Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh nâng cao kỹ năng viết đoạn văn Lớp 3

ể có tự nhiên không, nói đã thành câu chưa, sử dụng từ ngữ có đúng không, bạn có sử dụng từ ngữ nào hay, câu văn nào có hình ảnh, sinh động, giàu cảm xúc. Giáo viên nhận xét, đánh giá các bài kể của học sinh, cho điểm những bài học sinh kể tốt. Từ đó giúp học sinh biết sửa chữa lỗi sai, học tập phát huy những điều hay, khích lệ để học sinh thích nói và luyện nói tốt hơn.
Muốn thực hiện tốt các bài tập rèn kĩ năng nói để phát huy hết khả năng mỗi đối tượng học sinh, giáo viên cần lưu ý:
Xác định rõ ràng mục đích, yêu cầu của từng bài tập.
Rèn kĩ năng nói cho học sinh từ mức độ thấp đến mức độ cao.
Giáo viên phải có trình độ hướng dẫn và năng lực ứng xử linh hoạt trên lớp.
Giáo viên phải biết động viên, khích lệ học sinh mạnh dạn tập nói và luyện nói tốt.
Kiên trì hướng dẫn và tôn trọng lắng nghe ý kiến của học sinh, phê phán, khéo léo, chú ý biểu dương thành tích là chính.
Chú trọng uốn nắn sửa chữa từng câu nói của học sinh.
Biện pháp thứ bảy: Thường xuyên chấm, chữa bài cho học sinh
Khi viết văn, học sinh thường không chỉ mắc một loại lỗi mà các lỗi của học sinh thường rất đa dạng và nếu không được chữa một cách cẩn thận thì việc tái mắc lỗi là điều không thể tránh khỏi. Một trong những biện pháp đem lại hiệu quả cho việc nâng cao kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 chính là khâu chấm, chữa bài cho học sinh ngay tại lớp. Chấm - nhận xét bài chính là
đánh giá cái được, cái chưa được của học sinh, giúp học sinh nhận ra những lỗi sai về cách dùng từ, viết câu, sự liên kết giữa các câu văn trong đoạn để kịp thời sửa chữa làm tốt hơn cho những bài viết sau. Chính vì thế khi chấm bài giáo viên cần chấm kỹ, sửa lỗi cho học sinh một cách triệt để đồng thời ghi lại những ý có sáng tạo, cách sử dụng từ, hình ảnh có giá trị của học sinh. Khi nhận xét bài giáo viên cần chỉ rõ cái được, cái chưa được của bài về từng khía cạnh như:
+ Bài viết đúng nội dung, đủ số lượng, câu theo yêu cầu chưa.
+ Cách dùng từ, viết câu ra sao (từ nào, câu nào viết hay, hay ở chỗ nào, từ nào sử dụng chưa hợp lý, câu nào viết chưa đúng yêu cầu học sinh sửa lại). (Có thể học sinh ghi lại những câu văn hay để học tập).
+ Việc liên kết các câu đã phù hợp chưa... Với những bài viết chưa tốt, chưa hoàn thành giáo viên cho các em viết lại bài ở tiết hướng dẫn học sau đó đổi bài cho bạn để học sinh đánh giá bài viết của lẫn nhau. Những đoạn văn viết của học sinh đúng, đủ nội dung yêu cầu, mắc lỗi ít, lỗi không phổ biến tôi thường sửa lỗi ngay cho học sinh đó để học sinh tự rút kinh nghiệm. Những đoạn viết mắc nhiều lỗi, lỗi phổ biến (nhiều học sinh mắc phải) tôi chữa chung để cho cả lớp cùng nhận xét, sửa chữa rút kinh nghiệm.
Ví dụ: Khi viết đoạn văn “Kể về người hàng xóm mà em quý mến”, em Anh Đức viết đoạn văn “Kể về người hàng xóm mà em quý mến” như sau:
“Ông Cẩn là người hàng xóm mà gia đình em yêu quý nhất. Ông năm nay 61 tuổi. Ông là bộ đội nay đã về nghỉ hưu. Giáng người ông cao lớn. Ông có lước da bánh mật nhìn rất khoẻ mạnh. Gia đình em rất yêu quý ông. Mỗi khi rảnh rỗi cả nhà em lại sang nhà ông chơi. Mỗi khi ông đi đâu về ông đều có quà cho em. Ông Cẩn rất yêu quý gia đình em.”
Tôi yêu cầu Đức đọc đoạn văn cho cả lớp nghe rồi hướng dẫn học sinh nhận xét đoạn viết của bạn theo gợi ý:
+ Đoạn viết của bạn đã đủ ý, đảm bảo nội dung chưa?
+ Bạn dùng từ đã đúng và hay chưa?
Học sinh trong lớp đã chỉ ra đoạn viết của bạn Đức đủ ý, đúng nội dung nhưng sơ sài, chưa bộc lộ được cảm xúc còn mắc lỗi về:
+ Chính tả: Giáng người, lước da
+ Lặp từ: Mỗi khi
+ Lặp câu: Ông Cẩn là người hàng xóm mà gia đình em yêu quý nhất.
Gia đình em rất yêu quý ông.
Do đó, đa số học sinh trong lớp đã phát hiện ra những lỗi sai trong đoạn viết của bạn giúp bạn nhận ra lỗi sai để sửa và bản thân mình cũng rút được kinh nghiệm để không mắc lỗi như bạn.
Ngoài ra để học sinh có kỹ năng viết đoạn văn tốt sau khi chữa bài xong tôi thường đọc cho các em nghe những đoạn văn hay, giàu hình ảnh để học sinh tham khảo học tập. Nhờ cách làm này mà kĩ năng viết đoạn văn của học sinh lớp tôi dần dần được nâng cao.
Biện pháp thứ tám: Phối hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh
Hiện nay khoa học công nghệ thông tin ngày càng phát triển, học sinh được tiếp xúc với khoa học công nghệ hiện đại từ rất sớm nên đa số học sinh không thích học văn; ngại, sợ phải viết văn. Các em chỉ thích học tin học, ngoại ngữ Do đó, việc rèn kĩ năng viết đoạn văn nếu chỉ phó mặc cho các em trong thời gian ở trường mà không chú trọng khâu chuẩn bị ở nhà thì quả là một sai lầm.
Bên cạnh đó, một số phụ huynh cho rằng học tốt văn là do năng khiếu của từng em. Vì vậy, ngay buổi họp cha mẹ học sinh đầu năm tôi đã thông báo tình hình học văn, viết đoạn văn của từng học sinh để cha mẹ các em nắm được và nêu một số biện pháp nâng cao kĩ năng viết đoạn văn cho các em ở nhà rồi lấy ý kiến tham khảo của một số phụ huynh có kinh nghiệm và đi đến thống nhất: cha mẹ phải thường xuyên kiểm tra bài vở, đôn đốc nhắc nhở con chuẩn bị bài ở nhà; tạo điều kiện để con được tiếp cận với thế giới bên ngoài qua thực tế hoặc qua các phương tiện thông tin, chuẩn bị cho con một góc học tập đúng quy cách.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các bậc phụ huynh giúp con chuẩn bị tốt cho bài tập viết đoạn văn ở lớp, tôi phôtô cho cha mẹ các em một bản: “Hướng dẫn chuẩn bị các tiết Tập làm văn có bài tập yêu cầu viết đoạn văn” để họ có điều kiện giúp đỡ, hướng dẫn con chuẩn bị. Chẳng hạn như sau:
STT
Tuần học
Tên bài
Nội dung cần chuẩn bị
1

..

2
Tuần 12
Nói,	viết	về	cảnh đẹp đất nước
Tranh (ảnh) về cảnh đẹp của đất nước ta.
Tìm hiểu thông tin về cảnh đẹp
đó thông qua các phương tiện thông tin.
3
..
..
..
..
..
..

.
.

Do đó mà đa số các tiết Tập làm văn học sinh lớp tôi chuẩn bị bài ở nhà rất chu đáo. Ví dụ: Tiết Tập làm văn Tuần 12: “Nói, viết về cảnh đẹp đất nước” nhiều học sinh mang đến lớp những bức ảnh rất đẹp. Em Diệu Anh sưu tầm được bức ảnh về Động Phong Nha Kẻ Bàng và em còn được mẹ hướng dẫn tìm hiểu thông tin qua mạng Internet:
Tiết Tập làm văn Tuần 23: “Kể lại một buổi biểu diễn nghệ thuật”.
Hay tiết Tập làm văn Tuần 26: “Kể về một ngày hội”.
Nhiều học sinh đến lớp đã khoe với cô: Con đã được đi xem buổi biểu diễn văn nghệ ở nhà văn hóa xã nhân dịp đầu xuân, xem biểu diễn xiếc ở rạp xiếc Trung ương nhân dịp Tết thiếu nhi 1 - 6, xem lễ hội đền Cổ Loa, đền Gióng, lễ hội đền Hai Bà Trưng
Học sinh chuẩn bị tốt bài ở nhà, đến lớp được giáo viên hướng dẫn, định hướng viết bài nên kĩ năng viết đoạn văn của học sinh được từng bước nâng lên. Song song với việc làm trên, tôi còn yêu cầu học sinh mang bài viết đã được cô giáo nhận xét, chấm chữa về cho bố mẹ xem để cha mẹ các em thấy được những ưu điểm, những tồn tại trong đoạn viết của các em. Để từ đó bố mẹ kịp động viên con phát huy những ưu điểm, khắc phục những tồn tại ở những bài viết đoạn văn tiếp sau. Do được sự động viên kịp thời của cô giáo, của bố mẹ nhiều em học sinh trong lớp tôi đã có kĩ năng viết đoạn văn rất tốt, các em không còn cảm giác sợ, ngại các bài tập yêu cầu viết đoạn văn như Hồng Khanh, Đức Thiên, Gia Bình,
Kết quả thực hiện
Nâng cao kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 chính là góp phần giúp học sinh học tốt phân môn Tập làm văn nói riêng và môn Tiếng Việt nói chung, trau dồi vốn Tiếng Việt, vốn văn học, phát triển tư duy, mở rộng hiểu biết, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm trong sáng, tình yêu cái đẹp và thái độ ứng xử đúng mực trong cuộc sống cho học sinh. Bằng những kinh nghiệm đã nêu ở trên, tôi đã áp dụng trong suốt quá trình rèn kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh và bước đầu đã thu được một số kết quả:
100% các em làm bài Tập làm văn đúng yêu cầu.
Hầu hết các em viết câu văn đúng ngữ pháp, đúng chính tả.
Các em đã viết được nhiều bài văn giàu hình ảnh, có cảm xúc; vốn từ phong phú.
Học sinh có hứng thú, tiếp thu bài một cách chủ động trong giờ học Tập làm văn. Điều đó chứng tỏ các biện pháp đã đem lại kết quả tốt, cần được phát triển để thực sự nâng cao chất lượng viết đoạn văn cho học sinh.
Kết quả thu được qua khảo nghiệm sau 1 học kì ứng dụng như sau:
Thời điểm
Sĩ số
Điểm 9; 10
Điểm 7; 8
Điểm 5; 6
Điểm dưới 5
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Trước khi thực hiện biện pháp
52
5
9,6
10
19,2
34
65,4
3
5,8
Sau khi thực hiện biện pháp
52
30
57,6
16
30,8
6
11,6
0
0

Đối chiếu với chất lượng đầu năm học và kết quả khảo sát trên, tôi thấy
tỉ lệ học sinh lớp tôi đạt điểm 9-10 đươc̣
nâng lên rõ rêṭ
từ 9,6% qua đơṭ
khảo
sát thứ nhất đến nay đã tăng lên 48%; số học sinh đạt điểm 7-8 cao hơn khảo
sát lần 1 là 11,6%, số lương hoc̣
sinh có điểm dướ i 5 giảm còn 0%. Đối chiếu
vớ i các lớp khác thì số học sinh đạt điểm 5;6 nhiều và còn điểm dưới 5. Mặt khác qua các đợt kiểm tra định kì, chất lượng môn Tiếng Việt của lớp tôi luôn dẫn đầu khối.
Từ kết quả trên, tôi khẳng định rằng các giải pháp mà tôi đã trình bày trong sáng kiến thực sự có hiệu quả thiết thực và có tính khả thi cao đối với việc dạy và học về viết đoạn văn cho học sinh lớp 3.
Các biện pháp trên không chỉ được áp dụng cho đối tượng học sinh lớp 3 mà còn được áp dụng cho học sinh lớp 4; 5. Qua hệ thống các bài tập có yêu cầu viết đoạn văn đã giúp các em có hiểu biết về đoạn văn, rèn kĩ năng trình bày, củng cố và mở rộng được vốn từ, có thêm hiểu biết về các lĩnh vực trong cuộc sống. Học sinh hứng thú, say mê với tiết học hơn.
Sáng kiến cũng góp phần thúc đẩy phong trào đổi mới phương pháp dạy học đối với giáo viên toàn trường. Giúp giáo viên thấy được vai trò quan trọng của việc dạy học viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 và các lớp khác. Mặt khác sáng kiến giúp cho Ban giám hiệu, tổ chuyên môn có thêm tài liệu để bồi dưỡng giáo viên.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Kết luận
Để đạt được những thành công trong dạy văn nói chung và dạy viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 nói riêng, bản thân mỗi giáo viên chúng ta ngoài năng khiếu vốn có thì sự học hỏi để trau dồi nâng cao hiểu biết cho bản thân mình là một việc làm thường xuyên liên tục. Muốn thành công trong dạy tập làm văn thì trước hết chúng ta phải dạy thật tốt tất cả các phân môn của môn Tiếng Việt theo tinh thần đổi mới phương pháp. Ngoài ra, muốn học sinh có kĩ năng viết đoạn văn tốt thì giáo viên phải:
Nghiên cứu, chuẩn bị tốt các tiết dạy Tập làm văn có yêu cầu viết đoạn văn.
Dạy cho học sinh cách chuẩn bị bài Tập làm văn có yêu cầu viết đoạn văn.
Vận dụng các phương pháp giảng dạy linh hoạt trong giờ dạy và phải có năng lực ứng xử linh hoạt trên lớp.
Chú trọng rèn kĩ năng nói cho học sinh trong những bài tập làm văn nói.
Coi trọng khâu chấm, chữa bài nói, bài viết của học sinh.
Chú ý tới tất cả các đối tượng học sinh để có cách rèn kĩ năng viết đoạn văn khác nhau. Việc rèn kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 góp phần nâng cao khả năng sáng tạo của các em với thế giới xung quanh. Góp phần giáo dục tình cảm thẩm mĩ, lòng yêu cái đẹp; góp phần phát triển ngôn ngữ ở trẻ, khơi gợi cho các em những tình cảm, xúc cảm, những ý nghĩ cao đẹp. Kĩ năng viết đoạn văn tốt ở lớp 3 là tiền đề, là điều kiện để các em có khả năng viết văn tốt ở lớp 4, lớp 5 và các bậc học sau này.
Khuyến nghị
Về phía giáo viên
+ Cần nắm chắc nội dung chương trình phân môn Tập làm văn ở lớp 3 và và các khối lớp khác.
+ Tích cực nghiên cứu trau dồi hiểu biết về các lĩnh vực của cuộc sống.
+ Không ngừng sáng tạo và đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng buổi 2.
+ Thực hiện tốt việc đánh giá thường xuyên theo Thông tư 22/2016, động viên, khích lệ học sinh kịp thời, khuyến khích sự sáng tạo của các em khi viết đoạn văn.
+ Thường xuyên trao đổi, thảo luận trong tổ, nhóm chuyên môn những vấn đề còn vướng mắc.
- Đối với tổ chuyên môn và nhà trường:
+ Cần chỉ đạo sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn và sinh hoạt chuyên môn cấp trường có chất lượng.
+ Tích cực tổ chức các chuyên đề về dạy Tập làm văn.
+ Tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh, tạo điều kiện để các em có thêm hiểu biết từ thực tiễn.
+ Có biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học ở buổi 2.
2.2. Về phía nhà trường
Ban giám hiệu và các cấp quản lí cần quan tâm hơn nữa về cơ sở vật chất, đặc biệt là các trang thiết bị dạy học phân môn Tập làm văn như: tranh ảnh, băng hình dạy học Điều đó có một vai trò hết sức to lớn giúp giáo viên hoàn thành tốt hơn công tác giảng dạy.
Tổ chức tốt và thường xuyên các hoạt động ngoại khoá, thăm quan dã ngoại, các cuộc thi tìm hiểu kiến thứcnhằm làm giàu, làm phong phú hơn vốn sống, vốn hiểu biết cho các em.
Thường xuyên tổ chức tốt các buổi hội thảo, hội giảng chuyên đề về dạy học Tập làm văn nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học phân môn này ở Tiểu học.
Trên đây là “Một số biện pháp giúp học sinh nâng cao kỹ năng viết đoạn văn lớp 3” mà tôi đã áp dụng và đạt hiệu quả cao. Chắc rằng trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều thiếu sót mà bản thân chưa chỉ ra được. Tôi rất mong được học tập thêm ở các bạn đồng nghiệp, Hội đồng ban giám khảo.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Trì, ngày 4 tháng 05 năm 2022
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Người viết
Cao Mỹ Linh
PHỤ LỤC
Một trang ghi chép “Sổ tay Tiếng Việt” của học sinh
Chủ điểm: Quê hương
Những từ ngữ thuộc chủ đề
Các từ ngữ chỉ sự vật ở quê hương: cây đa, dòng sông, con đò, mái đình, ngọn núi, phố phường.
Các từ chỉ tình cảm đối với quê hương: gắn bó, nhớ thương, yêu quý, thương yêu, bùi ngùi, tự hào.
Các từ cùng nghĩa với từ “quê hương”: quê quán, quê cha đất tổ, nơi chôn rau cắt rốn.
Những từ ngữ, hình ảnh, câu văn hay Bài: Vẽ quê hương
Xanh tươi, xanh mát, xanh ngắt, tre xanh, lúa xanh, trời xanh
Đỏ thắm, đỏ tươi, đỏ chót.
Bài: Quê hương
Quê hương là chùm khế ngọt Cho con trèo hái mỗi ngày Quê hương là đường đi học Con về rợp bướm vàng bay Bài: Chõ bánh khúc của dì tôi
Lá rau như mạ bạc, trông như được phủ một lượt tuyết cực mỏng.
Những hạt sương sớm đọng trên lá long lanh như những bóng đèn pha lê.
Cắn một miếng bánh thì như thấy cả hương đồng, cỏ nội gói vào trong đó. Những từ ngữ, câu văn hay khác
Đứng ở giữa cánh đồng vào thời điểm lúa đang thì con gái, mới thưởng thức được vẻ đẹp rất nên thơ của cánh đồng. Đẹp nhất là ngắm nhìn những đợt sóng lúa đuổi nhau vội vàng, nhấp nhô lên xuống, giống hệt như một tấm thảm nhung xanh mà ai đó đang tung lên hạ xuống.
Cánh đồng lúa như một tấm thảm xanh khổng lồ. Em tần ngần ngắm mãi “dải lụa xanh” này mà không biết chán.
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tiếng Việt 3 – Tập 1, tập 2 - Nhà xuất bản Giáo dục Sách giáo viên Tiếng Việt 3 – Tập 1, tập 2 - Nhà xuất bản Giáo dục Thiết kế bài giảng Tiếng Việt 3 – Tập 1, tập 2 - Nhà xuất bản Giáo dục
Phương pháp dạy Tiếng Việt ở Tiểu học - Lê Phương Nga – Nguyễn Trí Phương pháp dạy các môn học ở lớp 3 – Tập 2- Nhà xuất bản Giáo dục Dạy văn cho học sinh tiểu học - Hoàng Hòa Bình
Tiếng Việt nâng cao lớp 3 – Nhiều tác giả
Tuyển tập 150 bài văn hay tiểu học 3 - Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Tạp chí giáo dục tiểu học - Nhiều tác giả
Hỏi đáp về dạy Tiếng Việt 3- Nguyễn Minh Thuyết
Giải đáp 188 câu hỏi về giảng dạy Tiếng Việt ở tiểu học - Trần Mạnh Hưởng - Lê Hữu Tỉnh