh thành những viên đất nhỏ. Cây đu đủ đã được ông trồng ngay ngắn. Mặt trời bắt đầu lên cao, ánh nắng gay gắt. Lưng áo ông ướt đẫm, mồ hôi chảy dòng dòng từ mặt xuống cổ ông. Thấy vậy, em chạy vội vào nhà lấy cái nón và lễ phép đưa hai tay cho ông. Ông vui vẻ nói: “ Cảm ơn cháu nhé! Cháu ông ngoan quá!”.
	Sau đó, ông lấy cái que cắm ở bên cạnh gốc cây và lấy sợi dây nhỏ buộc que vào thân cây để mỗi khi gió to cây không bị đổ. Ông lấy bình ô roa ra tưới cây. Khi trồng xong ông còn đứng ngắm cây đu đủ, ông gật gù có vẻ rất tâm đắc. Em vội chạy vào nhà pha cho ông cốc nước chanh và cầm cái quạt chạy ra mời ông uống nước. Hai ông cháu ngồi nghỉ dưới gốc cây bưởi cạnh đó, em quạt cho ông đỡ mệt. Vừa uống nước, ông vừa dặn em: “Cháu phải biết bảo vệ và chăm sóc cây vì cây có nhiều lợi ích: cây không những cho ta hoa thơm, quả ngọt mà cây còn mang lại bóng mát và không khí trong lành.”
	Được ngắm ông trồng cây, em càng kính yêu ông hơn. Em sẽ thực hiện tốt những lời ông dạy bảo và cố gắng học giỏi để ông vui lòng.
Bài văn: Tả một loài hoa mà em thích của em Nguyễn Khánh Linh
Ai cũng biết, phượng vừa không chỉ là một loài cây bóng mát mà còn là một loài hoa. Hoa phượng đã để lại biết bao kỉ niệm đẹp về tuổi thơ trong tim người học trò chúng em. Hoa phượng đơm bông là lúc mùa hè tới. Nhìn bông phượng, em càng thêm yêu và gắn bó với mái trường này.
 	Tiếng ve đã kêu ran khắp các vòm lá như báo hiệu: “ Mùa hè tới rồi! ” Trên cây phượng già ở trước cổng trường, hoa phượng đã bắt đầu nở đỏ rực. Những bông phượng nổi bật giữa tán lá xanh như những chiếc đền lồng rực rỡ. Hoa phượng nở thành chùm, trông như hàng ngàn con bướm thắm đậu khít nhau.. Những chùm lửa rực rỡ ấy luôn mời gọi ong bướm, chim chóc đến chơi làm sân trường em rộn rã hẳn lên. Mỗi khi cô gió hay anh chị chim ghé thăm là có ngay một vài cánh phượng lìa cành. Mới qua mấy ngày, hoa phượng đã nở đỏ rực khắp các cành cây. Càng già, hoa phượng càng đỏ. Những bông phượng như đã tô điểm cho tán lá xanh làm chúng nổi bật hẳn lên. Thời gian trôi nhanh, hoa phượng đều đã tàn. Lúc đó, chúng em thường nhặt lấy cánh hoa ép vào trang vở để lưu giữ lại những kỉ niệm đẹp. Loài hoa học trò ấy đã để lại những kí ức đẹp nhất trong tuổi thơ của em. Ngắm nhìn hoa phượng, lòng em không khỏi bồi hồi, xúc động khi sắp phải chia tay với thầy cô, bạn bè dưới mái trường Tiểu học thân yêu!
 	Dù mai này có lớn khôn nhưng em sẽ vẫn nhớ mãi về màu rực đỏ của hoa phượng cùng với biết bao kỉ niệm đẹp nơi đây.
Bài văn Tả một loài hoa mà em yêu thích của em Yến Nhi
 	Khi mùa xuân mát mẻ đến, các loài cây đua nhau đâm chồi, nảy lộc và khoe sắc thắm. Trong vườn nhà em, dưới nắng xuân vàng nhạt và tiết trời hơi lành lạnh, những bông hoa đua nhau khoe sắc rực rỡ. Nào là vài cô hoa cúc vàng tươi nép vào đám lá xanh mướt, vài chị hoa phong lan với sắc tím thủy chung  Nhưng em lại thích nhất là hoa hồng - chúa tể của các loài hoa.
 Cây hoa hồng mới duyên dáng làm sao! Những chiếc rễ nhỏ cắm sâu vào mặt đất cần mẫn hút chất dinh dưỡng nuôi cây. Thân cây cao chừng năm mươi xăng- ti- mét, vỏ cây màu xanh đậm, to bằng ngón tay út. Quanh thân cây được bao bọc bởi một lớp gai sắc nhọn như những chàng vệ sĩ dũng cảm quyết tâm bảo vệ cô công chúa hoa hồng lộng lẫy khỏi nguy hiểm. Đặc biệt, không giống với các loài cây khác, lá hoa hồng có những viền răng cưa nhỏ. Khi mới nhú, lá có màu đỏ tía, theo thời gian nó sẽ chuyển sang màu xanh. 
Nổi bật trên cây hồng, không thể không kể đến nụ hoa, chúng luôn e lệ và duyên dáng, kiêu hãnh dưới ánh nắng mặt trời. Đỏ thắm nhất là khi những cánh hoa to, tròn nở bung ra. Những cánh hoa xếp khít vào nhau,tạo thành nhiều lớp mềm và mịn như nhung. Ẩn sâu dưới lớp cánh hoa mềm mại đó là nhị hoa vàng tươi mời gọi các chị ong, bướm đến hút mật. Vào sáng sớm cũng là lúc sắc hoa đẹp, trên cánh hoa còn đọng những giọt sương long lanh như những viên pha lê lấp lánh. Cảm ơn chị gió đã ghé chơi, giúp em tận hưởng được mùi hương thơm thoảng của hoa. Em đang say sưa ngắm hoa, bỗng giật mình bởi tiếng mẹ gọi. Tạm biệt nhé, người bạn nhỏ đáng yêu!
 Nàng công chúa kiều diễm ấy thường xum vầy trên bàn uống nước, ở phòng khách hay phòng riêng của mỗi thành viên trong gia đình em vì nàng là sự lựa chọn số một của cả nhà em . Em rất thích cây hồng và vườn hoa. Em sẽ cố gắng chăm sóc cây hồng và vườn hoa thật tốt để hoa mãi hãnh diện khoe sắc, tỏa hương.
Bài văn Tả một cảnh đẹp ở địa phương của em Dương Linh
Tuổi thơ của em có biết bao kỷ niệm gắn với những cảnh đẹp quê hương. Đây con sông đầy ắp tiếng cười của lũ trẻ, những con đường tấp nập người đi,.. nhưng em yêu hơn cả là cánh đồng lúa chín trong buổi bình minh.
	Trời còn sớm nhưng em đã thức dậy đi ra cánh đồng. Lúc đó, khí trời còn se lạnh. Gió thoảng qua khẽ lay động những bông lúa nhỏ. Khi vừng hồng vừa hiện ra rực rỡ giữa làn mây trắng, ông mặt trời đã toả những tia nắng diệu kỳ xuống vạn vật. Cánh đồng như bừng tỉnh dậy trong giấc ngủ say. Những bông lúa ánh lên một màu vàng óng. Bầu trời cao, xanh thẳm. Từng đàn sẻ chao liệng tìm mồi. Cánh đồng rộng mênh mông như một tấm thảm vàng óng ả. Mỗi người một việc, chẳng mấy chốc cánh đồng thêm nhộn nhịp. Các bác nông dân tay cầm liềm cắt những khóm lúa nặng trĩu, lá lúa còn đọng những giọt sương sớm long lanh như những viên ngọc nhỏ. Lúa tốt lắm, khóm nào cũng to, mập mạp. Hạt lúa tròn, nhỏ như những hạt chanh gây cảm giác ram ráp. Lá lúa đứng thẳng như những lưỡi kiếm lốm đốm vài điểm xanh. Bông lúa cong trĩu xuống chứa đựng bao công sức của người nông dân, lúa như thì thầm với em: “ Các bác nông dân đến để gặt chúng tôi về nhà đấy”. Lúc này mặt trời đã lên cao, từng xe lúa đầy ắp nối đuôi nhau về nhà.
	Vào lúc bình minh, cánh đồng lúa chín thật đẹp. Mỗi khi bưng bát cơm ngon trên tay em hiểu bác nông dân đã phải vất vả như thế nào? Người ta thường nói: “ Một hạt cơm vàng, chín giọt mồ hôi” là thế. Em yêu quê hương và càng yêu những người đã làm ra hạt gạo để em có được ngày hôm nay.