Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng nói trong giờ kể chuyện cho học sinh Lớp 2

 Tập đọc.
Thứ hai : Rèn kĩ năng nói thông qua nội dung câu chuyện dàn ý có sẵn.
Thứ ba: Rèn kĩ năng nói dạng bài phân vai, dựng lại một đoạn hay cả câu chuyện.
Tổ chức rèn kĩ năng nói cho học sinh ở dạng bài kể chuyện theo tranh:
Ưu điểm:
Học sinh đã nắm được nội dung câu chuyện thông qua tiết Tập đọc vì các em được rèn đọc nhiều.
Nhìn vào tranh, chỉ từng hình vẽ có trong tranh để kể, học sinh kể dễ dàng
hơn.

Tồn tại:
Học sinh sẽ dễ lẫn với đọc lại bài Tập đọc,chưa phát huy được tính sáng
tạo, kĩ năng nói của các em sẽ bị bó hẹp trong phạm vi của câu chuyện.
Biện pháp: Để khắc phục tồn tại trên tôi làm như sau:
+ Bước 1: Tóm tắt nội dung câu chuyện hoặc một đoạn chỉ trong 1-2 câu. Như vậy yêu cầu học sinh phải động não,sử dụng một vài từ để bật lên nội dung chính của bức tranh.
+ Bước 2: Hướng dẫn kể bằng hoạt động khai thác tranh.
Giáo viên hệ thống câu hỏi
Học sinh nhận xét về mặt thái độ, tình cảm, cách ứng xử của các nhân vật qua tranh.
+ Bước 3: Giáo viên có thể kể mẫu hoặc gọi một số học sinh kể tốt lên kể ( nếu thấy cần thiết)
+ Bước 4: Luyện kể trong nhóm
Giáo viên nêu yêu cầu cụ thể,
Theo dõi sát sao.
Những nhóm học sinh kể lúng túng giáo viên chỉ đưa ra yêu cầu đơn giản
Những nhóm học sinh kể tốt tăng dần độ khó lên.
+ Bước 5: Kể trước lớp
Khuyến khích cá nhân, nhóm, mạnh dạn kể để học sinh khác nghe, nhận xét đánh giá bạn, từ đó cũng rèn được kĩ năng nghe - nói cho các em.
Ví dụ :
+ Bài " Chiếc bút mực" - Tiếng Việt 2 - Tập1.
Ở bài này tôi sử dụng bài giảng điện tử, mục tiêu của bài là học sinh nhìn tranh để kể lại từng đoạn câu chuyện sau đó kể lại toàn bộ câu chuyện.
* Hoạt động 1: Tóm tắt ngắn gọn nội dung từng tranh.
- Giáo viên cho xuất hiện 4 tranh yêu cầu mỗi tranh học sinh sẽ tóm tắt ngắn gọn.
Tranh 1: Cô giáo gọi Lan lên bàn cô lấy mực. Tranh 2: Lan khóc vì quên bút ở nhà
Tranh 3: Mai đưa bút của mình cho Lan mượn. Tranh 4: Cô giáo cho Mai viết bút mực...
Với cách tóm tắt trên học sinh sẽ gợi nhớ nội dung, từ đó tôi hướng dẫn học sinh kể chuyện trên tranh.
Đây là một câu chuyện ngắn; được luyện đọc nhiều ở tiết Tập đọc, nếu chỉ yêu cầu kể đơn thuần thì chắc chắn nhiều em khi kể gần như sẽ đọc thuộc lòng câu chuyện. Vậy ở hoạt động này tôi tập trung vào việc khai thác tranh bằng cách đưa ra những câu hỏi gợi ý để học sinh khi kể có sáng tạo thêm từ ngữ, nhận xét về thái độ nhân vật.
Hoạt động 2: Khai thác tranh để hướng dẫn kể chuyện
Tôi cho xuất hiện từng slide tranh 1,2,3,4 và khai thác tranh bằng hình thức đưa ra các câu hỏi gợi mở
- Ví dụ Tranh 1: Khi được cô giáo gọi lên bàn cô lấy mực, thái độ của Lan như thế nào? ( vui mừng, hai tay lễ phép nhận lọ mực ở tay cô giáo...)
Từ gợi ý đó có học sinh sẽ kể là:
Đoạn truyện
Học sinh kể sáng tạo
Sáng hôm ấy, cô giáo gọi Lan lên bàn cô lấy mực,Mai hồi hộp nhìn cô, nhưng cô chẳng nói gì.Mai buồn lắm. Thế là trong lớp chỉ còn mình em viết bút chì.
Sáng hôm ấy, cô giáo gọi Lan lên bàn cô lấy mực, Lan vui lắm, hai tay lễ phép nhận lọ mực của cô giáo, còn Mai hồi hộp nhìn cô, nhưng cô chẳng nói gì.Mai buồn lắm. Thế là trong lớp
chỉ còn mình em viết bút chì
Qua hai cách kể trên tôi nhận thấy việc dùng câu hỏi gợi mở có tác dụng hơn, tránh được hiện tượng kể mà như đọc bài Tập đọc. Bên cạnh đó các em đã biết sử dụng từ ngữ để rèn kĩ năng nói của các em được tốt hơn.
Tương tự các tranh còn lại tôi cũng nêu ra các câu hỏi gợi mở để khuyến khích học sinh kể như trên
Hoạt động 3: Học sinh luyện kể trong nhóm Học sinh kể chuyện theo nhóm 4
Tôi đưa ra yêu cầu cho nhóm học sinh kể tốt, không những kể đúng đủ nội dung mà các em khi kể cần tập trung chú ý đến cử chỉ điệu bộ, lời nói của từng nhân vật.
Thái độ của Mai khi cho Lan mượn bút.
Cô giáo có những cử chỉ gần gũi với Lan...
Bên cạnh đó những nhóm học sinh kể chưa tốt tôi tập trung sát sao hơn, yêu cầu các em kể đúng đủ nội dung, phát huy tính tích cực học tập của các em.
Hoạt động 4: Kể trước lớp
Tôi gọi 3 nhóm lên kể, dưới lớp nghe - kể và nhận xét.
Việc nhận xét bạn kể cũng góp phần vào việc rèn kĩ năng nên tôi khuyến khích nhiều học sinh được phát biểu,đồng thời học tập những mặt tích cực, khắc phục những tồn tại.
Tổ chức rèn kĩ năng nói cho học sinh ở dạng bài kể chuyện theo dàn ý có sẵn :
Ưu điểm:
Sách giáo khoa cung cấp cho học sinh dàn ý dưới dạng những câu hỏi hay những tên đoạn để làm chỗ dựa cho học sinh kể lại câu chuyện đã học. Đây là hình thức rèn luyện trí nhớ cho học sinh
Tồn tại:
Với kiểu bài này, nếu để dàn ý cho sẵn thì sẽ có nhiều học sinh đặc biệt là những học sinh rụt rè, kể chưa tốt, sẽ rất sợ kể
Đây là dạng bài đòi hỏi các em phải tập trung cao để nhớ truyện và huy động trí tưởng tượng nhiều hơn.
Biện pháp :
Đối với dạng bài này ngay từ tiết Tập đọc tôi sẽ hướng dẫn học sinh rèn kĩ năng đọc hiểu, đọc diễn cảm để học sinh nắm được nội dung, đồng thời trong tiết Kể chuyện tôi sẽ hướng dẫn học sinh làm tốt các bước của quy trình sau:
Bước 1: Nhớ lại nội dung câu chuyện
Bước 2: Luyện kể trong nhóm, kể cá nhân, kể trước lớp.
Ví dụ : Bài " Sáng kiến của bé Hà" - Tiếng Việt 2 - Tập 1 Dựa vào gợi ý kể lại từng đoạn câu chuyện:
+ Chọn ngày lễ.
+ Bí mật của hai bố con.
+ Niềm vui của ông bà.
Hoạt động 1: Nhớ lại nội dung câu chuyện
Tôi đã tiến hành đưa ra hệ thống câu hỏi để học trả lời nhớ lại nội dung câu chuyện.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nêu câu hỏi
* Đoạn 1:
? Bé Hà được mọi người coi là gì. Bé Hà đưa ra sáng kiến gì.
? Hai bố con chọn ngày nào là ngày lễ của ông bà. Vì sao?
Hoạt động cả lớp
Là một cây sáng kiến, Bé Hà muốn chọn một ngày làm ngày lễ của ông bà.
Chọn ngày lập đông, vì khi trời bắt đầu rét mọi người cần chăm lo sức khỏe cho các cụ già.
Đoạn 2:
? Khi ngày lập đông đến gần bé Hà đã chọn được quà để cho ông bà chưa
? Khi đó ai giúp bé Hà chọn quà.
Đoạn 3:
? Đến ngày lập đông những ai về thăm ông bà.
? Bé Hà tặng ông bà cái gì. Thái độ của ông bà đối với món quà của bé ra
sao.
Bé chưa chọn được quà gì để biếu ông bà.
Bố là người giúp đỡ.
Các cô, chú...đều về thăm ông bà và tặng ông bà nhiều quà.
Bé tặng ông bà chùm điểm 10. Ông nói rằng ông thích nhất món quà của bé.
Từ những câu trả lời trên học sinh đã từng bước nhớ lại nội dung câu chuyện sau đó và sắp xếp dàn ý tương ứng với nội dung từng đoạn.
Hoạt động 2: Luyện kể trong nhóm, kể cá nhân, kể trước lớp.
Tôi đưa bảng phụ ghi sẵn các dàn ý lên bảng để học dựa vào dàn ý. Tôi cho học sinh luyện kể trong nhóm ba.
Học sinh kể theo nhóm ba. Giáo viên đi bao quát lớp, tôi dành sự quan tâm đến học sinh rụt rè trong lớp bằng cách nhắc cho các em nếu các em quên nội dung câu chuyện.
Sau đó tôi gọi 3 học sinh nối tiếp lên kể mẫu trước lớp theo 3 dàn ý, yêu cầu học sinh lớp nhận xét về giọng kể đã tự nhiên chưa? đã biết phối hợp với điệu bộ cử chỉ chưa? giọng kể như thế nào...?
Tôi tổ chức cho học sinh thi kể theo nhóm, cá nhân trước lớp. Sau đó giáo viên lớp cùng nhận xét bạn kể.
+ Bài " Hai anh em" - Tiếng Việt 2 - Tập 1 Kể từng đoạn câu chuyện theo gợi ý.
+ Mở đầu câu chuyện.
+ Ý nghĩa và việc làm của người em.
+ Ý nghĩa việc làm của người anh.
+ Kết thúc câu chuyện.
Với kiểu bài này, tôi chuẩn bị bảng phụ ghi sẵn các câu gợi ý, sau đó gọi 2 học sinh đọc gợi ý. Tuy nhiên trong từng phần tôi đưa ra một số câu hỏi:
Phần mở đầu: Câu chuyện xảy ra ở đâu? Lúc đầu hai anh em chia lúa như thế nào.
Phần diễn biến câu chuyện: Người anh và người em đã nghĩ và làm gi?
Phần kết thúc câu chuyện: Câu chuyện kết thúc ra sao?
Tôi cho học sinh kể theo nhóm 3, qua quan sát tôi thấy một số nhóm kể có nhiều sáng tạo biết nói những lời nói thể hiện tình cảm, cử chỉ ân cần của người anh đối với người em của mình. Sau khi hoạt động trong nhóm xong tôi cho các nhóm lên kể trước lớp. Qua tiết kể chuyện này tôi thấy học sinh kể rất tốt, biết cảm nhận được tình cảm anh em dành cho nhau.
Tổ chức rèn kĩ năng nói cho học sinh ở dạng bài kể chuyện theo phân vai , dựng lại cả câu chuyện :
Ưu điểm:
Thu hút được đông đảo học sinh tham gia. Học sinh hứng thú.
Tồn tại:
Nếu không thuộc kĩ lời thoại khi kể quên 1 chi tiết là dẫn đến quên hết lời nhân vật.
Biện pháp:
Ngay từ tiết Tập đọc phải rèn cho học đọc diễn cảm để phân biệt rõ lời nhân vật,thể hiện điệu bộ, cử chỉ
Tôi cho HS nhận vai, học thuộc lời thoại, nắm vững yêu cầu thể hiện tình cảm, thái độ (qua ánh mắt, cử chỉ, động tác, giọng nói ) của nhân vật trong
câu	chuyện.
Sau đó tôi hướng dẫn các nhân vật tập đối thoại sao cho các nhân vật phải thuộc lời và phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng, tự nhiên.
Ví dụ: Khi phân vai dựng lại câu chuyện Quả tim Khỉ (TV 2-tập 2). Nếu khi dựng lại câu chuyện, học sinh không diễn tả được cử, điệu bộ của các nhân vật thì câu chuyện sẽ không hay, nên tôi gọi 3 em: một em đóng vai người dẫn chuyện, một em đóng vai Khỉ, và một em đóng vai Cá Sấu.
Và tôi đã gợi ý: Giọng người dẫn chuyện chậm rãi, nhẹ nhàng; giọng Khỉ ân cần lúc hỏi han Cá Sấu và bình thản khi biết âm mưu của Cá Sấu; giọng Cá Sấu buồn một cách giả dối, đặc biệt là con mắt của Cá Sấu thỉnh thoảng lại liếc sang Khỉ để dò xét thái độ. Sau khi hướng dẫn xong, tôi làm mẫu cho học sinh xem, qua đó HS sẽ bắt chước để diễn đạt tốt các lời nói, điệu bộ, cử chỉ của các nhân vật.
Khỉ: Bạn là ai? Vì sao bạn khóc? ( giọng quan tâm, lo lắng)
Cá Sấu: Tôi là Cá Sấu. Tôi khóc vì chả ai chẳng ai chơi với tôi. ( giọng buồn bã, tủi thân)
Cá Sấu: Vua của chúng tôi đang ốm nặng, phải ăn một quả tim khỉ mới khỏi. Tôi cần quả tim của bạn.
Khỉ : Chuyện quan trọng thế mà bạn chẳng bảo trước. Quả tim tôi để ở nhà. Mau đưa tôi về, tôi sẽ lấy tim dâng lên vua của bạn. ( giọng bình tĩnh, tự tin)
Khỉ: Con vật bội bạc kia, Đi, đi. Chẳng ai thèm kết bạn với mi đâu (
giọng phẫn nộ)
Tôi cho học luyện kể trong nhóm sau đó lên kể trước lớp.
Tôi yêu cầu học sinh nhận xét, bình chọn những HS diễn xuất tốt để biểu dương.
+ Bài: Chuyện bốn mùa (SGK Tiếng việt 2 trang 4).
Nhân vật:	- Người dẫn truyện - Xuân - Hạ - Thu	- Đông - Bà Đất Tôi cho HS chuẩn bị một số đồ vật cho các vai diễn . Một vòng hoa cho
nàng Xuân, quạt cho nàng Hạ, mâm quả cho nàng Thu, áo ấm, khăn cho nàng Đông, trang phục cho bà Đất.
Sau đó cho học sinh nhập vai học thuộc lời thoại, nắm vững cách thể hiện tình cảm, thái độ, cử chỉ, giọng nói ... của từng nhân vật.
Lời thoại của các nhân vật:
Đông: Chị là người sung sướng nhất đấy! Ai cũng yêu chị. Chị về, vườn cây nào cũng đâm chồi nảy lộc.
Xuân : Nhưng phải có nắng của em Hạ, cây trong vườn mới đơm trái ngọt.Có em Hạ, các cô cậu học trò mới được nghỉ hè.
Hạ: Thế mà thiếu nhi lại thích em Thu nhất. Không có Thu, làm sao có vườn bưởi chín vàng, có đêm trăng rằm rước đèn , phá cỗ...
Thu: Có em mới có bập bùng bếp lửa nhà sà, có giấc ngủ ấm trong chă.
Sao lại không thích em được?
Bà Đất: Các cháu mỗi người một vẻ. Xuân làm cho cây lá tươi tốt.Hạ cho trái ngọt hoa thơm. Thu làm cho trời xanh cao, cho học sinh nhớ ngày tựu trường. Còn cháu Đông, ai mà ghét cháu được! Cháu có công ấp ủ mầm sống để xuân về cây cối đâm chồi nảy lộc. Các cháu đều có ích, đều đáng yêu.
Trước hết học sinh đóng vai và kể trong nhóm.Đại diện các nhóm thi kể trước lớp.
Các nhóm kể xong, bình chọn những cá nhân và nhóm kể hay để tuyên dương, khen thưởng.
Với phương pháp này tôi thường xuyên yêu cầu học sinh thay đổi để đóng các vai trong câu chuyện. Nhờ vậy, những em nhút nhát, sợ sệt, trước tập thể đã có sự tiến bộ, mạnh dạn hơn, khi nói lời của các nhân vật các em nói rõ ràng hơn đồng thời thể hiện trên khuôn mặt cử chỉ vui tươi hơn.
Kết quả:
Đối với học sinh:
Các em đã biết kể lại câu chuyện rất tốt, lưu loát, biết thay đổi giọng kể phù hợp với nội dung câu chuyện, biết sử dụng điệu bộ, cử chỉ để hỗ trợ cho lời kể.
Bước đầu kĩ năng nói của các em được nâng lên rõ rệt, thể hiện khi học ở phân môn khác như phân môn Tập làm văn, Luyện từ và câu.....
Học sinh hứng thú hơn trong tiết học. Chất lượng phân môn Kể chuyện cùng các môn học khác đạt được hiệu quả cao.
Đối với giáo viên:
Giáo viên tự học tập và nâng cao tay nghề khi sử dụng đồ dùng dạy học không chỉ với phân môn Kể chuyện mà còn ở các môn học khác.
Tích cực, chủ động sáng tạo hơn thông qua các hình thức dạy học.
*Kết quả cụ thể:
Lớp 2
SS: 63HS
HS kể rất tốt, lưu loát, biết thay đổi giọng kể phù hợp
với nội dung
câu chuyện
HS kể tốt biết thay đổi giọng kể phù hợp với nội dung câu
chuyện
HS kể tốt có kết hợp điệu bộ cử chỉ
HS biết kể ở mức độ hoàn thành
HS kể chưa lưu loát
ĐẦU HỌC KÌ I
7 = 11 %
10 = 16%
10 = 16 %
22 = 35 %
14= 22 %
CUỐI HỌC KÌ II
10 = 16 %
13 =21%
15 =24%
18 = 28 %
7 = 11 %

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Qua quá trình trực tiếp giảng dạy lớp 2 với chương trình đổi mới tôi rút ra một số kinh nghiệm sau: việc rèn kĩ năng nói cho học sinh qua phân môn kể chuyện là rất quan trọng và cần thiết. Việc áp dụng một số biện pháp để rèn kĩ năng nói cho học sinh nêu trên. Tôi tin rằng kinh nghiệm này có thể áp dụng đối với tất cả các tiết kể chuyện, các đối tượng học sinh từ lớp 1 đến lớp 5. Không những thế nó còn có thể vận dụng vào dạy các tiết học của các môn học khác để giờ dạy- giờ học của học sinh đạt hiệu quả cao.
Với phương châm lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên là người chỉ đạo, hướng dẫn, còn học sinh là người thực hiện triển khai công việc, tôi nghĩ trong giờ dạy, giáo viên nên tạo ra trong lớp học một không khí sôi nổi thoải mái.
Giáo viên nên dùng các hình thức động viên, khuyến khích các em, đặc biệt là đối với những em rụt rè, chưa tự tin. Bởi lẽ ai cũng biết hoạt động giao tiếp là hoạt động có ý nghĩa sống còn đối với xã hội. Giao tiếp đối với học sinh Tiểu học là vô cùng cần thiết.
Việc rèn kĩ năng nói trong giờ kể chuyện cũng vậy, nó giúp các em khi tiếp xúc với bạn bè, với thầy cô, với người thân một cách tự nhiên hơn, thân mật hơn và tự tin hơn rất nhiều.
II Khuyến nghị:
Cần chuẩn bị trang phục cho tiết kể chuyện theo lối phân vai để học sinh nhập vai sinh động hơn, gây hứng thú học tập hơn.
Chuẩn bị tranh vẽ phóng to, tô màu như sách giáo khoa cho học sinh khi kể.
Tổ chức các cuộc thi kể chuyện theo từng chủ đề để khuyến khích học sinh kể sáng tạo.
Trên đây là kinh nghiệm tôi đã thực hiện và áp dụng trong quá trình dạy học. Muốn làm tốt được điều này đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải luôn chịu khó tự tìm tòi học hỏi và đặc biệt phải có lòng yêu nghề, mến trẻ, nhất định chúng ta sẽ tìm được biện pháp thích hợp để rèn kĩ năng nói cho học sinh trong tất cả các tiết học, nhất là tiết kể chuyện.
T«i rÊt mong nhËn ®-îc sù quan t©m, ®ãng gãp bæ xung ý kiÕn cña c¸c ®ång chÝ chỉ bảo của hội đồng khoa học để giúp việc dạy kể chuyện tốt hơn.
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 28 tháng 3 năm 2016
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2.
Sách giáo viên môn Tiếng Việt - Nhà xb Giáo dục.
Phương pháp dạy học môn Tiếng Việt lớp 2- Nhà xb Giáo dục.
Sách thiết kế dạy học môn Tiếng Việt lớp 2- Nhà xb Đại học Quốc gia.
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SKKN
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.