Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp luyện đọc đúng cho học sinh Lớp 1 trong các tiết Tập đọc

m sự tự tin cần thiết. Khi đọc thành tiếng các em phải tính đến người nghe. Giáo viên cần cho các em hiểu rằng các em không chỉ cho mình
và cô giáo nghe mà để cho tất cả các bạn cùng nghe nên cần đọc đủ lớn. Nhưng như thế không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên, tôi tập cho các em đọc to chừng nào các bạn ở xa nhất trong lớp nghe thấy. Tư thế đứng đọc phải vừa đàng hoàng, vừa thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm bằng hai tay.
Trước mỗi bài tập đọc, tôi yêu cầu học sinh đọc trước 2 đến 3 lần từ buổi tối hôm trước để hôm sau đến lớp các em đọc tốt hơn.
c/ Đọc mẫu:
Bài đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích hình thành kỹ năng đọc của học sinh, nên giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuấn, đọc đúng rõ ràng, trôi chảy và diễn cảm. Khi tiến hành đọc mẫu tôi yêu cầu lớp ổn định, trật tự tạo cho học sinh một tâm lý nghe đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc tôi đứng ở vị trí bao quát lớp, không đi lại, cầm sách mở rộng, thỉnh thoảng mắt dừng sách nhìn lên học sinh nhưng không để bài đọc bị gián đoạn.
Giai đoạn đầu ( khoảng 2-3 bài đầu ) tôi chiếu bài tập đọc trên màn hình, yêu cầu học sinh theo dõi, cô đọc mẫu ở sách giáo khoa, để tạo cho các em thói quen làm việc với sách.
d/ Luyện đọc đúng:
Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là đọc không thừa, không sót âm, vần, tiếng. Đọc đúng phải thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, nói cách chính xác là không đọc theo cách phát âm địa phương, lệch chuẩn. Đọc đúng bao gồm đọc đúng các âm thanh ( đọc đúng các âm ) ngắt nghỉ hơi đúng chỗ ( đọc đúng ngữ điệu ).
*Đọc đúng phụ âm đầu, dấu thanh:
Đối với lớp 1 dù ở bất kỳ dạng bài nào văn xuôi hay thơ thì trước khi luyện đọc đúng toàn bài bao giờ học sinh cũng được ôn luyện âm vần. Trong phần này các em ôn luyện vần trên cơ sở luyện đọc những từ khó, hay nhầm lẫn khi đọc có ở trong bài. Vì thế ở mỗi bài tập đọc, tôi đều nghiên cứu kỹ nội dung lựa chọn, những từ ngữ mà học sinh trong lớp đọc dễ sai, dễ lẫn. Cụ thể ở lớp tôi học sinh hay đọc lẫn âm đầu l-n, đọc ngọng dấu ? ; dấu ~.
VD1 bài: Tặng cháu
-Sách giáo khoa yêu cầu đọc: Vở ; gọi là ; nước non, nhưng tôi đã cho học sinh luyện đọc thêm các từ: này ; lòng yêu.
Từ	Học sinh đọc nhầm Vở	Vỡ
Này	Lày
Gọi là	Gọi nà
Nước non	Nước lon
Lòng yêu	Nòng yêu
VD2: Bài Cái nhãn vở
Từ	Học sinh đọc nhầm Là	Nà
Lấy	Nấy
Nắm nót	Lắn lót
Lớp	Nớp
Nhãn vở	Nhãn vỡ
Dòng chữ	Dòng chử VD3: Bài Bàn tay mẹ
Từ	Học sinh đọc nhầm Đi làm	Đi nàm
Lại	Nại
Nấu cơm	Lấu cơm
Tã lót	Tã nót
Yêu lắm	Yêu nắm
-Ở ngay những bài đầu khi hướng dẫn học sinh luyện đọc những từ có âm n, l, tôi yêu cầu học sinh đọc âm l cong lưỡi lên, đọc chậm dứt khoát, luyện đọc kỹ cho đến những bài đọc sau học sinh đọc đã hạn chế được sự nhầm lẫn.
- Ngoài đọc lẫn âm đầu l-n ; dấu thanh, ở lớp tôi còn một số học sinh được ông bà, bố mẹ dạy đọc trước các âm s ; tr ; r nhấn mạnh, rung lưỡi quá nên khi đọc mất đi sự nhẹ nhàng, truyền cảm của câu văn, câu thơ, làm người nghe cảm thấy nặng nề. Chính vì vậy tôi đã yêu cầu học sinh đọc bình thường.
*Luyện đọc đúng vần:
- Học sinh trong lớp tôi thường hay đọc nhầm một số vần. VD1: Ở bài Hoa ngọc lan.
Từ	Học sinh đọc nhầm Xanh thẫm	Xăn thấm
Nụ hoa	Nụ hao
Xòe ra	Xèo ra
Ngan ngát	Ngan ngác
Khắp vườn	Khắc vườn VD2: Bài Chú công
Từ	Học sinh đọc nhầm Màu sắc	Mầu sắc
Xòe tròn	Xeo tròn
VD3: Bài Cây bàng
Từ	Học sinh đọc nhầm Vươn dài	Vương dài
Khẳng khiu	Khẳng khui
Trụi lá	Trịu lá
Khi cho các em luyện đọc từ ngữ, giáo viên nên kết hợp phân tích tiếng để giúp học sinh nhớ lại những vần đã học. Tuy nhiên chúng ta cần tập trung gọi những học sinh đọc còn yếu dễ lẫn, song để giúp những em này đọc được đúng thì việc gọi một số em giỏi đọc thật to, thật chính xác là một việc làm không thể thiếu bởi vì các êm yếu sẽ bắt chước các bạn để đọc và như vậy các em sẽ có ý thức tự sửa hơn. Sau đó cả lớp sẽ đồng thanh đọc những từ ngữ này. Cần tăng cường cho các em nhận xét nhau đọc, đúng hay say, nếu sai thì ở đâu, các em có thể tự sửa lại cho bạn. Nếu học sinh không làm được việc đó, giáo viên phải kịp thời uốn nắn sửa sai ngay cho các em. Nhất thiết phải có khen chê kịp thời.
Không chỉ luyện đọc đúng từ trong giờ tập đọc mà trong các tiết hướng dẫn học tôi cũng luôn đưa ra những bài tập phân biệt phụ âm đầu đẻ giúp các em phát âm tốt hơn.
VD: Dạng bài tập điền vần hoặc điền phụ âm đầu
+ Bài tập 1: Điền l hay n
.o..ắng	,	oê	,	.í.ẽ	,	.áoức
+ Bài tập 2: Điền r, d, gi
 ộn.ã	,	..ập .ờn	,	tháng..iêng
+ Bài tập 3: Điền s, x
ản uất	,	anh.anh	,	o.ánh
ung phong	,	.ừngững
+ Bài tập 4: Điền vần ăc, ăt hay ăp
m.. trời , m.. áo , đôi m kh nơi , th. nến
+ Bài tập 5: Điền vần anh hay ăn
ch.. len , c đẹp , c nhà m. khoẻ , bức tr.
.v..v và còn nhiều bài tập khác dạng như trên. Sau khi học sinh điền xong giáo viên phải yêu cầu và kiểm tra các em đọc. Nếu các em đọc sai giáo viên phải kịp thời uốn nắn ngay. Phần luyện đọc từ nếu giáo viên làm tốt, hướng dẫn học sinh đọc kỹ sẽ giúp cho các em đọc trơn bài đọc tốt hơn.
* Đọc đúng dạng thơ:
Thơ là tiếng nói của tình cảm, là sự phản ánh con người và thời đại một cách cao đẹp, thơ rất giàu chất trữ tình. Vì vậy khi đọc thơ cần thể hiện được tình cảm của tác giả gửi gắm trong từ, từng dòng thơ, nhịp thơ để truyền cảm xúc đến người nghe. Vì vậy đọc thơ phải đọc đúng dòng thơ, vần thơ, thể thơ để thể hiện sắc thái, tình cảm. Khi dạy bài tập đọc là thơ thì một công việc không thể thiếu được đối với giáo viên và học sinh đó là ngắt nhịp câu thơ. Thực tế cho thấy học sinh mắc lỗi ngắt nhịp là do không tính đến nghĩa chỉ đọc theo áp lực của nhạc thơ. Học sinh tìm được trong bài có những dấu câu thì ngắt nhịp ra sao. Do vậy khi dạy những bài đọc thơ ở giai đoạn đầu tôi thường chép lên bảng các câu thơ cần chú ý ngắt giọng rồi hướng dẫn
VD 1: Bài “Tặng Cháu”
Vở này / ta tặng cháu yêu ta
Tỏ chút lòng yêu cháu / gọi là Mong cháu / ra công mà học tập Mai sau / cháu giúp nước non nhà
Học sinh sẽ được luyện đọc từng câu rồi đọc nối tiếp nhau cho đến hết bài. Giáo viên có thể cho các em dùng ký hiệu đánh dấu vào sách để khi đọc không bị quên.
Đến giai đoạn sau (khoảng từ giữa học kỳ II trở đi) tôi đã để học sinh nhìn vào sách và nêu cách ngắt giọng của mình ở từng câu thơ (vì những bài thơ của lớp 1 thường là ngắn nên công việc này cũng không chiếm quá nhiều thời gian trong tiết dạy). Nếu học sinh nói đúng giáo viên công nhận ngay và cho các em đánh dấu luôn vào sách. Nếu học sinh nói sai giáo viên sửa lại cho học sinh.
VD 2:
Học sinh thường ngắt nhịp như sau:
Bố em là / bộ đội Ở tận vùng / đảo xa
Chưa lần / nào về phép Mà luôn luôn / có quà.
Tôi đã sửa lại những câu học sinh đọc sai và nêu cho các em thấy tại sao ngắt nhịp như vậy lại là sai.
Bố em / là bộ đội Ở tận / vùng đảo xa
Chưa lần nào / về phép Mà / luôn luôn có quà.
VD 3: Bài “Kể cho bé nghe”
Khi đọc học sinh thường ngắt mỗi dòng thơ một lần là do thói quen nhưng tôi đã sửa lại và hướng dẫn cho các em cách đọc vắt dòng: cuối dòng 1 đọc vắt luôn sang dòng 2, cuối dòng 3 đọc vắt luôn sang dòng 4. Cứ như thế cho đến hết bài.
Bên cạnh việc rèn đọc đúng trong các giờ tập đọc ở trên lớp thì trong các tiết hướng dẫn học tôi cũng thường đưa ra những câu thơ hoặc bài thơ ngắn để giúp học sinh luyện đọc và ngắt giọng.
VD 4:	Thương mẹ
Đón con từ lớp trở về
Bão xô nghiêng ngả bốn bề núi non Áo ni lông nhỏ nhường con
Ráo khô,ấm áp bon bon tận nhà Bây giờ con mới nhận ra,
Gió mưa một mẹ ướt hòa tấm thân.
Hay
“Tiếng dừa làm dịu nắng trưa Gọi đàn gió đến cùng dừa múa reo
Trời trong đầy tiếng rì rào Đàn cò đánh nhịp bay vào bay ra”
* Đọc đúng dạng văn xuôi:
Tương tự như ở thơ, giáo viên cần chú trong rèn cho các em biết ngắt, nghỉ hơi cho đúng. Cần phải dựa vào nghĩa và các dấu câu để ngắt hơi cho đúng. Khi đọc không được tách một từ ra làm hai, tức là không ngắt hơi trong một từ. Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu, nghĩ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm. Đối với những câu văn dài cần hướng dẫn học sinh ngắt hơi cho phù hợp. Cụ thể tôi cho học sinh tự tìm những câu văn dài đó hoặc do chính giáo viên đưa ra. Sau đó yêu cầu học sinh xác định cách ngắt giọng, gọi học sinh nhận xét đúng sai. Đối với học sinh lớp 1 giáo viên cũng chưa nên hỏi nhiều quá về việc tại sao các em lại ngắt giọng như vậy mà nếu thấy đúng thì giáo viên công nhận ngay, còn nếu sai thì sửa cho các em và giải thích để các em thấy rõ hơn. Sau khi xác định ngắt giọng ở mỗi câu văn dài bao giờ giáo viên cũng phải nhấn mạnh cho các em thấy tầm quan trọng trong việc ngắt, nghỉ đúng ở các câu văn, đoạn văn. Muốn xác định cách ngắt giọng đúng thì phải dựa vào nghĩa vào các tiếng, từ, dấu câu.
VD 1: Bài “Trường em”
Câu dài trong bài cần hướng dẫn cách ngắt nghỉ hơi là:
“Ở trường / có cô giáo hiền như mẹ / có nhiều bè bạn thân thiết như anh em /”
Tôi đã chép câu này lên bảng và hướng dẫn cách ngắt hơi như trên (vì đây là bài đầu tiên trong chương trình tập đọc nên tôi hướng dẫn luôn cách đọc).
VD 2: Bài “Đầm sen”
Học sinh đã phát hiện ra câu dài trong bài là ngắt giọng như sau:
“Suốt mùa sen / sáng sáng lại có những người ngồi trên thuyền nan / rẽ lá
/ hái hoa”
Tôi đã bổ sung thêm cách nghỉ hơi cho các em như sau:
“Suốt mùa sen , / sáng sáng / lại có những người ngồi trên thuyền nan / rẽ lá / hái hoa //”
Tôi giải thích ta ngắt ở sau từ “sáng sáng” để nhấn mạnh thêm về thời gian mà con người đi thăm đầm sen.
Đối với những bài có lời thoại, giáo viên phải hướng dẫn kỹ học sinh cách lên giọng cuối câu hỏi và xuống giọng cuối câu kể (câu trả lời)
Thí dụ 3: Bài “Vì bây giờ mẹ mới về”
Tôi đã hướng dẫn học sinh đọc từng câu thoại của mẹ và của con. Những câu hỏi của mẹ:
Con làm sao thế ? Đứt khi nào thế ?Sao đến bây giờ con mới khóc? (đọc lên giọng cuối câu)
Những câu trả lời của cậu bé.
Con bị đứt tay. Lúc nãy ạ ! Vì bây giờ mẹ mới về (đọc xuống giọng ở cuối câu)
Cũng như thơ, sau khi sửa xong lỗi ngắt giọng cho học sinh, giáo viên phải gọi nhiều em đọc, các học sinh khác nghe và nhận xét bạn đọc.Việc luyện đọc cho học sinh đọc đúng từ, câu sẽ giúp cho việc đọc đoạn, bài được trôi chảy, lưu loát hơn và học sinh nắm chắc được cách đọc đúng văn bản được học mà không phải tình trạng học vẹt.
Để tiết học nhẹ nhàng, không nhàm chán mà lại nhiều em được luyện đọc thì giáo viên phải tổ chức đọc theo nhiều hình thức khác nhau như đọc cá nhân, đọc theo nhóm, theo tổ hoặc đồng thanh. Những hình thức này còn giúp giáo viên kiểm soát được khả năng đọc của toàn thể học sinh trong lớp.
* Luyện đọc :
Để giúp học sinh đọc bài một cách lưu loát, giáo viên cần dành thời gian để luyện đọc củng cố và nâng cao. Trong phần này giáo viên cho học sinh luyện
đọc cá nhân – giáo viên cần chú ý tới các em đọc yếu để em đó được tham gia đọc – giáo viên cần động viên khích lệ kịp thời. Trong quá trình học sinh đọc giáo viên quan tâm theo dõi tốc độ đọc trơn, nhanh, không ê a, ngắc ngứ, song cũng không đọc nhanh quá, uốn nắn, sửa sai cho các em. Đối với những bài đọc có lời đối thoại nên cho các em đọc theo lối phân vai. Đối với bài thơ cần cho các em đọc nhiều. Một tiết học tập đọc chỉ có 35 – 40 phút vì vậy để đảm bảo thời gian và chất lượng giờ học, học sinh phải đọc trước văn bản ở nhà. Giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo, phải đưa ra các tình huống có thể xảy ra khi hướng dẫn học sinh đọc cho đúng, cho hay. Muốn vậy giáo viên phải luôn trau dồi kiến thức, luôn thay đổi phương pháp dạy học cho phù hợp với sự phát triển của xã hội. Trong giờ học, giáo viên chỉ là người hướng dẫn, tổ chức để học sinh tự tìm ra kiến thức.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Sau khi áp dụng các biện pháp trên vào việc hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng, thực sự nâng cao hiệu quả của giờ dạy, phát huy được tính chủ động sáng tạo, tạo sự hứng thú say mê của học sinh. Tôi rất vui khi thấy các con học sinh đọc tiến bộ rõ rệt. Đến thời điểm này hơn 2/3 học sinh lớp tôi đã đọc trơn, trôi chảy, lưu loát, đảm bảo tốc độ, đọc to rõ ràng, ngắt nghỉ hơi tốt. Trong đó 10 học sinh bước đầu đọc hay, đọc diễn cảm tốt, đọc thể hiện đúng giọng nhân vật, bộc lộ cảm xúc với bài văn, bài thơ.
Điều đó đã được Ban giám hiệu nhà trường, các cô trong khối 1 và các cô chuyên viên phòng giáo dục đánh giá thông qua các tiết dự giờ, chuyên đề khối, tiết dự thi giáo viên giỏi cấp Quận.
Tuy nhiên vẫn còn 4-5 học sinh trong lớp đọc còn nhẩm, đánh vần, chưa đọc trơn, lưu loát. Còn 2 em bị nói ngọng do lứa tuổi, nên đọc chưa tốt, đối với những em này tôi tiếp tục kiên trì áp dụng những biện pháp trên, đồng thời động viên khích lệ để em cố gắng rèn đọc, đạt kết quả học tập tốt hơn.
KẾT LUẬN
Qua quá trình nghiên cứu thực nghiệm để dạy tốt phân môn tập đọc mà nội dung trọng tâm là truyền kỹ năng đọc đúng cho học sinh lớp 1. Tôi thấy rằng đây là một phương pháp và hình thức nhằm tích cực hoá hoạt động của học sinh vì khi thực hiện phương pháp và hình thức này học sinh hoàn toàn chủ động tự giác sáng tạo và tích cực tiếp thu tri thức mới. Đây là mục đích của quá trình dạy học hiện nay và hoàn toàn phù hợp với đặc điểm phát triển sinh lý của học sinh lớp 1.
Để giờ dạy tập đọc đạt kết quả cao giáo viên cần áp dụng linh hoạt các biện pháp trong phần luyện đọc đúng. Tuỳ từng bài giáo viên chọn các biện pháp phù hợp để làm sao đạt kết quả cao nhất trong giờ tập đọc. Muốn vậy người giáo viên phải làm được những công việc sau:
Giáo viên phải có sự chuẩn bị bài trước khi lên lớp, phải dự đoán được tình huống có thể xảy ra trong bài dạy, từ đó có biện pháp thích hợp để giải quyết tình huống đó.
Giáo viên chuẩn bị đủ đồ dùng trực quan trong giờ dạy học. Giáo viên luôn coi học sinh là trung tâm của mọi hoạt động, còn giáo viên chỉ là người tổ chức hướng dẫn học sinh.
Để đạt được các yêu cầu trên đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ nhất định về kiến thức, phải linh hoạt sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Ngoài ra một điều không thể thiếu đó là lòng nhiệt tình, sự tận tâm với nghề, dức tính chịu khó kiên trì, với đầu tư thích đáng cho việc nghiên cứu tài liệu phục vụ bài dạy của mỗi giáo viên.
Giáo viên phải kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh trong việc rèn đọc cho con, thông báo kịp thời những học sinh đọc tốt để phụ huynh động viên, khích lệ con. Đối với những học sinh đọc chưa đạt yêu cầu, thì giáo viên cũng trao đổi với phụ huynh để phụ huynh sửa ngọng, rèn đọc thêm sách, truyện ở nhà.
Trên đây là những ý kiến nhỏ của bản thân tôi nhằm giúp giáo viên tham khảo khi rèn đọc đúng cho học sinh. Tôi chân thành mong được Ban Giám hiệu và các bạn đồng nghiệp góp ý và bổ sung cho bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi để nâng cao chất lượng giờ dạy tập đọc ở lớp 1 nói riêng và ở tiểu học nói chung, để công tác giảng dạy của tôi ngày một tốt hơn, góp phần vào thành tích chung của nhà trường!
Tôi xin chân thành cảm ơn!
- 16/15 -
MỤC LỤC
0
MỞ ĐẦU	1
1/ Lý do chọn đề tài	1
2/ Mục đích nghiên cứu:	2
3/ Đối tượng nghiên cứu:	2
4/ Phương pháp nghiên cứu	2
5/ Thời gian nghiên cứu	2
NỘI DUNG	3
1/ Cơ sở lý luận	3
2/ Thực trạng	3
3/ Biện pháp rèn đọc đúng cho học sinh:	5
KẾT QUẢ THỰC HIỆN	14
KẾT LUẬN	15