Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển năng lực đọc cho học sinh Lớp 2

ần nâng từ mức độ đọc khá lên đọc tốt.
- Ngoài việc đọc đúng, giáo viên cần phải xây dựng cho học sinh có thói quen đọc tiếp sức đoạn và tự giác học tập, phát huy tính tích cực trong học tập. Tạo mọi điều kiện để học sinh được tham gia vào tiết học (trả lời câu hỏi, phát biểu về nghĩa của từ, mở rộng từ, tìm từ cùng nghĩa, trái nghĩa, đặt câu,...). Đề xuất cách đọc diễn cảm sau khi hiểu từ, hiểu nghĩa; biết lắng nghe và nhận xét ý kiến của bạn, được rèn đọc đúng và diễn cảm, tham gia các trò chơi, luyện đọc, đọc theo cách phân vai.
Ví dụ: Bài “Người liên lạc nhỏ”- SGK Tiếng Việt lớp 2 tập l trang 112.
Giáo viên hướng dẫn cho học sinh đọc diễn cảm:
- Thể hiện giọng đọc qua từng đoạn:
- Hướng dẫn học sinh đọc phân biệt lời người dẫn chuyện, bọn giặc, Kim Đồng, ông Ké, nhằm luyện đọc diễn cảm cho học sinh.
- Lời ông Ké thân mật, vui vẻ: Nào bác cháu ta lên đường!
- Lời Kim Đồng trong đoạn đóng kịch để lừa lũ giặc: bình tĩnh, thản nhiên, không hề tỏ ra bối rối, sợ sệt khi trả lời bọn lính (Đón thầy mo về cúng cho mẹ ốm); tự nhiên, thân tình khi gặp ông Ké (Già ơi! Ta đi thôi! Về nhà cháu còn xa đấy!)
Đọc câu văn: Mắt giặc tráo trưng mà hóa thong manh (giọng giễu cợt bọn giặc; đọc câu miêu tả “Những tảng đá ven đường sáng hẳn lên như vui trong nắng sớm”, với giọng vui.
- Trong tiết học, giáo viên giữ vai trò tổ chức hướng dẫn học sinh luyện đọc và tìm hiểu bài; giáo viên nghe và sửa chữa cách đọc của từng học sinh nhưng không áp đặt và gò ép.
4.5 Đối với học sinh đọc hay (diễn cảm)
Giáo viên cần cho học sinh khá giỏi đọc mẫu để phát huy năng lực đọc cho các em.
Giáo viên khuyến khích cách đọc sáng tạo của học sinh, tránh áp đặt một cách đọc theo khuôn mẫu.
Sau khi tìm hiểu nội dung bài, giáo viên cần mở rộng nội dung bài; đặt câu hỏi mở rộng phù hợp với nội dung bài để học sinh suy nghĩ, phán đoán, tạo cho học sinh có cơ hội phát huy năng lực tìm tòi, sáng tạo trong học tập. Có thể ra thêm về biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản đọc từ đó giúp các em hình thành và phát triển năng lực đọc trong các lớp học trên.
5. Biện pháp 5: Áp dụng một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực theo hướng phát huy năng lực của học sinh
* Mục tiêu của biện pháp
Kích thích tư duy sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh. Tạo không khí học tập sôi nổi, vui vẻ để học sinh luyện đọc có hiệu quả.
* Cách thực hiện biện pháp
Tôi đã chọn lựa những kĩ thuật dạy học tích cực sau:
5.1 Kĩ thuật khăn trải bàn
Ví dụ: Bài “Cuộc chạy đua trong rừng”- SGK Tiếng Việt lớp 2 tập 2
Khi hướng dẫn học sinh luyện đọc các đoạn giáo viên sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn.Giáo viên chia lớp thành các nhóm 4. Các nhóm 4 của Tổ 1 nêu cách đọc của đoạn l, các nhóm 4 của Tổ 2 nêu cách đọc của đoạn 2, các nhóm 4 của Tổ 3 nêu cách đọc của đoạn 3, các nhóm 4 của Tổ 4 nêu cách đọc của đoạn 4. Các nhóm dùng bảng phụ, chia bảng phụ làm 5 phần, các thành viên của từng nhóm ghi nhanh ý kiến của cá nhân mình vào ô của mình trên bảng phụ này.Sau đó ý tổng hợp được ghi ở giữa bảng. Nhóm trưởng sẽ nêu ý chung của cả nhóm, các nhóm khác bổ sung và giáo viên sẽ chốt lại cách đọc đúng cho từng đoạn.
5.2 Kĩ thuật tia chớp
Sử dụng kĩ thuật tia chớp trong rèn đọc cho học sinh tôi thấy rất hiệu quả thông qua việc các thành viên lần lượt nêu ngắn gọn và nhanh chóng (nhanh như tia chớp) ý kiến của mình. Mặt khác kĩ thuật dạy học này còn cải thiện tình trạng giao tiếp của các em.
Ví dụ: Bài “ Buổi học thể dục”- SGK Tiếng Việt lớp 2 tập 2
Khi luyện đọc câu: “Nen-li rướn người lên và chỉ còn cách xà ngang hai ngón tay. “Hoan hô!Cố tí nữa thôi!”- Mọi người reo lên. Lát sau, Nen-li đã nắm chặt được cái xà.”
Bằng kĩ thuật tia chớp giáo viên tung ra câu hỏi: Để đọc được tốt các câu văn trên con cần ngắt nghỉ hơi ở đâu và nhấn giọng vào những từ ngữ nào ?
Nhanh như tia chớp nhiều học sinh nêu được ý kiến của mình để có thể đưa ra cách đọc đúng như sau: “Nen-li rướn người lên/ và chỉ còn cách xà ngang hai ngón tay.// “Hoan hô!/ Cố tí nữa thôi!”/- Mọi người reo lên. Lát sau,/ Nen-li đã nắm chặt được cái xà.//”
5.3 Phương pháp Bàn tay nặn bột
Khi dạy luyện đọc cho học sinh tôi chọn lựa để áp dụng phương pháp bàn tay nặn bột. Tuy nhiên tôi không áp dụng cả 5 bước của phương pháp này mà tôi chỉ áp dụng một vài bước nhỏ của phương pháp và tôi thấy có hiệu quả rõ rệt.
Ví dụ: Khi dạy bài “Cuộc chạy đua trong rừng”, sau khi tôi đọc mẫu xong toàn bài tôi đặt câu hỏi nêu vấn đề theo hướng mở cho học sinh:
“Con thấy câu chuyện cô vừa đọc có hay không?
Vậy chúng ta cần đọc thế nào để người nghe thấy được cái hay và ý nghĩa của câu chuyện?”
Sau đó tôi cho học sinh bộc lộ quan điểm ban đầu của mình và tôi viết các ý kiến của em lên một góc bảng. Tôi nói với các em rằng chúng ta sẽ cùng nhau tháo gỡ và giải đáp các ý kiến của các em trong toàn bộ tiết học.
Kết thúc tiết học tôi nêu kết luận của mình về cách đọc toàn bài và đối chiếu với ý kiến ban đầu của các em.
Như vậy tôi đã áp dụng 3 bước của phương pháp bàn tay nặn bột đó là:
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
Bước 2: Bộc lộ quan điểm ban đầu của học sinh.
Bước 3: Giáo viên nêu kết luận.
Áp dụng phương pháp này tôi thấy học sinh học tập rất hứng thú, các em thấy mình là chủ thể, là nhân vật không thể thiếu của tiết học. Suy nghĩ đó giúp các em sáng tạo và rất chủ động trong tiết học.
5.4 Tạo hứng thú cho học sinh khi rèn đọc bằng hình thức chơi trò chơi
- Mục đích của việc tổ chức chơi trò chơi trong tiết tập đọc là tạo không khí học tập sôi nổi, vui vẻ, nhưng phải rèn đọc có hiệu quả.
Ví dụ: Bài “Ông tổ nghề thêu” - SGK Tiếng Việt lớp 2 tập 2
Đoạn l, 2 gồm 8 câu, tôi cho học sinh chia làm 2 nhóm, mỗi nhóm 4 học sinh. Sau đó cho các em thi đọc tiếp sức mỗi em 2 câu.Các em rất hào hứng và đọc bài rất tốt mà tiết học thêm phần sinh động.
6. Biện pháp 6: Kết hợp rèn đọc ở tất cả các môn học
* Mục tiêu của biện pháp
Việc kết hợp rèn đọc đồng bộ ở tất cả các môn học là việc làm vô cùng cần thiết vì giáo viên không những tạo được sự liên kết trong dạy các môn học mà còn làm tiền đề cho các em làm quen với phương pháp dạy học tích hợp liên môn ở các cấp học tiếp theo.
* Cách thực hiện biện pháp
Khi dạy môn Tập đọc nói riêng và các môn học khác nói chung, tôi đều chú trọng rèn đọc cho học sinh: rèn mọi lúc, mọi nơi, mọi tiết học.
Ví dụ:- Trong giờ Toán tôi cho các em rèn đọc bằng hình thức đọc đề bài của các bài tập đặc biệt là các bài toán có lời văn.
- Trong giờ chính tả tôi cho các em đọc bài chính tả mà các em sẽ viết trong tiết học để rèn đọc cho các em.
- Trong giờ Tập làm văn tôi rèn đọc cho các em bằng hình thức yêu cầu các em đọc đề bài hay đọc chính bài viết của mình,
Kết quả thực hiện
Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2” ở lớp tôi đang chủ nhiệm, tôi nhận thấy đề tài đã mang lại hiệu quả rõ rệt.
Giáo viên tự tin hơn trong lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.Bản thân tôi không bị lệ thuộc vào sách giáo khoa, tài liệu tham khảo.Tôi đã mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học.Đặc biệt là tôi thấy mình hứng thú hơn rất nhiều trong giảng dạy, giảm áp lực với học sinh.
Học sinh hứng thú và chủ động hơn trong việc luyện đọc và cảm thấy yêu thích phân môn này.Số học sinh đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm rất nhiều, số học sinh đọc tốt đã được nâng lên.
* Khảo sát sau khi thực hiện đề tài:
1. Lỗi phát âm
Mô tả tiếng,
từ dễ lẫn
Số học sinh của lớp
Khảo sát trước khi thực hiện
đề tài
Khảo sát sau khi thực hiện
đề tài
Học sinh phát âm đúng
Học sinh phát âm sai
Học sinh phát âm đúng
Học sinh phát âm sai
Số lượng
%
Số lượng
%
Số lượng
%
Số lượng
%
Tiếng có phụ âm đầu “l” và “n”
31
18
58,0
13
42,0
25
80,0
5
20,0
Tiếng chứa vần “uyên”
31
20
64,5
11
36,5
28
90,3
3
9,7
Tiếng chứa thanh “hỏi”
31
21
67,7
10
32,3
27
87,1
4
22,9
Tiếng chứa vần “anh”
31
18
58,0
13
42,0
29
93,5
2
0,5
2. Lỗi đọc và hiểu văn bản
Mô tả
Số học sinh của lớp
Trước khi thực hiện
đề tài
Sau khi thực hiện
đề tài
Học sinh mắc lỗi theo mô tả
%
Học sinh mắc lỗi theo mô tả
%
Đọc ê a, ngắc ngứ, chưa lưu loát,...
31
24
77,4
6
19,3
Đọc vẹt, không hiểu văn bản
31
25
80,6
5
16,1
Đọc đúng song chưa hay (diễn cảm)
31
20
64,5
8
25,8
Đọc đúng, đọc hay (diễn cảm)
31
20
64,5
9
29,0
Như vậy so sánh với bảng khảo sát đầu năm học, tôi thấy số lượng học sinh đọc đúng, đọc hay chiếm tỉ lệ cao hơn hẳn. Số học sinh đọc sai, đọc ấp úng giảm nhiều. Nhiều học sinh đầu năm đọc ngắt nghỉ hơi tùy tiện thì nay đã đọc đúng, đọc lưu loát, biết ngắt hơi đúng ở sau những dấu câu và những câu dài, biết lên giọng hạ giọng, nhấn giọng một cách hợp lí. Nhờ đọc đúng mà các em nắm tốt nội dung bài học. Bên cạnh đó các em cũng đã thấy thích thú và yêu thích môn Tập đọc hơn.
Vì vậy tôi khẳng định: “Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 2” là đúng hướng và có hiệu quả. Từ việc nghiên cứu và đạt được hiệu quả trên tôi rút ra những lưu ý đối với giáo viên và học sinh như sau:
* Đối với giáo viên
- Khi dạy phân môn Tập đọc người giáo viên cần chú ý coi trọng quan điểm dạy học “phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm”.
- Giáo viên cần xây dựng nề nếp học tập cho học sinh ngay từ đầu năm học.
- Giáo viên cần chú ý đến công tác chuẩn bị tốt cho các tiết học.
* Đối với các em học sinh
- Yêu cầu học sinh đọc kỹ trước bài ở nhà, có đọc trước bài ở nhà học sinh mới biết được từ nào khó đọc, hay đọc sai để đến lớp nghe giáo viên hướng dẫn sửa chữa.
- Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào nói chung, hay trong các bài tập đọc nói riêng.
4. Bài học kinh nghiệm
 	Qua quá trình giảng dạy đến giữa học kì hai, áp dụng và thực hiện một số biện pháp trên vào thực tế giảng dạy ở lớp 2B, Trường Tiểu học  tôi đã có một số kết quả như sau: học sinh đã nắm bắt được các yêu cầu cần đạt, đọc trôi chảy, rõ ràng, mạch lạc, ngắt nghỉ đúng nhịp, bước đầu biết đọc phân vai, thể hiện được lời nhân vật. Một số học sinh đã biết đọc hay; thể hiện được tình cảm của bài văn, bài thơ. Với việc phối hợp nhiều phương pháp, tổ chức các trò chơi đã kích thích hứng thú học tập và sự tập trung cao độ trong học tập của học sinh. Các em tiếp thu bài tốt, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, giúp các em học tập một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và hiệu quả. Chất lượng học sinh học môn Tiếng Việt nâng lên rõ rệt. Câu văn của các em ít có từ dùng sai hơn. Đặc biệt rèn luyện kĩ năng nói, diễn đạt của các em rất mạch lạc, phong phú, tự nhiên.
IV. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Rèn đọc cho học sinh không thể nóng vội mà phải hết sức bình tĩnh, nhẹ nhàng, tỉ mỉ, nhưng cũng rất cương quyết để hình thành cho các em có thói quen và niềm say mê đọc sách.Rèn cho các em đức tính chịu khó, cẩn thận trong khi luyện đọc.Làm tốt việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2 sẽ góp phần vô cùng quan trọng để phát triển trí tuệ cho các em một cách tổng hợp.Từ đó các em sẽ có một nền tảng vững chắc để học các môn học khác và tiếp tục học lên các lớp trên.
Khi áp dụng các cách rèn đọc ở sách tài liệu, sách giáo viên Tiếng Việt 2, sách thiết kế bài soạn Qua tham khảo các loại sách hướng dẫn đó, bản thân tôi đọc đúng và diễn cảm như đã nêu trên. Khi áp dụng vào thực tế giảng dạy tôi thấy các biện pháp có tính hiệu quả cao, giúp cho kĩ năng đọc của học sinh lớp tôi tiến bộ rõ rệt. Đồng thời phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập. Một khi các em đọc tốt thì không những góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt mà còn giúp các em học tốt hơn những môn học khác.
Như vậy, để giúp các em đọc có kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm, càng ngày càng đọc lưu loát thì giáo viên cần phối hợp các biện pháp trên một cách thường xuyên. Có làm như thế mới theo sát được từng học sinh kịp thời uốn nắn, sửa chữa những chỗ sai của từng em, giúp các em ngày một tiến bộ hơn trong học tập.
Khi đưa ra biện pháp rèn đọc cho học sinh. Tôi phải chuẩn bị và sắp xếp thời gian cho từng tiết học trong một buổi để có thời gian nhiều hơn cho phần đọc.
II. KHUYẾN NGHỊ
Để thực hiện được đề tài này hiệu quả, bản thân tôi tự nhận thấy có một số vấn đề cần thiết và không thể thiếu được trong quá trình giảng dạy nói chung và việc rèn kĩ năng đọc ở lớp 3 nói riêng đó là:
1. Với phòng Giáo dục Thị xã
- Bản thân tôi rất mong Phòng Giáo dục tổ chức nhiều hơn nữa các chuyên đề giảng dạy Tiếng Việt để giáo viên được giao lưu và học hỏi.
- Phòng Giáo dục hằng năm có thể tổ chức các sân chơi như: thi đọc thơ, văn diễn cảm để các em học sinh trong Thị xã có dịp cọ sát, học hỏi lẫn nhau.
2. Với Giáo viên
Để làm tốt việc rèn đọc cho học sinh lớp 2 trong phân môn Tập đọc, theo tôi người giáo viên phải làm tốt những việc sau:
- Cả thầy và trò phải rèn tính kiên trì, bình tĩnh, chịu khó trong giảng dạy cũng như trong học tập. Giáo viên luôn theo dõi từng bước đi của các em.
- Giáo viên phải thường xuyên học tập, nâng cao nghiệp vụ, trình độ chuyên môn, năng lực sáng tạo, nắm chắc khả năng nhận thức của từng đối tượng học sinh để có phương pháp và hình thức giảng dạy cho phù hợp. Kết hợp triệt để và hiệu quả các đối tượng giáo dục: học sinh với học sinh, nhà trường và gia đình.
- Giáo viên nên tổ chức nhiều hình thức học tập khác nhau.
- Thường xuyên dự giờ học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp.
Đề tài nghiên cứu khoa học này của bản thân tôi chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế nhất định. Rất mong sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp và Hội đồng khoa học để vấn đề tôi đưa ra được hoàn thiện hơn.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Tiếng việt lớp 2 tập 1, tập 2 (Nhà xuất bản giáo dục).
2. Sách GV Tiếng việt 2 (Nhà xuất bản giáo dục).
3. Sách thiết kế Tiếng Việt 2 (Nhà xuất bản Hà Nội).
4. Luyện tập về cảm thụ văn học ở Tiểu học (Nhà xuất bản giáo dục).
5. Các tạp chí “Thế giới trong ta” – Giáo dục Tiểu học (Nhà xuất bản giáo dục).
6. Yêu cầu cơ bản về kiến thức kỹ năng các môn học lớp 2 (Nhà xuất bản giáo dục).
7.Yêu cầu cơ bản về kiến thức kỹ năng các môn học lớp 2. Nxb Giáo dục.
8. Các sách giáo viên, tham khảo về cảm thụ văn học, thơ ca ở Tiểu học – Tác giả: Trần Mạnh Hưởng – Nguyễn Trí – Nguyễn Trọng Hoàng. Nxb Giáo dục.
 PHỤ LỤC
 PHỤ LỤC


Trang
Phần mở đầu
Tr 1/20
Lí do chọn đề tài
Tr 1/20
Mục đích nghiên cứu
Tr 2/20
 2.1 Mục đích của đề tài
Tr 2/20
 Mục đích nghiên cứu
Tr 3/20
Đối tượng nghiên cứu
Tr 3/20
Phạm vi nghiên cứu
Tr 3/20
 5.Phương pháp nghiên cứu
Tr 3/20
 NỘI DUNG
Tr 4/20
Cơ sở lí luận
Tr 4/20
 2.Cơ sở thực tiễn 
Tr 5/20
 2.1.Thuận lợi
Tr 5/20
 2.2.Khó khăn
Tr 6/20
 3.GIẢI PHÁP
Tr 9/20
 4. kết quả 
Tr 18/20
 KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ 
Tr 19/20
 1. Kết luận
Tr 19/20
 2.Kiến nghị
Tr 19/20
 Tài liệu tham khảo 
Tr 20/20

V. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN QUYỀN
 Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp phát triển năng lực đọc cho học sinh lớp 2” do tôi đã nghiên cứu và thực nghiệm tại trường Tiểu học Quyết Thắng - Mạo Khê - Đông Triều - Quảng Ninh. Tôi không sao chép và vi phạm bản quyền./.
 Đông Triều, ngày 20 tháng 04 năm 2022
HIỆU TRƯỞNG
Lê Thị Thu
NGƯỜI VIẾT
Vũ Thị Bích Nguyệt