Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 5 rèn kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm

từ, câu khó học sinh chưa đọc tốt để luyện. 
Ngoài ra, việc rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh còn phải được thực hiện trong cả các giờ học các phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Trong các giờ học, chúng ta nên thường xuyên chú ý đến cả kĩ năng đọc cho học sinh. Muốn viết bài, làm bài tốt thì trước tiên học sinh phải đọc tốt, hiểu được nội dung của bài, yêu cầu của bài. 
 Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách phát âm thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, đọc đúng chính âm, đặc biệt không đọc theo cách phát âm địa phương. Cần phân biệt các âm, vần, thanh khó đọc, dễ lẫn: l/n; ươu/ iêu; au/ âu; thanh hỏi/ thanh ngã.	Ví dụ: + Bài “Tiếng rao đêm” :
. Luyện đọc đúng các âm đầu: bốc lửa, lom khom, nạn nhân, nằm lăn lóc, cây rầm sập xuốngCác vần khó: đêm khuya, cấp cứu, 
. Các tiếng có thanh ngã: tĩnh mịch, não ruột, khập khiễng, mềm nhũn
 Với một số bài có các từ, tên riêng phiên âm từ tiếng nước ngoài giáo viên cần đọc mẫu cho học sinh đọc lại:
 Ví dụ : Bài “ Những con sếu bằng giấy” cần chú ý: Hi- rô- si- ma, Na- ga- da- ki, Xa- da- cô Xa- xa- ki. Phần này tôi kết hợp trong lúc cho học sinh luyện đọc cá nhân.
 Việc đọc đúng không chỉ dừng lại ở việc đọc chính xác, không thêm từ, bớt từ mà còn phải ngắt, nghỉ hơi đúng dấu câu. Nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm, dấu hai chấm. Đối với những bài văn xuôi, ngoài việc lưu ý đọc đúng những câu có dấu câu đặc biệt (câu hỏi, câu cảm, câu khiến,) ta còn lưu ý đọc đúng những câu dài. Học sinh phải biết ngắt giọng ở sau những cụm từ thích hợp, biết dựa vào nghĩa và quan hệ ngữ pháp để xác định đúng cách ngắt nhịp ở các câu.
 Ví dụ: 
 Khi học bài “Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em” cần yêu cầu học sinh đọc to, rõ ràng, dứt khoát, cả bài đọc với giọng thông báo, khẳng định để người nghe thấy rõ được quyền lợi và bổn phận của trẻ em. Đã là luật thì phải đọc chính xác đến từng câu chữ, ngắt nghỉ hơi đúng dấu chấm, dấu phẩy. Nếu các em chỉ cần thêm từ hoặc bớt 1 từ thôi thì nội dung của điều luật đó sẽ bị hiểu sai, rất nguy hiểm.
Đối với những bài tập đọc là thơ thì giáo viên còn phải hướng dẫn cụ thể chỗ ngắt nhịp theo từng khổ thơ, ý thơ.
Ví dụ : Trong bài “Bầm ơi” (Sách Tiếng Việt lớp 5- tập II) nhà thơ Tố Hữu viết theo thể thơ lục bát. Ở thể thơ này, người ta thường ngắt theo nhịp chẵn 2/2/2. Nhưng có những câu thơ ta phải hướng dẫn học sinh đọc như sau:
Bầm ơi/ có rét không bầm? (2-4)
Heo heo gió núi/ lâm thâm mưa phùn (4-4)
 Những học sinh đọc quá nhanh dẫn đến đọc sai từ, thêm hoặc bớt từ, giáo viên cần tập cho các em tính cẩn thận, bình tĩnh khi đọc bài, cần nhìn kĩ từ ngữ để đọc cho chính xác hơn.
 Trong các tiết học Tập đọc, giáo viên cần cố gắng tạo điều kiện cho tất cả học sinh đều được tham gia đọc thành tiếng với nhiều hình thức như: đọc tiếp nối đoạn, đọc trong nhóm, đọc phân vai, 
6.2.Luyện đọc lưu loát:
Như chúng ta đã biết, chữ Tiếng Việt của chúng ta viết rời ra từng âm tiết nhưng khi đọc ta lại không đọc rời rạc từng âm tiết một mà phải đọc theo từng từ, cụm từ. Khi học sinh tập đọc không để các em đọc rời rạc từng âm tiết như kiểu đọc nhát gừng. Nếu để học sinh đọc theo từng từ thì vẫn chưa diễn đạt được ý của câu văn nên tôi phải hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ.
Ví dụ: “Mấy tên lính mã tà/ hớt hải/ xách súng chạy rầm rầm.”.
*Biện pháp : Cách hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ của tôi như sau:
- Viết câu văn khó đọc ( đã chuẩn bị từ trước) ra bảng phụ.
- Với những học sinh đọc yếu, giáo viên đọc mẫu ngắt nghỉ sao cho thật chuẩn. Sau đó, cho học sinh phát hiện những chỗ ngắt nghỉ của cô, nếu đúng chúng ta sẽ dùng phấn màu gạch chéo sau những từ cần ngắt. Nếu học sinh chưa phát hiện ra tôi có thể đọc mẫu lần thứ 2 những câu đó để học sinh có thể nhận ra. Đồng thời tôi luôn củng cố kỹ năng đọc khi gặp dấu chấm( phải nghỉ hơi), gặp dấu phẩy phải ngắt hơi. Khi đã nhận ra cách ngắt nghỉ, chúng ta gọi một số học sinh khá đọc, sau đó mới gọi những em hay đọc ê a, ngắc ngứ lên đọc. Việc rèn luyện đọc không phải một vài lần các em có thể đọc lưu loát nên giáo viên phải kiên trì tiến hành trong một thời gian. Cần lưu ý khi còn những em đọc ê a, ngắc ngứ thì phải sửa một cách triệt để, có thể phải hướng dẫn từng cụm từ; giáo viên hoặc học sinh khá đọc mẫu cụm từ thứ nhất sau đó cho học sinh đọc yếu đọc lại cụm từ đó rồi mới chuyển sang cụm từ khác và cũng theo trình tự đúng như vậy. Cuối cùng cho học sinh đọc lại cả đoạn văn đó. 
- Giáo viên phải hướng dẫn thật tỉ mỉ thời gian ngắt nghỉ. Thông thường, hướng dẫn các em ngắt hơi sau cụm từ bằng thời gian ngắt nghỉ khi gặp dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy và đương nhiên thời gian đó phải ít hơn thời gian nghỉ khi đọc gặp dấu chấm. Giáo viên cũng cần lưu ý với học sinh: nếu ngắt nghỉ quá lâu sẽ làm cho người nghe cảm thấy rời rạc.
 Đọc lưu loát là đọc không ê a, ngắc ngứ. Đọc lưu loát chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng. Vậy khi đọc, phải chú ý xác định tốc độ để cho người nghe hiểu kịp được. Để học sinh đọc lưu loát đúng tốc độ cần có sự chuẩn bị bài tốt, học sinh phải đọc trước nhiều lần. Đối với những em đọc chậm, giáo viên nên tổ chức cho các em luyện đọc vào giờ truy bài giờ ra chơi...Trên lớp, cần hướng dẫn cho học sinh làm chủ tốc độ bằng cách giáo viên đọc mẫu cho học sinh đọc thầm theo. Ngoài ra, chúng ta cần kết hợp các biện pháp như: Đọc tiếp nối đoạn trên lớp, đọc thành tiếng trong nhóm, đọc thầm có sự kiểm tra của giáo viên, của bạn để điều chỉnh tốc độ.
  Ví dụ: Khi một học sinh đọc cá nhân, tôi cho cả lớp đọc thầm theo. Ngoài ra, tôi còn gây hứng thú cho học sinh bằng những trò chơi cuối giờ như: Thi đọc tiếp sức, đọc thơ truyền điện,kết thúc trò chơi cho học sinh nhận xét và tuyên dương nhóm đọc hay nhất, nhanh nhất và rút kinh nghiệm cho những lần chơi sau.
6.3.Luyện đọc hiểu:
 Để giúp học sinh đọc cảm nhận văn bản thì trong dạy Tập đọc phải chú ý rèn luyện khả năng đọc hiểu cho học sinh. Đây là vấn đề cần thiết quan trọng đối với học sinh lớp 5. Có hiểu được nội dung bài văn, bài thơ thì mới có cách đọc đúng, đọc hay và diễn cảm được.Việc luyện đọc hiểu thường được thực hiện trong bước đọc thầm, đọc lướt. Đọc thầm có ưu thế hơn đọc thành tiếng vì nhanh hơn 1,5 đến 2 lần. Nó có ưu thế hơn hẳn để tiếp nhận, thông hiểu nội dung văn bản vì người ta không phải chú ý đến việc phát âm mà chỉ tập trung hiểu nội dung điều mình đọc. Hiệu quả của đọc thầm được đo bằng khả năng thông hiểu nội dung văn bản vừa đọc. Do đó, dạy đọc thầm chính là dạy đọc có ý thức - đọc hiểu. Kết quả đọc thầm giúp học sinh hiểu nghĩa của từ, cụm từ, câu, đoạn, bài. 
*Biện pháp:Trong dạy Tập đọc, giáo viên cần kết hợp chặt chẽ việc tìm hiểu bài với luyện đọc. Một giờ tập đọc có thể cho học sinh đọc thầm nhiều lần, đồng thời tôi giao cho học sinh trong khi đọc thầm để kiểm tra kĩ năng đọc hiểu.
- Đọc thầm lần 1: Sau khi giới thiệu bài, 1 học sinh khá đọc bài, cả lớp đọc thầm theo bạn để nắm nội dung bài .
- Đọc thầm lần 2: Trong khi các bạn đọc nối tiếp đoạn ( 2 lượt ), cả lớp cũng đọc thầm theo ( 2 lượt ) để luyện phát âm và hiểu thêm về các từ ngữ trong bài.
- Đọc thầm lần 3: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 1 ( hoặc nội dung đoạn 1) cho học sinh đọc thầm đoạn 1.
- Đọc thầm lần 4: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 2 ( hoặc nội dung
 đoạn 2 ) cho học sinh đọc thầm đoạn 2.
- Đọc thầm lần 5: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 3( hoặc nội dung 
đoạn 3 ) cho học sinh đọc thầm đoạn 3.
- Đọc thầm lần 6: Trước khi luyện đọc diễn cảm bài, cho học sinh đọc thầm để tìm ra giọng đọc của bài.
 	Để giúp học sinh đọc hiểu tốt, chúng ta chuẩn bị hệ thống câu hỏi để học sinh nêu nội dung, nghệ thuật, cách đọc bài, chú ý các câu hỏi giúp học sinh tìm hiểu nghĩa của từ, đặt câu để làm rõ nghĩa của từ, tìm các từ gần nghĩa, cùng nghĩa, trái nghĩa,
Ví dụ: Bài “Người công dân số Một” ( SGK Tiếng Việt 5 tập Hai ) có câu hỏi 3: 
 Người công dân số Một trong đoạn kịch là ai ?
+ Giáo viên đưa hình ảnh minh họa cho học sinh quan sát.
+ Giải nghĩa từ “ công dân ”
+ Em hiểu “công dân” nghĩa là gì? 
+ Đặt câu với từ “ công dân ”. 
 Sau đó, giáo viên cho học sinh tìm hiểu cách đọc đoạn này sau khi đã tìm hiểu nội dung bài, giúp các em thấy được vẻ đẹp của ngôn từ, vẻ đẹp của cách nói văn chương. Việc giáo viên yêu cầu học sinh tìm dàn ý bài, nắm ý chính của đoạn, bài, hiểu được nội dung, nghệ thuật bài đều nhằm giúp cho học sinh có cách đọc đúng, đọc diễn cảm. 
6.4.Luyện đọc diễn cảm:
Trong tiết Tập đọc, sau phần hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng và tìm hiểu nội dung bài sẽ đến phần luyện đọc diễn cảm. Thời gian cho phần này cũng tương đương phần luyện đọc đúng, vào khoảng hơn 10 phút. Đây là phần luyện đọc có yêu cầu cao hơn và dựa trên kết quả của phần luyện đọc trước. Bởi vì, nếu có đọc đúng, đọc chuẩn thì học sinh mới đọc hay và diễn cảm. Người giáo viên muốn rèn cho học sinh đọc diễn cảm cần phải chú ý hướng dẫn từng bước, cụ thể như sau:
- Khi gọi học sinh đọc nối tiếp các đoạn của bài, giáo viên cũng cần chú ý gọi những em đã đọc đúng và đọc chuẩn. Khi các em đọc, giáo viên yêu cầu học sinh dưới lớp đọc lướt theo bằng mắt và chú ý để tìm hiểu xem ở những đoạn đó các bạn đã đọc như thế nào? Đã hay chưa? Theo em cần phải bổ sung gì để đọc được hay? Giáo viên yêu cầu học sinh tự do phát biểu những nhận xét và bổ sung ý kiến theo ý mình để từ đó rút ra cách đọc chung cho cả bài.
- Sau đó, giáo viên cùng với học sinh đi sâu để tìm cách đọc hay cho một đoạn cụ thể. Ở phần này, giáo viên nên lấy ý kiến của các em: “Thích đọc đoạn nào nhất?”. Nếu đa số học sinh trong lớp thích đoạn đó thì tôi sẽ cho học sinh luyện đọc diễn cảm đoạn mà các em thích. Thường thì các em lựa chọn đoạn, đa số là trùng với phần lựa chọn của giáo viên khi soạn bài, như vậy tiết học sẽ diễn ra theo ý đồ của giáo viên. Nhưng cũng có những bài, học sinh lại không thích những đoạn nằm trong dự định của giáo viên. Nếu xét thấy đoạn đó phù hợp với yêu cầu cần luyện thì giáo viên vẫn ủng hộ các em, để tạo hứng thú và sự chủ động cho học sinh.
Khi giáo viên viết đoạn cần luyện đọc lên bảng, cần yêu cầu học sinh thảo luận nhóm để tìm ra cách đọc hay, ngắt giọng ở sau dấu câu, sau cụm từ nào, hay nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm nào để làm nổi bật nội dung của đoạn. Sau đó sử dụng phấn màu để điền dấu ngắt và gạch chân những từ cần nhấn giọng để học sinh luyện đọc.
Ví dụ: Khi giáo viên hướng dẫn đọc đoạn 1 của bài “Tranh Làng Hồ”, cần sử dụng kí hiệu như sau: “Phải yêu mến cuộc đời trồng trọt/, chăn nuôi lắm/ mới khắc được những tranh lợn ráy/ với những khoáy âm dương rất có duyên/ mới vẽ được những đàn gà con đang tưng bừng như ca múa/ bên gà mái mẹ//.”
Sau đó cho học sinh luyện đọc theo nhóm đôi hoặc nhóm 4- tùy theo mức độ đoạn đọc dài hay ngắn. Thời gian luyện đọc ở bước này từ 3-4 phút là đủ để mỗi em đều được luyện đọc.
Khi rèn đọc diễn cảm, giáo viên cần thường xuyên chú ý đến:
+ Đối với những học sinh hiếu động, ta nên chỉ định cho các em đọc nối tiếp hay bổ sung ý kiến bạn vừa nêu. Có như vậy các em sẽ tập trung vào bài giảng hơn.
+ Với những học sinh rụt rè, nhút nhát, giáo viên cần thường xuyên động viên, khuyến khích để các em đỡ luống cuống và tự tin hơn.
+ Đối với học sinh đọc diễn cảm chưa tốt, cần tổ chức cho các em đọc diễn cảm theo nhóm để các em kém cặp, giúp đỡ lẫn nhau.
Sau mỗi giờ Tập đọc, chúng ta nên kiểm tra xem các em đã đọc diễn cảm chưa thông qua việc đọc thành tiếng ở cả ba đối tượng. Người giáo viên phải thật tinh ý khi gọi các em đọc. Khi đưa ra những ý kiến nhận xét bình chọn cá nhân hoặc nhóm đọc hay, giáo viên cũng phải thật tế nhị để các em nhận ra những thiếu sót của mình. Những lời động viên, khích lệ cũng không thiếu với các em đã có nhiều cố gắng.
Khái quát hóa các giải pháp:
 Để dạy học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm, người giáo viên phải rèn cho mình đọc mẫu thật chuẩn và diễn cảm. Dạy đúng đặc trưng của môn học, cần có biện pháp dạy đọc phù hợp với từng đối tượng. Giáo viên chuẩn bị kĩ bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học đầy đủ trước khi tới lớp. Chú ý hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài, có yêu cầu cụ thể học sinh luyện đọc trước bài nhiều lần ở nhà. Phân công những em đọc tốt kèm cặp, giúp đỡ những em đọc chưa tốt, phải rèn cho học sinh kĩ thuật đọc ở từng mức độ, cần tổ chức các hình thức thi đọc phong phú, khen chê kịp thời và công bằng để động viên, khuyến khích học sinh. Và điều quan trọng nhất là giáo viên phải có lòng yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc
Phần thứ ba
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1.Kết luận: 
	Sau khi áp dụng đề tài của mình vào các lớp, tôi nhận thấy chất lượng đọc của các em có chuyển biến rõ rệt. Hầu hết các em đều say mê học tập, yêu thích môn học. Đó là điều mà tôi rất hài lòng. Tôi đã tiến hành khảo sát các lớp và thấy số lượng các em đọc đúng, đọc diễn cảm đã tăng lên đáng kể.
+ Đề bài khảo sát: Yêu cầu học sinh đọc 2 bài Tập đọc 
Thầy thuốc như mẹ hiền ( trang 154- Tiếng Việt 5)
Ca dao về lao động sản xuất. ( trang 168 – Tiếng Việt 5)
+ Kết quả khảo sát khi đã thực hiện đề tài: 
S
TT
Lớp
Sĩ
Số
Đọc diễn
 cảm tốt
Đọc đúng
 nhưng chưa diễn cảm
Đọc nhanh
 còn sai từ
Đọc nhỏ, ấp úng, ngắt nghỉ chưa đúng
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
1
5A
34
14
41,1
11
32,4
5
14,7
4
11,8
2
5B
29
10
34,5
9
31
6
20,7
4
13,8
3
5C
30
11
36,7
10
33,3
3
10
6
20

Khối
93
35
37,5
30
32,2
14
15,1
14
15,2

+ Bảng so sánh đối chứng.
Thời gian
Đọc diễn
cảm tốt
Đọc đúng
nhưng chưa diễn cảm
Đọc nhanh
còn sai từ
Đọc nhỏ, ấp úng, ngắt nghỉ chưa đúng
Trước khi thực hiện
13,5 %
35,8 %
24,8 %
25,9 %
Sau khi thực hiện
37,5 %
32,2 %
15,1 %
15,2 %
So sánh
 




	Môn Tập đọc không phải là môn học mới mẻ với các em học sinh lớp 5 vì các em đã được tiếp cận từ các lớp dưới. Để giúp các em tiếp thu tốt mà không nhàm chán, mỗi giáo viên phải thật sự say mê nghiên cứu tài liệu, không ngừng sáng tạo trong cách dạy, thường xuyên thay đổi phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để tạo niềm say mê cho học sinh. Hiện nay, ở mỗi nhà trường đều được trang bị những thiết bị dạy học hiện đại. Nếu giáo viên thường xuyên học hỏi và cho học sinh được học những tiết giáo án điện tử thì mỗi tiết dạy sẽ trở thành một sân chơi trí tuệ cho các em. Qua đề tài này, tôi chỉ mong muốn góp phần tăng thêm một số biện pháp giảng dạy môn Tập đọc cho giáo viên lớp 5. 
2. Khuyến nghị:
2.1. Đối với giáo viên:
- Nắm vững phương pháp giảng dạy bộ môn, tổ chức cho học sinh được phát huy tính tích cực, sáng tạo.
- Bản thân giáo viên luôn phải có ý thức phấn đấu rèn luyện, thường xuyên trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của mình thông qua các chuyên đề, dự giờ đồng nghiệp.
- Tổ chức hiệu quả việc sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn để học tập kinh nghiệm lẫn nhau.
- Sau mỗi tiết dạy, giáo viên tự rút kinh nghiệm cho mình, ghi chép vào sổ nhật kí giảng dạy để áp dụng vào những năm học sau đó.
- Ngoài ra, giáo viên phải có lòng nhiệt tình, sự tận tâm với nghề.
2.2. Đối với học sinh: 
 Luôn cố gắng, nỗ lực trong học tập, không được dấu những điều mình chưa biết, chưa hiểu, mạnh dạn đưa ra những thắc mắc, những ý tưởng tạo bạo trong suy nghĩ của mình.
 Hà Nội, ngày 22 tháng 2 năm 2020
	 Tác giả
	 Trần Hồng Hạnh