Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy học môn Tập đọc cho học sinh Lớp 2

 to có tranh nên rất thu hút các em hứng thú đọc.
Tổ chức thi đọc, học thuộc lòng.
Thời gian thi 2 tuần 1 lần vào tiết hƣớng dẫn học, thi đọc bằng nhiều hình thức: Bắt thăm, đọc đồng thanh theo nhóm, cá nhân, tổ chức trò chơi "Thi đọc tiếp sức" hay trò chơi "Truyền điện" để gây hứng thú cho các em thi nhau đọc.
Nhờ phong trào thi này các em trong nhóm đã khích lệ nhau vƣơn lên. Những em nào, nhóm nào đọc tốt đƣợc lớp tuyên dƣơng và ghi vào sổ theo dõi để cuối tuần khen thƣởng. Tổ chức hình thức này rất phù hợp với tâm lý các em nên các em rất thích. Sau những lần thi nhƣ thế tôi nhắn sổ liên lạc về báo tin cho cha mẹ học sinh để cha mẹ nắm đƣợc kết quả tiến bộ của con mình.
Biện pháp trực quan.
Biện pháp này phù hớp với tƣ duy, tâm lý lứa tuổi ở bậc Tiểu học. Biện pháp trực quan là giáo viên đƣa ra những bức tranh minh họa hoặc bằng vật thật cho từng bài để phục vụ trong quá trình dạy và rèn đọc cho học sinh, kết hợp đọc hiểu và đọc diễn cảm.
+ Các hình thức trực quan.
Giọng đọc mẫu của giáo viên:
Đây là một hình thức trực quan sinh động và có hiệu quả đáng kể, có tác dụng làm mẫu cho học sinh luyện đọc.
Giáo viên đọc mẫu phải tốt, diễn cảm để học sinh cảm nhận đƣợc cái hay, cái đẹp của bài Tập đọc. Trong quá trình đọc mẫu giáo viên biết sử dụng các thủ pháp ngắt, nghỉ hơi đúng chỗ, dùng ngữ điệu, nhấn giọng, hạ giọng, lên giọng để làm nổi bật ý nghĩa và tình cảm của tác giả đó gửi gắm vào bài đọc đó. Từ đó giúp học sinh thấy sôi nổi, hào hứng tham gia vào việc tìm hiểu, khám phá bài Tập đọc hơn và học sinh có ý thức đọc diễn cảm tốt hơn.
Dùng tranh ảnh, vật thật:
Đây là biện pháp có tác dụng rất lớn đến việc rèn kĩ năng đọc, giải nghĩa từ cho học sinh. Lƣu ý khi sử dụng tranh ảnh bức vẽ đó phải to đẹp đảm bảo về mặt mĩ quan và có tác dụng giáo dục.
Ví dụ: Bài Sông Hƣơng tập đọc lớp 2 tôi phóng to tranh vẽ “Sông Hƣơng” trong sách giáo khoa có đủ màu sắc nhƣ nội dung bài để các em nhìn tận mắt các màu xanh chỉ sự khác nhau của phong cảnh “Sông Hƣơng” nhƣ xanh thẳm của da trời, màu xanh biếc của lá cây, màu xanh non của những bãi ngô, thảm cỏ in trên mặt nƣớc. Khi đọc tôi yêu cầu học sinh đọc nhấn mạnh ở các từ chỉ màu sắc, học sinh nhớ từ cần nhấn mạnh.
Sử dụng phƣơng pháp này giúp học sinh có kỹ năng đọc và tiếp thu bài tốt, giúp học sinh dễ hiểu bài hơn và gây hứng thú cho học sinh khi đọc.
Các ví dụ rèn đọc cụ thể:
Đối với những em phát âm chuẩn tôi đặt mức độ rèn luyện kỹ năng đọc cao hơn đó là: đọc to, đọc đúng, biết làm chủ tia mắt khi đọc để đọc nhanh, đọc hiểu, đọc lƣu loát, biết đọc ngắt hơi sau dấu phẩy dấu hai chấm và ngắt hơi giữa các cụm từ có câu dài, nghỉ hơi sau dấu chấm, đọc cao giọng ở các câu có dấu chấm hỏi, dấu chấm than, biết đọc theo lối phân vai khi dạy bài ở thể loại truyện có nhân vật.
Ví dụ: Khi luyện đọc câu dài trong bài "Phần thƣởng"
Luyện đọc đúng: Giáo viên hƣớng dẫn học sinh cách đọc nhấn giọng (-), đọc ngắt hơi giữa cụm từ (/)
Mẹ của Na lặng lẽ/chấm khăn lên đôi mắt đỏ hoe//
Khi luyện đọc bài "Bím tóc đuôi sam" giáo viên cần hƣớng dẫn kỹ càng đọc nghỉ hơi (//) và đọc đúng lời từng nhân vật ở dấu gạch ngang đầu dòng.
Luyện đọc hiểu (đọc có ý thức, giáo viên hƣớng dẫn các em đọc hiểu từ bằng cách đặt câu, tìm từ cùng nghĩa, trái nghĩa, hiểu nghĩa từ qua cử chỉ, ánh mắt, hành động
Ví dụ: Khi giải nghĩa từ "tốt bụng" trong bài "Phần thƣởng" giáo viên cho các em đặt câu rồi cho học sinh kể về việc làm của Na và giúp các em hiểu việc làm ấy là tốt bụng. Hoặc khi giảng từ "lặng lẽ" yêu cầu học sinh tìm từ cùng nghĩa là "yên lặng" từ đó học sinh hiểu nghĩa từ đó là: không nói gì.
Khi dạy bài "Bạn của Nai nhỏ" cách tổ chức cho học sinh giải nghĩa từ "ngăn cản" "hích vai".
Ngăn cản: Một học sinh đọc chú giải sách giáo khoa sau đó giáo viên đặt câu hỏi.
Trong câu "cha không ngăn cản con" ý của Nai bố là gì?
Hích vai: Một học sinh đọc chú giải rồi đƣa ra một vật tƣợng trƣng cho hòn đá và đề nghị một học sinh lên làm động tác thể hiện hành động hích vai của bạn của Nai nhỏ.
Ngoài hiểu nghĩa từ giáo viên cần cho học sinh làm quen tìm nội dung chính của từng đoạn trong bài.
Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc theo thể loại truyện "Sáng kiến của bé Hà" Tiếng Việt 2 trang 78. Sau phần tìm hiểu bài giáo viên tổ chức cho học sinh đặt tên cho mỗi đoạn:
+ Chọn ngày lễ
+ Bí mật của hai bố con
+ Niềm vui của ông bà.
Luyện đọc nhanh:
Biện pháp luyện đọc nhanh: Giáo viên "cầm càng" giữ nhịp cho học sinh đọc theo mẫu, cho học sinh đọc nối tiếp luyện đọc các câu dễ bị nói nhịu.
Luyện đọc diễn cảm:
Qua nội dung chính của bài đọc giáo viên đọc mẫu giúp học sinh xác định giọng đọc chung của cả bài: nhẹ nhàng, tha thiết, vui tƣơi, ngợi ca, trầm lặng, buồn thƣơng nhịp điệu của bài nhanh, chậm, hơi chậm để các em đọc hay.
Luyện đọc cho những em hay đọc sót tiếng và lạc dòng. Giáo viên luyện cho các em làm chủ tia mắt khi đọc. Giáo viên phải quay lại với việc sử dụng que trỏ và thƣớc hoặc cho học sinh đặt thƣớc trƣớc từng dòng để đọc, khi học sinh làm quen và làm chủ đƣợc tia mắt rồi thì giáo viên không dùng que chỉ và học sinh không dùng ngón tay để chỉ khi đọc nữa tránh tình trạng đọc nhƣ đếm từng tiếng một.
Luyện đọc chính âm cho những học sinh hay đọc sai (s/x?/~/.) Giáo viên cần uốn nắn ngay và cho các em đọc lại.
Ví dụ: Khi các em phát âm sai "s" thành "x" giáo viên cần hƣớng dẫn học sinh "s" là đƣa hàm dƣới ra và cong lƣỡi vào. Khi đọc sai các dấu thanh do ảnh hƣởng của địa phƣơng, một số em đọc thanh (ngã, thành thanh (nặng), thì giáo viên cần phải hƣớng dẫn cách đọc thanh (ngã) la đọc cao giọng và lấy hơi kéo dài hơn.Sau đó giáo viên đọc mẫu yêu cầu học sinh luyện đọc nhiều lần.
Từ những giải pháp trên, điều cần chú ý trong khi dạy Tập đọc theo định hƣớng giao tiếp, bản thân đã cụ thể hoá giải pháp qua bài tập đọc nhƣ sau.
Thiết kế:
Tập đọc SÔNG HƯƠNG
 MỤC TIÊU:
Đọc: Đọc trơn đƣợc cả bài, đọc đúng các từ khó dễ lẫn. Nghỉ hơi đúng sai dấu chấm, dấu phẩy, giữa các cụm từ.
Đọc bài với giọng chậm rãi, ngƣỡng mộ vẻ đẹp của Sông Hƣơng. Nhấn giọng ở các từ ngữ gợi tả gợi cảm.
Hiểu: Hiểu ý nghĩa của các từ mới từ chốt sắc độ, đặc ân, lụa đào, bức tranh phong cảnh, lung linh dát vàng, đặc ân.
Hiểu nội dung bài: Tác giả miêu tả vẻ đẹp thơ mộng, luôn biến đổi của Sông Hƣơng, một đặc ân mà thiên nhiên dành cho xứ Huế. Qua đó chúng ta thấy tình yêu thƣơng của tác giả dành cho xứ Huế.
 ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
Tranh minh hoạ bài tập đọc trong sách giáo khoa phóng to một vài tranh (ảnh) về cảnh đẹp ở Huế.
Bảng phụ ghi sẵn câu cần luyện đọc.
CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Kiểm tra bài cũ
Gọi 2 em đọc bài: Tôm càng và cả cón
? Qua bài đọc em thấy Tôm càng có đức tính gì đáng quý?
-Nhận xét học sinh
Bài mới
Giới thiệu bài
Ghi tên bài lên bảng
Luyện đọc
Giáo viên đọc mẫu bài: giọng đọc nhẹ nhàng, thán phục vẻ đẹp của Sông Hƣơng
Luyện phát âm
Gọi học sinh nối tiếp nhau đọc bài
Giáo viên lƣu ý học sinh luyện đọc đúng các từ khi mà học sinh phát âm sai.
Giáo viên đính câu dài lên bảng:
Bao trùm lên cả bức tranh/là một màu xanh/Có nhiều sắc độ đậm khác nhau/màu sanh thẳm của da trời/màu xanh biếc của cây lá/màu xanh non của những bãi ngô, thảm cỏ in trên mặt nƣớc//
c) Luyện đọc đoạn
* Đọc đoạn trƣớc lớp
Giáo viên chia bài làm 3 đoạn Đoạn 1: Từ đầu đến mặt nƣớc
Đoạn 2: Mỗi mùa hè tới đến dát vàng.
Đoạn 3: Phần còn lại

Hai học sinh lên bảng nối tiếp nhau đọc bài (mỗi em đọc 1 đoạn)
- Tôm càng rất thông minh, nhanh nhẹn. Nó dũng cảm cứu bạn và luôn quan tâm lo lắng cho bạn.
Theo dõi và đọc thầm theo
Học sinh nối tiếp nhau đọc bài
Học sinh luyện đọc lại các từ khó phát âm sai.
Chẳng hạn: Bao trùm, những bãi ngô, phƣợng vĩ.
Học sinh luyện đọc đúng câu dài
Dùng bút chì đánh dấu đoạn Nối tiếp nhau đọc đoạn

+ Luyện đọc đoạn trong nhóm
d) Thi đọc
Giáo viên tổ chức cho các nhóm thi đọc nối tiếp, phân vai, tổ chức cho cá nhân thi đọc đoạn 2
Nhận xét tuyên dƣơng các em đọc tốt
3. Tìm hiểu bài
Gọi 1 em đọc to đoạn 1 - cả lớp đọc thầm.
Tác giả ví sông Hƣơng với hình ảnh gì?
Giáo viên treo tranh vẽ cảnh sông Hƣơng.
Yêu cầu học sinh quan sát tranh và đọc thầm đoạn 1. Để trả lời câu hỏi.
Tìm những từ ngữ chỉ các màu xanh khác nhau của Sông Hƣơng?
Tìm từ chỉ mức độ khác nhau của màu xanh?
Ghi bảng: Sắc độ
Giáo viên: Cảnh Sông Hƣơng có rất nhiều màu xanh, sắc độ dậm nhạt khác nhau đã tạo cho Sông Hƣơng một nét đẹp quyến ruc, nên thơ, thanh bình.
Nhận xét bạn đọc
Đọc chú giải từ: Hƣơng Giang, Thiên nhiên
Luyện đọc trong nhóm mối em đọc mỗi đoạn.
Thi đọc theo hƣớng dẫn của giáo viên
-Một em đọc to đoạn 1. Cả lớp đọc thầm để trả lời câu hỏi
Bức tranh phong cảnh.
-Học sinh quan sát tranh và đọc thầm đoạn 1để trả lời câu hỏi.
-Xanh thẳm của gia trời, xanh biếc của cây lá, xanh non của những bãi ngô thảm cỏ.
-Từ chỉ mức độ khác nhau của màu xanh đó là: “Sắc độ”
Học sinh đọc nghĩa của từ “Sắc độ”
Về màu hè Sông Hƣơng có sự thay đổi nhƣ thế nào?
Ghi bảng từ: Dải lụa đào.
-Do dâu mà hè đến Sông Hƣơng lại chuyển màu nhƣ một giải lụa màu hồng?
Giáo viên: Hai bên bờ này đƣợc trồng nhiều Phƣợng vĩ, mùa hè đến hoa Phƣợng nở đỏ rực in bóng xuống mặt nƣớc tạo cho Sông Hƣơng có vẻ đẹp tác giả ví nhƣ dải lụa màu hồng.
Vào những đêm trăng sáng Sông Hƣơng có vẻ đẹp ra sao?
GT: Lung linh dát vàng
Vì sao tác giả lại ví Sông Hƣơng nhƣ một đƣờng trắng lung linh dát vàng?

1 em đọc to đoạn 2- cả lớp đọc thầm
- Sông Hƣơng thay chiếc áo xanh thành giải lụa đào
Đọc chú giải nghĩa của từ giải lụa đào
-Do hoa Phƣợng nở đỏ rực hai bên bờ sông in bóng
-Vào những đêm trăng sáng dòng sông là một đƣờng trăng lung linh dát vàng.
 Ánh trăng vàng chiếu xuống làm cho

Chuyển: Phong cảnh Sông Hƣơng đã góp phần tô thêm cảnh dệp cho Thành phố Huế nhƣ thế nào? Mời các em theo dõi phần còn lại.
Yêu cầu học sinh đọc thầm phần còn lại.
Sông Hƣơng đối với Huế nhƣ thế nào?
Yêu cầu đọc chú giải nghĩa của từ đặc ân. Tìm từ gần nghĩa với từ đặc ân?
Vì sao tác giả nói Sông Hƣơng là một đặc ân củ thiên nhiên dành cho Thành phố Huế?
Luyện đọc lại
-Qua tìm hiểu nội dung các em thấy Sông Hƣơng rất đẹp trong khi đọc các em cần lƣu ý:
Đoạn 1: Khi đọc cần nhấn giọng ở những từ gợi tả màu xanh: xanh thẳm, xanh biếc, xanh non.
Đoạn 2: Nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả sự thay đổi sắc màu của dòng sông nhƣ dải lụa đào, lung linh dát vàng.
Đoạn 3: Nhấn giọng ở các từ: đặc ân, trong lành, tan biến, êm đềm, ca ngợi Sông Hƣơng.
- Gọi học sinh đọc bài.
Củng cố dặn dò:
Gọi 1 em đọc toàn bài
? Học qua bài này em cảm nhận đƣợc gì về Sông Hƣơng?
Liên hệ
Em nào đã đƣợc cùng bố mẹ đi tham quan thành phố Huế?
Ở thành phố Huế ngoài cảnh đẹp của Sông Hƣơng còn có những cảnh đẹp nào? GV: Nếu có dịp các em sẽ vào Huế để đƣợc tận mắt ngắm những phong cảnh đẹp ở Huế?
dòng sông ánh lên một màu vàng lóng lánh.
Học sinh đọc thầm phần còn lại
 là một đăn ân
-Học sinh đọc chú giải nghĩa của từ đặc ân.
Từ gần nghĩa với từ đặn ân là: ban tặng.
 Vì Sông Hƣơng làm cho không khí thành phố trở nên trong lành, làm tan biến những tiếng ồn ào của chợ búa..
-Một số học sinh đọc bài, nhận xét bạn đọc.
-1 em khá đọc
Vẽ đẹp quyến rũ và sự thay đổi theo mùa của Sông Hƣơng.
.. Quảng trƣờng, Cửa Lò, quê Bác...
Vậy ở Nghệ An ta có những cảnh đẹp nổi tiếng nào thu hút khách du lịch.
GV: Chúng ta vinh dự tự hào những vẻ đẹp đó. Chúng ta phải bảo vệ gìn giữ vẻ đẹp của đất nƣớc mình.
Nhận xét tiết học.
Dặn về nhà luyện đọc bài chuẩn bị bài sau.
Qua tiết dạy trên tôi thấy học sinh hứng thú học, lớp học sôi nổi, đọc bài tốt, tiếp thu bài nhanh.Bằng những câu hỏi giúp học sinh hiểu nghĩa các từ mới từ chốt trong bài một cách nhẹ nhàng. Các em nắm vững nội dung bài học.
KẾT QUẢ.
Sau những cố gắng thực hiện nhiều biện pháp kết hợp để rèn luyện kỹ năng đọc cho các em.Kết quả khá phấn khởi, hầu hết các giờ Tập đọc, học thuộc lòng đều diễn ra sôi nổi, tự nhiên, nhẹ nhàng, chất lƣợng, hiệu quả.Học sinh hứng thú học tập và tiến bộ rõ rệt. Các em đọc bài trôi chảy, to rõ ràng, đọc diễn cảm bài kể chuyện, bài văn bài thơ hiểu nghĩa một số từ, nắm nội dung bài tốt. Các em mạnh dạn trao đổi, thảo luận để hiểu nội dung đoạn bài.
Tổng hợp kết quả học tập cuối kỳ I và cuối năm cho thấy:
Sĩ số
Đọc ngọng
Đọc P/âm sai
Đọc sai dấu
Đọc đúng
Đọc lưu loát
55
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
Đầu năm
5
9.1%
30
54.5%
5
9.1%
9
16.4%
6
10.9%
Cuối kì I
3
5.5%
17
30.9%
2
3.6%
23
41.8%
10
18.2%
Cuối năm
1
1.8%
3
5.5%
1
1.8%
30
55.5%
20
36.4%

Phụ huynh học sinh tin tƣởng vào chƣơng trình và biện pháp dạy học mới khi thấy con em học học tập ngày một tiến bộ rõ rệt, đọc bài, kể chuyện lƣu loát rõ ràng.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Sự thành công trên là do tôi đã trực tiếp chỉ đạo đến từng học sinh trong lớp, kết quả đạt đƣợc mặc dầu chƣa thật cao nhƣng đó là bƣớc khởi đầu của học sinh với sự cố gắng rèn luyện vƣơn lên cùng với sự hƣớng dẫn chỉ bảo tận tình của giáo viên chủ nhiệm và sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh đã nhắc nhở các em trong việc học bài ở nhà. Tôi nhận thấy giáo dục các em bằng tình cảm chân thành, bằng tấm lòng say mê nghề nghiệp của những ngƣời giáo viên đứng trên bục giảng.
Là giáo viên Tiểu học, phải chú trọng đầu tƣ đều ở các môn học, không xem nhẹ bất cứ môn nào.Giáo viên phải nhiệt tình yêu nghề và quan tâm tìm hiểu tâm lý học sinh.
Luôn tham khảo tài liệu có liên quan đến bộ môn Tiếng Việt để lựa chọn phƣơng pháp đầu tƣ thích hợp vào từng giờ dạy để phù hợp với từng đối tƣợng học sinh. Gây hứng thú học tập cho học sinh bằng kỹ năng giao tiếp để học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động và sáng tạo.
Phải tôn trọng nhân cách học sinh.
Mặt khác giáo viên phải luôn kết hợp biện pháp giáo dục, luôn tranh thủ vận động các gia đình hội phụ huynh, các bạn bè đồng nghiệp trong và ngoài nhà trƣờng, kết hợp với khả năng sƣ phạm sẵn có của bản thân để tìm ra phƣơng pháp tối ƣu nhất giúp các em học tập tốt. Khi thực hiện dạy Tập đọc theo định hƣớng giao tiếp tôi thấy dễ dạy và học sinh rất hứng thú học tập, không nhàm chán có tiến bộ cả về tâm lý và khả năng tiếp thu môn tập đọc.
Đặc biệt trong thời đại hiện nay giáo dục Tiểu học là rất quan trọng vì "Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng" phải đổi mới giáo dục là tiền đề cho sự phát triển xã hội mà con ngƣời là nhân tố quyết định mọi thắng lợi. Bởi vậy nâng cao chất lƣợng dạy học trong Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập đọc nói riêng trong trƣờng học là rất quan trọng vì học tốt môn này các em mới có nền móng để học tập tốt các môn học khác.
Trên đây là một số việc làm của bản thân trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu phƣơng pháp dạy tập đọc theo định hƣớng giao tiếp cho học sinh lớp tôi. Bƣớc đầu đã mang lại kết quả khả quan so với yêu cầu.Song tôi thấy công tác tìm hiểu nghiên cứu các biện pháp để dạy cho học sinh không dừng lại ở môn Tập đọc, cần phải tìm hiểu thêm nhiều môn học khác nữa.
Muốn đƣợc nhƣ vậy tôi cần phải học hỏi nhiều ở đồng nghiệp.Rất mong đƣợc sự góp ý kiến chân thành của đồng nghiệp để tôi thực hiện chƣơng trình dạy học ngày càng có hiệu quả cao hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình, không sao chép nội dung của người khác.