Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh đọc tốt phân môn Tập đọc Lớp 3

iểu nội dung câu chuyện và khi kể chuyện các em dễ diễn đạt và thể hiện. 
Để học sinh được phát triển năng lực ngôn ngữ, năng lực tự học và giải quyết vấn đề sáng tạo, cũng là để thay đổi hình thức dạy học trong phần luyện đọc lại, tôi khuyến khích học sinh đọc mẫu. Học sinh chuẩn bị bài đọc, xác định giọng đọc theo hướng dẫn của cô giáo từ trước. Những học sinh đọc mẫu phải là những em có năng lực ngôn ngữ tốt, đọc đúng, thể hiện đúng ngữ điệu, đây là một tiêu chí để các em thi đua học tập tốt.(Video của HS đọc mẫu) 
Một lần nữa ta có thể khẳng định rằng: đối với học sinh tiểu học, mọi việc làm, lời nói của thầy cô đều có ảnh hưởng lớn đến các em. Nếu người giáo viên có giọng đọc tốt, đó là đồ dùng trực quan sinh động nhất, các em có thể bắt chước giọng đọc của thầy cô giáo. Chính vì điều đó, người giáo viên phải không ngừng rèn luyện để đọc mẫu tốt tất cả các tác phẩm. Rèn cho giọng đọc của giáo viên thể hiện diễn cảm đối với tất cả các thể loại thơ, văn, kịch 
 3.2. Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinhđọc đúng
Như đã nói ở trên, nếu chưa đọc được đúng, đọc lưu loát một bài văn, hay bài thơ, thì càng chưa thể nói đến việc đọc diễn cảm bài văn, bài thơ đó. Vì vậy việc rèn đọc đúng, phát âm chuẩn là việc làm đầu tiên không thể thiếu trong mỗi giờ tập đọc. Ở bước này, việc luyện đọc chủ yếu là rèn cho học sinh đọc đúng các tiếng, các từ ngữ có âm vần khó hoặc dễ lẫn do tiếng địa phương. Học sinh thường hay lẫn phụ âm đầu l/n. Khi đọc vào từng bài cụ thể, học sinh đọc nối tiếp đoạn lần thứ nhất, tôi phát hiện học sinh phát âm sai (nếu nhiều học sinh phát âm sai, tôi ghi lên bảng) và yêu cầu học sinh phát âm lại. Sau đó học sinh đọc nối tiếp lần thứ 2 lần thứ 3, ngoài việc giúp học sinh hiểu từ tôi luôn chú ý sửa phát âm cho học sinh.
* Ví dụ1:Khi hướng dẫn học sinh đọc bài “Ông ngoại” - SGK Tiếng việt 3 - tập I - trang 34. (Tôi đã tổ chức cho học sinh luyện đọc như sau: (video)
Để rèn đọc phát âm đúng, ngoài các bài theo yêu cầu của sách giáo khoa, tôi còn cho học sinh tập nói, tập đọc dưới dạng chơi mà học.
* Ví dụ 2: Tôi sử dụng những câu đồng dao câu tạo ngữ dí dỏm, có những tiếng chứa phụ âm đầu dễ lẫn cho học sinh thi nói đúng, đọc đúng.
- Cái lọ lục bình nó lăn lông lốc
- Lạc quan nô nức học hành
Nín nhịn nên dễ làm lành được ngay.
 (Sưu tầm báo Thiếu niên)
Ngoài việc rèn đọc cho học sinh trong giờ học, khi trò chuyện cùng các em hay nghe các em nói chuyện với nhau, tôi đều chú ý phát hiện, uốn nắn rèn cho các em. Nên cho đến nay hầu hết học sinh lớp tôi đều phát âm tốt, chuẩn các phụ âm đầu dễ lẫn đó. Đây là nền móng cho việc hình thành năng lực đọc diễn cảm cho học sinh.
Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh đọc đối với các thể loại văn bản
	d. Hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm đối với những văn bản nghệ thuật
	+ Hướng dẫn học sinh bước đầu biết làm chủ giọng đọc, nhấn giọng những từ gợi tả, gợi cảm, từ ngữ chìa khóa làm nổi bật ý chính trong câu.
 Ví dụ: Khi dạy bài Nhớ lại buổi đầu đi học (Tiếng Việt 3 - tập 1)
Bài văn được viết theo lối tự sự, là tâm sự, hồi ức của tác giả khi nhớ lại buổi đầu đi học với cảm xúc bồi hồi, xúc động. Khi đọc tôi hướng dẫn học sinh đọc với tốc độ vừa phải, giọng đọc thể hiện sự da diết, tình cảm. Học sinh phải biết ngắt, nghỉ (ngắt hơi cả ở chỗ không có dấu câu nhưng đó là chỗ tách ý) và đặc biệt là biết nhấn giọng ở một số từ ngữ thể hiện cảm xúc.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi/ như mấy cánh hoa tươi/ mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
 + Hướng dẫn học sinh biết thể hiện ngữ điệu, sự thay đổi tốc độ, cao độ, cường độ, trường độ ... phù hợp với từng loại câu kể, câu hỏi, cảm cảm, câu khiến.
Ví dụ: Khi dạy bài Cậu bé thông minh (Tiếng Việt 3 – tập 1)
 Bài văn được viết theo thể kể chuyện - kể về một cậu bé thông minh, tài giỏi, nhanh trí. Tình tiết câu chuyện hấp dẫn, sinh động. Khi đọc tôi hướng dẫn học sinh như sau: 
	 Lời nhân vật Đức vua đọc to, dứt khoát thể hiện sự oai nghiêm của nhà vua.
“Cậu bé kia, sao dám đến đây làm ầm ĩ?”. Phải đọc cao giọng ở cuối câu vì đây là câu hỏi. 
	Lời nhân vật cậu bé hồn nhiên, vô tư: “Muôn tâu Đức vua - cậu bé đáp -bố con mới đẻ em bé, bắt con đi xin sữa cho em”. Câu này cần đọc cao giọng (vì là lời nói của trẻ con) tốc độ vừa phải, giọng đọc thể hiện sự ngây thơ nhưng ẩn chứa sự thông minh của cậu bé. 
+ Hướng dẫn học sinh đọc phân biệt lời kể của tác giả với lời nhân vật. Đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và tính cách của từng nhân vật (người già, trẻ em, người tốt, người xấu ...)
Lời của tác giả là người kể chuyện giọng kể rõ ràng mạch lạc, dứt khoát, tốc độ kể vừa phải. Lời của nhân vật phù hợp với tính cách của từng tuyến nhân vật.
 Đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với đặc điểm lứa tuổi. Lời của người già đọc chậm rãi, giọng trầm xuống. 
Ví dụ: đọc lời nhân vật ông cụ trong bài: Các em nhỏ và cụ già(Tiếng Việt 3 - tập 1) cần đọc với giọng buồn, trầm lắng. 
“Ông cảm ơn lòng tốt của các cháu. Dẫu các cháu không giúp gì được nhưng ông cũng thấy lòng nhẹ hơn.” 
- Lời của trẻ nhỏ thì thể hiện sự ngây thơ, hồn nhiên, trong sáng. Ví dụ trong bài Nắng phương Nam(Tiếng Việt 3 – tập 1)
 - Tụi mình sẽ tặng nhỏ Vân một vật ngoài Bắc không có.
 - Vật gì vậy? – Cả bọn xoắn xuýt hỏi.
 - Một cành mai.
 - Một cành mai? – Tất cả sửng sốt rồi cùng kêu lên – Đúng! Một cành mai chở nắng phương Nam. 
+ Đối với các bài thơ, tùy theo từng thể loại thơ mà tôi hướng dẫn học sinh cách đọc sao cho đúng nhịp câu thơ
Với thể thơ lục bát: Thường thì các bài thơ được sáng tác theo thể thơ lục bát mang một âm điệu mượt mà, tình cảm của thể thơ truyền thống dân tộc. Tuy vậy cũng phải dựa vào các dòng thơ cụ thể để ngắt nhịp cho đúng. Cách gieo vần phối thanh ngắt nhịp của thể thơ lục bát giản dị mà biến hóa vô cùng linh hoạt, phong phú đa dạng nhằm chuyển tải tới người đọc, người nghe một nội dung cụ thể.
	 Ví dụ: Hướng dẫn đọc nhịp thơ trong bài thơ Về quê ngoại (Tiếng Việt 3 - tập 1)
Em về quê ngoại / nghỉ hè,
Gặp đầm sen nở / mà mê hương trời.
Gặp bà / tuổi đã tám mươi,
Quên quên nhớ nhớ/ những lời ngày xưa.
	Chỉ có ngắt nhịp đúng câu thơ thì ý nghĩa đoạn thơ mới được bộc lộ cho người nghe thấy được vẻ đẹp đặc trưng của các vùng miền trên đất nước Việt Nam. 
	Với thể thơ tự do: Tôi hướng dẫn ngắt nhịp thơ và nhấn giọng những từ gợi tả, gợi cảm. Ví dụ: Khi hướng dẫn ngắt nhịp thơ trong bài Bận (TV3 – T1), tôi hướng dẫn như sau:
	Còn con / bận bú/
	Bận ngủ/ bận chơi/
	Bận / tập khóc cười/
	Bận/ nhìn ánh sáng//
Việc đọc diễn cảm thường gắn liền ngữ điệu với cử chỉ nên tôi hướng dẫn học sinh biểu lộ ánh mắt, nét mặt,  để làm tăng thêm tính gợi cảm của câu văn: thân mật, vui vẻ, ngạc nhiên, tức giận. Đọc diễn cảm chính là nhập vai vào các nhân vật trong văn bản đó và gần như là tái hiện lại văn bản đó một cách xác thực. 
+ Vận dụng linh hoạt kiến thức đã học vào cuộc sống thực tiễn.
Ngoài việc rèn đọc cho học sinh trong phân môn Tập đọc, tôi còn chú ý rèn đọc cho học sinh đọc tốt khi học các môn học khác. Những truyện kể trong môn Đạo đức, những bài Tập làm văn nói, hay từ những bức tranh mà hình thành các câu chuyện. Hay khi dạy hoạt động trải nghiệm: “Nhà thông thái”trong môn TNXH,học sinh thuyết trình để giới thiệu hiểu biết của bản thân về thế mạnh của địa phương, về vấn đề sức khỏe, về tình cảm gia đình qua hình thức khác nhau. Hoạt động này sẽ giúp các em phát triển năng lực ngôn ngữ - một năng lực đặc thù của phân môn Tập đọc.ê
Hướng dẫn học sinh đọc chính xác các văn bản phi nghệ thuật 
 Giáo viên hướng dẫn học sinh xác định được ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với mục đích thông báo,biết đọc đúng bản quảng cáo rõ ràng, rành mạch, vui, tốc độ khá nhanh, lưu ý ngắt nghỉ hơi đúng sau các dấu câu, nghỉ hơi tự nhiên, tách các cụm từ trong những câu khá dài. Bởi vì chức năng của văn bản phi nghệ thuật là truyền thông tin, thông báo, quảng cáo  nên việc hướng dẫn học sinh đọc đúng là vô cùng cần thiết.
	Ví dụ: Khi dạy bài Chương trình xiếc đặc sắc (TV3 – tập 1):
	Nhiều tiết mục xiếc mới ra mắt lần đầu/
	Xiếc thú vui nhộn/ dí dỏm/
	Ảo thuật biến hóa bất ngờ/ thú vị/
	Xiếc nhào lộn khéo léo/ dẻo dai//
Đối với văn bản phi nghệ thuật, khi hướng dẫn học sinh tôi yêu cầu các em cần nắm vững và đọc rõ các cụm từ, phát âm chính xác Như vậy, để hướng dẫn học sinh cách đọc văn bản phi nghệ thuật người giáo viên cần phải thực hiện tốt các biện pháp trên.
3.4.Biện pháp 4: Bồi dưỡng vốn sống cho học sinh
Các em chỉ có thể đọc tốt khi các em cảm thụ được nội dung của tác phẩm. Khi các em cảm thụ được văn bản rồi thì các em sẽ đọc tốt hơn. Trong phân môn Tập đọc ở lớp 3, có nhiều bài các em chưa hiểu được hết nội dung do ít được trải nghiệm thực tế cuộc sống. Tôi đã sử dụng CNTT vào các tiết học bằng cách sưu tầm một số kênh hình phù hợp với nội dung bài.
Ví dụ:Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài: Sự tích lễ hội Chử Đồng Tử (TV3 - Tập 2): Tôi đã sưu tầm một số hình ảnh để học sinh hiểu thêm về lễ hội Chử Đồng Tử, các em thấy được công lao to lớn của Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung - người đã dạy dân biết trồng lúa, nuôi tằm, dệt vải,cảm nhận được sự nô nức của cả một vùng bờ bãi sông Hồng khi làm lễ, mở hội để tưởng nhớ Chử Đồng Tử mỗi độ xuân về.
Ví dụ: Sự tích lễ hội Chử Đồng Tử
 	Khuyến khích học sinh được trải nghiệm thực tế khi có điều kiện. Vận dụng linh hoạt kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống. Trong tiết trải nghiệm: “Em yêu bản sắc Việt” các em sẽ thể hiện tình yêu gia đình, cộng đồng, phong cảnh quê hương, các lễ hội của dân tộc mình vào các sản phẩm tự làm như: vẽ tranh, gắn tranhvới các chủ đề như: Lễ hội đua thuyền , bức họa đồng quê, nông sản quê em, em yêu biển đảoHay giới thiệu hiểu biết về quê hương.Như vậy mục đích của việc bồi dưỡng vốn sống cho học sinh để học sinh hiểu được từ ngữ, hiểu được cái hay trong ngôn ngữ, các em có nhiều vốn sống, tích lũy được nhiều ngôn từ, điều này sẽ giúp học sinh hiểu văn bản hơn, đọc tốt hơn. Đây cũng là biện pháp tôi sử dụng đạt hiệu quả cao trong giảng dạy.
Bức họa đồng quê
Lễ hội đua thuyền

 Nông sản quê em Em yêu biển đảo
	4. Hiệu quả đạt được sau khi thực hiện biện pháp:
	Trước khi áp dụng biện pháp.
	Qua thời gian áp dụng những biện pháp nêu trên, tôi thấy học sinh trong lớp rất yêu thích môn học, năng lực ngôn ngữ của các em tiến bộ rõ rệt. Nhiều học sinh trước đây e dè, nhút nhát đã mạnh dạn tự tin xung phong thi đọc diễn cảm trước lớp, học sinh có hứng thú với những giờ học Tập đọc, các em biết thể hiện phẩm chất nhân ái, trách nhiệm với gia đình, nhà trường, xã hộiSau một nămA áp dụng biện pháp nêu trên tại lớp mình giảng dạy, tôi đã tiến hành kiểm tra chất lượng học sinh. Kết quả như sau:
Qua kết quả khảo sát tôi thấy: Đa số HS đọc to, rõ ràng, lưu loát, ngắt nghỉ đúng, đọc diễn cảm bài văn, bài thơ. Trả lời được các câu hỏi cuối bài, hiểu nội dung bài; thấy được giá trị của những hình ảnh so sánh, nhân hóa trong bài thơ.
Qua quá trình giảng dạy, nhờ kiên trì áp dụng những biện pháp rèn đọc mà kết quả học tập của học sinh được nâng lên rất nhiều so với đầu năm học. Trong các giờ tập đọc học sinh say mê học và lớp học sôi nổi, kỹ năng đọc diễn cảm được nâng cao rõ rệt. Có nhiều em đầu năm học đọc nhỏ lí nhí, chưa trôi chảy, đến cuối năm các em đó đọc to, rõ ràng, lưu loát hơn. Những em học trung bình khá trở lên đã đọc diễn cảm bài văn theo đúng yêu cầu đề ra. Học sinh hoạt động tích cực, chủ động, lớp học sôi nổi. Nhiều học sinh tự tin trình bày ý kiến trước nhóm, trước lớp.
Mặt khác, khi thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng dạy đọc tốt cho học sinh lớp 3, tôi thấy chất lượng học tập của các em ngày càng được nâng lên, tỉ lệ học sinh yếu kém của lớp tôi giảm đi rõ rệt, học sinh trong lớp đều đạt yêu cầu về kiến thức, kĩ năng của môn học. Học sinh đọc, viết tốt hơn, hiểu và cảm thụ đúng nội dung bài. Số lượng học sinh yêu thích môn Tiếng Việt ngày một tăng lên. Điều đó cho thấy những cố gắng đổi mới phương pháp, hình thức dạy học của tôi đã có kết quả khả quan. Bản thân tôi đã rút ra nhiều kinh nghiệm và nâng cao được năng lực chuyên môn, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong dạy học.
Biện pháp trên đã được tôi đưa ra trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, dạy thử nghiệm trong tiết chuyên đề và được đồng nghiệp đánh giá cao. Tôi mạnh dạn báo cáo BGH để biện pháp của tôi được nhân rộng ra áp dụng cho học sinh trong nhà trường.
III. Kết luận, kiến nghị: 
1. Kết luận: 
Thông qua thực tế giảng dạy trên lớp hàng ngày tôi thấy rằng: Muốn rèn luyện cho học sinh đọc diễn cảm tốt thì vai trò của giáo viên đặc biệt quan trọng. Trong mỗi giờ tập đọc, người thầy phải hướng dẫn cách đọc cho học sinh thật tỉ mỉ từng từ ngữ, từng câu văn, từng đoạn văn, phải kiên trì uốn nắn, sửa chữa kịp thời tuỳ theo từng đối tượng học sinh thật tận tình chu đáo. Mỗi giáo viên phải thực sự yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình gương mẫu trong phương pháp soạn giảng, luôn luôn trau dồi nghiệp vụ để nâng cao chất lượng dạy và học ở các môn đặc biệt là môn Tập đọc ở tiểu học.
Giáo viên phải nắm chắc đối tượng học sinh để có những biện pháp dạy học đạt kết quả cao nhất nhằm phát huy hết tính tích cực trong học tập, tổ chức điều khiển khéo léo, tạo bầu không khí sôi nổi, kích thích hứng thú học tập và nâng cao ý thức tự giác của học sinh. Coi trọng việc dạy theo đối tượng và lấy đó làm cơ sở để đánh giá học sinh. Bám sát nội dung chương trình, luôn có sự tương tác giữa thầy – trò. trò – trò, điều chỉnh nội dung phù hợp đối tượng học sinh. Cần kết hợp lồng ghép giáo dục kĩ năng sống, giáo dục đạo đức, bảo vệ môi trường, các môn học, hoạt động trải nghiệm,... để phát triển hài hoà, toàn diện cả năng lực và phẩm chất của học sinh.
- Để học sinh yêu Tiếng Việt bằng cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc biểu đạt nội dung. 
- Là biện pháp then chốt để phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
2. Đề xuất, kiến nghị:
Để nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học ở các trường Tiểu học nói chung, tôi xin đưa ra một vài ý kiến đề xuất với các cấp lãnh đạo như sau:
Đối với nhà trường
	Cần đảm bảo cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động dạy và học như máy chiếu, mạng internet,
	Nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên môn để giáo viên được học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Đối với các cấp lãnh đạo.
	Nhà trường kết hợp với phòng giáo dục trang bị bảng thông minh phục vụ cho giảng dạy.
	Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ về đổi mới phương pháp dạy học cho chúng tôi được giao lưu học hỏi với các trường bạn.
	Trên đây là biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Tập đọc lớp 3 mà tôi đã áp dụng hiệu quả cho học sinh tại lớp 3A2 Trường Tiểu học Quế Sơn. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của BGK và các đồng nghiệp để sáng kiến của tôi ngày càng hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn!
Người viết
 Hoàng Bích Hảo

Ý KIẾN NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA NHÀ TRƯỜNG
...
...
...
...
Ý KIẾN NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA PGD &ĐT
...
...
...
...