Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 5

giao cảm, thu hút các em.
Quan sát cách đọc của học sinh:
Sau khi đã đọc mẫu chuẩn, trong giờ dạy, tôi luôn quan sát giọng đọc của học sinh, lắng nghe học sinh đọc để nhanh chóng nhận ra được những từ, câu
văn, câu thơ học sinh đọc đúng, tốt để động viên, khuyến khích kịp thời. Đồng thời, nhận ra những lỗi mà khi đọc học sinh còn hay mắc như: phát âm sai, đọc ấp úng, đọc thiếu hay thừa tiếng, ngắt giọng sai và chỉ ra cho các em sửa một cách cụ thể.
Nếu học sinh đọc tốt, tôi khen. chẳng hạn: “Bạnđọc to, đúng, giọng đọc nhẹ nhàng, tình cảm. Cô khen con. Cả lớp tặng bạn một tràng vỗ tay thật to nào!”. Những học sinh đọc còn mắc lỗi nhưng có tiến bộ hơn so với mọi ngày cũng được động viên một cách kịp thời .
Học sinh đọc thiếu tiếng, thừa tiếng:Tôi yêu cầu học sinh đó dừng đọc, rồi nói: “Con đọc thiếu tiếng, Con đọc thừa tiếng...”
Ví dụ 1: Dạy bài: Tranh làng Hồ Sách TV5 - Tập 2
Câu: “Phải yêu mến cuộc đời trồng trọt, chăn nuôi lắm mới khắc được những tranh lợn ráy có những khoáy âm dương rất có duyên, mới vẽ được những đàn gà con tưng bừng như ca múa bên gà mái mẹ”.
Học sinh đọc là: “Phải yêu cuộc đời trồng trọt, chăn nuôi lắm mới khắc được những tranh lợn ráy có những khoáy âm dương rất có duyên, mới vẽ được những đàn gà con tưng bừng như ca múa bên gà mái mẹ”.
Tôi yêu cầu học sinh đó dừng đọc, rồi nói: “Con đọc thiếu tiếng “mến”.
Con đọc lại câu đó cho cô nghe.”
Ví dụ 2: Dạy bài: Sự sụp đổ của chế độ a-pác-thai có học sinh đọc là: “Chế độ phân biệt chủng tộc ở đây được toàn thế giờ biết đến với cái tên
gọi a-pac-thai.”, tôi nhắc để học sinh đó biết đã đọc thừa một tiếng và yêu cầu đọc lại câu này (Chế độ phân biệt chủng tộc ở đây được toàn thế giờ biết đến với tên gọi a-pac-thai).
Học sinh phát âm sai.Tôi yêu cầu học sinh đó dừng đọc rồi hướng dẫn học sinh đó .
Nếu học sinh không nhận ra những sai lệch trong cách đọc của mình, tôi mô phỏng lại cách đọc của học sinh một cách nhẹ nhàng, chẳng hạn: “Con đang đọc như thế này “” và bây giờ “ con cần đọc như thế này”, học sinh đã đọc được, tôi có thể cho học sinh đó tự nhận xét xem cách đọc lúc trước và cách đọc vừa xong thì cách đọc nào hay hơn.
Tư thế đứng khi đọc, cách cầm sách của học sinh chưa đúng đều được tôi chỉ dẫn và yêu cầu làm lại.
Tôi yêu cầu học sinh đứng ngay ngắn, lưng thẳng khi đọc; khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 35 cm; mở sách, tay phải đỡ ở dưới, tay trái cầm góc phải của sách. Khi đọc mẫu, tôi luôn chú ý đứng và cầm sách đúng để học sinh học tập.
Biện pháp 3: Luyện đọc to, đọc đúng, đọc nhanh, đọc diễn cảm cho học sinh
Luyện đọc to
Để quá trình dạy đọc cho học sinh có hiệu quả, tôi hướng dẫn học sinh chuẩn bị tâm thế để đọc.
Đọc to là giao tiếp trước đông người. Tôi làm cho các em hiểu rằng: các em đọc không phải chỉ cho mình cô giáo nghe mà cho tất cả các bạn trong lớp cùng nghe nên cần đọc với giọng đủ lớn.
Tôi thấy học sinh đọc nhỏ do các nguyên nhân sau đây:
Các em nhút nhát, thiếu tự tin do ngại tiếp xúc với nhiều người.
Các em chưa biết cách làm thế nào để đọc cho to.
Một số em đọc nhỏ do mình đọc chưa lưu loát nên ngại không muốn cô và các bạn nghe thấy.
Để giúp học sinh đọc to hơn, tôi đã áp dụng các biện pháp sau:
Tôi động viên, khuyến khích, dạy cho các em biết cư xử đúng mực, tự nhiên trước tập thể lớp. Khi học sinh đứng trước các bạn nhiều lần, được động viên kịp thời, các em sẽ thích được đọc, sẽ quen đọc to, dõng dạc.
Học sinh chưa biết cách điều chỉnh giọng đọc, tôi hướng dẫn học sinh nâng giọng cao hơn, để đọc to hơn, thở sâu và lấy hơi ở những chỗ ngắt nghỉ khi đọc.
Luyện đọc đúng
Đọc đúng là tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là không đọc thừa, không sót tiếng. Đọc đúng bao gồm việc đọc đúng các âm, các thanh, đúng trọng âm, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ.
Tôi đọc mẫu rồi luyện đọc trơn cho các em bằng cách cho đọc từ, đọc cụm từ rồi đọc câu, đoạn với hình thức đọc cá nhân, nhóm, cả lớp.
Học sinh đọc sai âm đầu, vần và các thanh, luyện tập cho học sinh bằng cách phối hợp nhiều biện pháp cùng một lúc.
Ví dụ: lúc nào thì đọc sai là lúc lào, khoác lên người thì đọc là khác lên người, huơ vòi thì đọc là hưa vòi, 
Trước hết, tôi tạo cho học sinh có ý thức nói đúng, đọc đúng càng sớm càng tốt, biết lắng nghe, quan sát lời nói, cách đọc của bạn.
Tôi phát âm chuẩn các từ học sinh đọc sai và yêu cầu học sinh đó đọc theo.
Ví dụ: Học sinh lớp tôi còn lẫn hai âm l/n- để chữa lỗi này cho học sinh, tôi trực quan hóa sự mô tả âm vị và hướng dẫn học sinh quan sát, tự kiểm tra xem mình đang phát âm âm nào. /n/ là một âm mũi, khi phát âm, sờ tay vào mũi sẽ thấy mũi rung, lưỡi thẳng đặt lên hàm trên. Còn khi phát âm / l/ mũi không rung, đầu lưỡi uốn cong lên hàm trên. Có em không ý thức được mình phát âm
đúng hay sai vì các em còn phát âm tùy tiện, nhắc nhở rồi cho đọc lại thì các em sẽ đọc đúng ngay.
Tôi chú ý ở bước luyện đọc từ khó cho HS trong giờ Tập đọc: lựa chọn từ khó sát với lỗi của học sinh thường mắc, cho HS đọc từ nhiều, sửa lỗi đọc triệt để.
Ví dụ: Dạy bài “Kì diệu rừng xanh” (TV tập 5 tập 1 – trang 75), tôi chọn các từ cho học sinh luyện đọc là: loanh quanh, nấm dại, lúp xúp, khổng lồ, ánh nắng (vì HS lớp tôi ngọng tiếng có âm đầu n/l), vẫn, gọn ghẽ,rẽ bụi rậm (sửa ngọng thanh ngã).
Tôi luyện để học sinh không đọc tách một từ ra làm hai. Như sau:
+ Không tách từ chỉ loại với danh từ nó đi kèm, ví dụ không đọc: “Những anh /gọng vó đen sạm”, “Một con/voi già lừng lững tiến về chiếc xe” mà phải đọc là: “Những anh gọng vó đen sạm”, “Một con voi già lừng lững tiến về chiếc xe”.
+ Không tách giới từ với danh từ đi sau nó, ví dụ không đọc: “Nhảy trên/ đường vàng”, “Ngựa nhón nhón/chân sau,vờ rên rỉ.” mà đọc là: “Nhảy trên đường vàng”, “Ngựa nhón nhón chân sau, vờ rên rỉ”.
+ Không tách động từ, hệ từ “là” với danh từ đi sau nó, ví dụ không đọc: “ Cháu là/ người có tấm lòng nhân hậu”, “Đảo khỉ là/ khu vực bảo tồn loài khỉ”, đọc đúng là: “Cháu là người có tấm lòng nhân hậu”, “Đảo khỉ là khu vực bảo tồn loài khỉ.
Bởi vậy khi cho học sinh đọc câu khó, tôi viết câu lên bảng, cho HS tìm cách ngắt nghỉ theo cách đọc của cô giáo, nếu học sinh nêu đúng tooisex dùng phấn màu gạch chéo sau từ ngữ cần ngắt. Nếu học sinh chưa phát hiện ra, tôi đọc mẫu câu đó để học sinh nhận ra. Đồng thời, tôi luôn củng cố kĩ năng khi đọc gặp dấu chấm phải nghỉ hơi, dấu phẩy phải ngắt hơi. Khi nhận ra cách ngắt nghỉ sau cụm từ, sau dấu phẩy, tôi gọi học sinh khá đọc rồi mới gọi những đọc chưa lưu loát, đọc ê a, ngắc ngứ lên đọc. Tôi cho học sinh luyện đọc cá nhân, đồng thanh rồi mới đọc hoàn chỉnh đoạn, bài.
Ví dụ: Sông Hương là một bức tranh phong cảnh gồm nhiều đoạn/ mà mỗi đoạn/ đều có vẻ đẹp riêng của nó.
Cây và hoa của non sông gấm vóc/ đang dâng niềm tôn kính thiêng liêng/ theo đoàn người vào lăng viếng Bác.
Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu: nghỉ hơi ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu ở dấu chấm, đọc đúng các ngữ điệu câu: lên giọng ở câu hỏi, hạ giọng ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù hợp với tình cảm cần diễn đạt trong câu cảm.
Cuối cùng, học sinh phải được luyện đọc cá nhân nhiều.
Với những học sinh đọc chưa tốt, tôi thường xuyên gọi đọc từ, câu đoạn. Một giờ học, những em này có thể được gọi đọc nhiều lần, đó cũng là cách hiệu quả giúp các em đó đọc tiến bộ hơn.
Luyện đọc nhanh
Đọc nhanh (còn gọi là đọc lưu loát, trôi chảy) là nói đến mặt tốc độ của đọc. Học sinh chỉ có thể đọc nhanh khi đã đọc đúng. Khi đọc cho người khác nghe, người đọc phải để cho người nghe kịp hiểu được. Vì vậy, đọc nhanh không có nghĩa là đọc liến thoắng. Nhưng nhìn chung, trình độ đọc của học sinh còn thấp, nhiều em đọc và nói đều chậm.
Tôi đã luyện cho học sinh đọc nhanh bằng biện pháp sau:
Tôi hướng dẫn học sinh đọc đúng tốc độ bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc theo tốc độ đã định. Đầu tiên, tôi cho luyện đọc nhanh cụm từ, câu, đoạn, bài. Tôi điều chỉnh tốc độ đọc bằng các lệnh như: “đọc nhanh hơn”, “đọc chậm lại”. Ngoài ra, còn có biện pháp đọc tiếp nối trên lớp dưới sự kiểm tra của tôi và các em HS khác. Những bài có nội dung khó hiểu đọc chậm hơn những bài có nội dung đơn giản, thơ đọc chậm hơn văn xuôi..
Luyện đọc diễn cảm
Đọc diễn cảm là một yêu cầu đọc thành tiếng đặt ra khi học sinh có khả năng làm chủ được ngữ điệu, làm chủ tốc độ, chỗ ngừng giọng, cường độ, cao độ của giọng để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc, đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với bài đọc.
Tôi giúp học sinh làm quen với bài đọc, xác định giọng từng đoạn, giọng chung của cả bài: nhẹ nhàng, tình cảm, tha thiết hay mạnh mẽ, nhịp điệu của bài nhanh, hơi nhanh, chậm, hơi chậm.
Ví dụ 1: Dạy bài “Đất nước”, tôi hướng dẫn học sinh đọc trôi chảy toàn bài, ngắt nghỉ hơi đúng giữa các cụm từ, nhấn giọng ở câu thể hiện cảm xúc.
Ví dụ 2: Dạy bài “Nhà tài trợ đặc biệt của Cách mạng” là bài tập đọc thuộc thể loại văn bản hành chính, bởi vậy cần đọc bài với giọng rõ ràng, rành mạch, dứt khoát.
Xác định bài thuộc thể loại gì (thơ hay văn xuôi). Nếu đọc thơ, chú ý tính nhịp điệu của ngôn ngữ thơ ca, có chất nhạc, vần, sự luân chuyển nhịp nhàng giữa các dòng thơ, không dừng lại máy móc ở cuối mỗi dòng thơ mà không chú ý đến nghĩa tiếp nối của dòng trước và dòng sau, không đọc đều đều như đếm từng tiếng một.
Ở phần tìm hiểu bài, tôi hướng dẫn học sinh hiểu rõ nội dung, ý nghĩa, giúp các em cảm nhận được cái hay của bài để diễn đạt qua giọng đọc diễn cảm.
Cho học sinh tập luyện để thể hiện giọng đọc của từng câu, đoạn, bài. Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu khi luyện đọc diễn cảm. Khi HS luyện tập, tôi chỉ ra chỗ khó đọc, những từ, cụm từ câu là “điểm nút” trong bài. Tôi giải thích vì sao đọc như thế là hay, đọc như thế là chưa hay?, Chỗ nào trong cách đọc của cô, của bạn làm con thích?
Luyện đọc to, đọc đúng, đọc nhanh, đọc diễn cảm không tách rời nhau vì trong khi luyện đọc diễn cảm tôi cũng chú ý sửa lỗi phát âm, khi luyện đọc đúng chỗ ngắt giọng là tạo ra cách đọc diễn cảm. Khi đọc thành tiếng, học sinh đọc được đúng, hay, diễn cảm chính là điều mà tôi mong muốn sau mỗi bài dạy Tập đọc.
KẾT QUẢ
Qua nghiên cứu và thực hiện đề tài với học sinh lớp 5 tôi chủ nhiệm. Kết quả qua kiểm tra cho thấy đã khả quan hơn nhiều. Học sinh tự tin hơn, đọc to, rõ rang và hay hơn. Từ đó các em mạnh dạn hơn, đọc hay và diễn cảm hơn, thể hiện được đúng giọng điệu của từng nhân vật trong bài.
Kết quả kiểm tra chất lượng học sinh sau năm học, cụ thể lớp 5E (với sĩ số 48 học sinh), phân môn Tập đọc đạt kết quả:
Đọc hay, đọc diễn cảm: 20 em (41,66 %) Đọc tốt	: 22 em (45,83 %)
Đọc chưa tốt	: 6 em (12,5 %)
Trong đó: Đọc nhỏ, chưa lưu loát : 3 em (6,25%) Đọc ngọng l/n	: 1 em (2,08 %) Đọc ngọng thanh ngã	: 2 em (4,16 %)
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Như chúng ta đã biết, hiện nay có nhiều phương pháp dạy học, các phương pháp dạy học luôn được đổi mới. Vậy để giờ học đạt kết quả cao, giáo viên cần:
Có lòng yêu nghề, mến trẻ, tâm huyết với nghề nghiệp; Trang bị cho mình vốn kiến thức, vốn sống, trình độ chuyên môn vững vàng; Nghiên cứu, nắm vững mục tiêu, nội dung tiết học; Tổ chức các hình thức dạy học phong phú, linh hoạt, khéo léo, đổi mới phương pháp dạy học; Luôn giữ vai trò dẫn dắt, tổ chức, hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động học tập một cách có hiệu quả. Coi học sinh là trung tâm giờ học; Tạo không khí học tập nhẹ nhàng, sôi nổi nhưng hiệu quả.
Qua việc thực hiện tốt các biện pháp trên, tôi thấy việc giảng dạy Tập đọc nhẹ nhàng, tự tin, chủ động hơn. Đó chính là điều mà tôi mong muốn ở tiết dạy học Tập đọc cũng như tất cả các tiết học khác.
Khuyến nghị
Với nhà trường
Tổ chức các hoạt động ngoài giờ, sinh hoạt tập thể với nội dung, hình thức phong phú hơn, để học sinh có thể học hỏi thêm, bạo dạn, tự tin hơn trong giao tiếp.
Đầu tư thêm sách, báo, truyện trong thư viện để học sinh có thể đọc nhằm nâng cao kĩ năng đọc và vốn hiểu biết cho học sinh.
Với Phòng Giáo dục & Đào tạo
Tiếp tục tổ chức các chuyên đề để giáo viên có điều kiện được trao đổi, học tập lẫn nhau nhằm nâng cao trình độ năng lực, chuyên môn.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi để giúp học sinh nâng cao kĩ năng đọc cho học sinh lớp 5. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để giúp tôi dạy tốt hơn phân môn này.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Liệt, ngày 22 tháng 04 năm 2021
Người viết
Chử Minh Hồng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ giáo dục và đào tạo. Đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học – Nxb Giáo dục, 2005 (Tài liệu bồi dưỡng giáo viên – dự án phát triển giáo viên Tiểu học )
Sách giáo viên TV 5 NXB Giáo dục Việt Nam
Sách Thiết kế bài giảng TV 5, Vở bài tập TV 5NXB Giáo dục Việt Nam.
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 NXB giáo dục
Giáo trình GD hiện đại – NXB Đại học Sư phạm
Đối tượng khảo sát: Học sinh lớp 5E
Thời gian khảo sát: ngày 10 tháng 9 năm 2020
Kết quả khảo sát:
Câu hỏi
Trả lời
1. Em có thích giờ học tập đọc không?
A.
Rất thích
B.
Thích
C.
Bình thường
D.
Không thích
20,83 %
31,1%
37,5%
10,4%
2. Giờ học tập đọc hấp dẫn không?
Có
Không
41,2%
58,3%
3. Học sinh được chủ động tham gia không?
Có
Không
52%
48%
4. Trong giờ học tập đọc có nhiều hình thức phong phú không?
Có
Không
41,6%
58,4%
5. Trong các hoạt động sau, em thích hoạt động nào?
Tìm hiểu bài
Luyện đọc đoạn
Luyện đọc theo nhóm
Thi đọc trước lớp
31,2%
41,6%
20,8%
6,25%
6. Bản thân em biết đọc ở mức độ nào?
Đọc đúng
Đọc chưa tốt
Đọc tốt
Đọc rất tốt
62,5
10,41
20,8%
6,25%
Xác nhận của nhà trường	Thanh Liệt, ngày 10 tháng 9 năm 2020
Người khảo sát
Chử Minh Hồng
Đối tượng khảo sát: Học sinh lớp 5E
Thời gian khảo sát: ngày 20 tháng 4 năm 2021
Kết quả khảo sát:
Câu hỏi
Trả lời
1. Em có thích giờ học tập đọc không?
A.
Rất thích
B.
Thích
C.
Bình thường
D.
Không thích
41,6 %
41,6%
12,6%
4,2%
2. Giờ học tập đọc hấp dẫn không?
Có
Không
77%
23%
3. Học sinh được chủ động tham gia không?
Có
Không
66,6%
33,4%
4. Trong giờ học tập đọc có nhiều hình thức phong phú không?
Có
Không
75%
25%
5. Trong các hoạt động sau, em thích hoạt động nào?
Tìm hiểu bài
Luyện đọc đoạn
Luyện đọc theo nhóm
Thi đọc trước lớp
33,3
20,8%
27,1%
18,8%
6. Bản thân em biết đọc ở mức độ nào?
Đọc đúng
Đọc chưa tốt
Đọc tốt
Đọc rất tốt
64,5
6,25%
16,6%
12,5%
Xác nhận của nhà trường	Thanh Liệt, ngày 20 tháng 4 năm 2021
Người khảo sát
Chử Minh Hồng
Đối tượng khảo sát: Học sinh lớp 5
Thời gian khảo sát: ngày ... tháng ... năm ....
Kết quả khảo sát:
Câu hỏi
Trả lời
1. Em có thích giờ học tập đọc không?
A.
Rất thích
B.
Thích
C.
Bình thường
D.
Không thích




2. Giờ học tập đọc hấp dẫn không?
Có
Không


3. Học sinh được chủ động tham gia không?
Có
Không


4. Trong giờ học tập đọc có nhiều hình thức phong phú không?
Có
Không


5. Trong các hoạt động sau, em thích hoạt động nào?
Tìm hiểu bài
Luyện đọc đoạn
Luyện đọc theo nhóm
Thi đọc trước lớp




6. Bản thân em biết đọc ở mức độ nào?
Đọc đúng
Đọc chưa tốt
Đọc tốt
Đọc rất tốt




Xác nhận của nhà trường	Thanh Liệt, ngày .... tháng	năm
Người khảo sát
Chử Minh Hồng