Sáng kiến kinh nghiệm Các pháp biện pháp hỗ trợ rèn đọc cho học sinh Lớp 2A đạt hiệu quả cao

ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP HỖ TRỢ RÈN ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 2 ĐẠT HIỆU QUẢ CAO
I. LÝ DO CHỌN BIỆN PHÁP.
	Năm học 2021-2022 toàn ngành giáo dục cùng đẩy mạnh phong trào thi đua: Dạy học theo hướng tích cực, định hướng phát triển năng lực, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đi lên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
	Ở nước ta, môn Tiếng Việt có vai trò quan trọng, là một môn học chính, trong đó không thể không kể đến phân môn Tập đọc.
Tập đọc là một phân môn thuộc bộ môn Tiếng Việt bậc Tiểu học, nó giữ vai trò rất quan trọng, trước hết giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng đọc (đọc đúng, diễn cảm) một văn bản.
Chính vì vậy, dạy Tập đọc có ý nghĩa to lớn ở Tiểu học, nó trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Học sinh đọc tốt, đọc một cách có ý thức sẽ giúp các em hiểu biết nhiều hơn, bồi dưỡng các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy các em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như có hình ảnh, những kỹ năng này các em sẽ sử dụng suốt đời. Như vậy dạy đọc có ý nghĩa vô cùng quan trọng, bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.
Đối với học sinh lớp 2 các em bắt đầu bước sang giai đoạn đọc nhanh đọc đúng đọc lưu loát, trôi chảy với các em học sinh lớp 3,4,5, cũng yêu cầu cao hơn đó là đọc diễn cảm, đọc phải thể hiện được nội dung, tình cảm của bài để từ đó các em bộc lộ tình cảm của mình qua mỗi bài đọc. Mỗi chúng ta phải làm thế nào? để thông qua môn tập đọc giúp học sinh không những đạt được vấn đề đọc thạo, mà phải hiểu nội dung của văn bản. Vậy người giáo viên phải tìm phương pháp tiếp cận làm sao? cho học sinh có cảm tình với bài Tập đọc, thúc đẩy học sinh biểu lộ tình cảm thái độ tự nhiên thông qua giọng đọc. Trong thực tế hiện nay để thực hiện được vấn đề này người giáo viên phải thay đổi cách truyền thụ để các em có thể nắm bắt được tri thức, việc rèn đọc cho học sinh là hết sức cần thiết nhưng đọc như thế nào để người nghe hiểu được nguyên vẹn nội dung cũng như giá trị nghệ thuật của văn bản, lôi cuốn được người nghe, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của văn bản.
Trong thực tế hiện nay, dạy Tiếng việt ở bậc tiểu học nói chung và dạy phân môn Tập đọc ở lớp 2 nói riêng tôi nhận thấy đa số các em đó đọc to rõ ràng song cũng một số em đọc chưa lưu loát, chưa biết ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy, nhiều em phát âm chưa rõ phụ âm đầu kh; ch; s; x; tr; ch đặc biệt là âm: l; n và kỹ thuật đọc đa số các em đọc chưa thể hiện được tình cảm nội dung văn bản, các em chưa biết nhấn giọng ở từ ngữ gợi tả, những từ ngữ trọng tâm từ chìa khoá, trong khi sắm vai, đọc đối thoại các em cũng lúng túng, các em cũng thiếu tự tin trong việc thể hiện giọng đọc của mình, một số em học sinh đọc yếu các em cũng chưa xác định được giới hạn của những câu đối thoại, khi đọc gặp phải đấu ? ; ! thường chưa biết cách thể hiện giọng đọc như thế nào cho phù hợp. Để khắc phục những tồn tại trên nhà trường nên tổ chức cuộc thi đọc diễn cảm, và thi kể chuyện. 
Vì những lý do trên và do những yêu cầu của giáo dục Tiểu học tôi xin trình bày một vài quan điểm của bản thân về đổi mới phương pháp dạy học: “Các pháp biện pháp hỗ trợ rèn đọc cho học sinh lớp 2A đạt hiệu quả cao”. Thông qua phân môn Tập đọc của trường TH-THCS Phước Thành”.
II. NỘI DUNG, CÁCH THỰC HIỆN.
Trên thực tế dạy học cho học sinh sử dụng một số phương pháp dạy Tiếng Việt cho từng đối tượng cụ thể với mức độ phạm vi ứng dụng thích hợp việc xác lập cách đọc dựa trên những đặc điểm về ngữ âm học và quy tắc đọc. Vì vậy cần nắm được một số quy tắc sau: 
+ Nguyên tắc đọc ngắn với sự phát triển tư duy.
+ Nguyên tắc đọc dưới dạng chữ viết thành dạng âm thanh.
+ Nguyên tắc đọc phát triển song song với hiểu nghĩa từ, hiểu nội dung bài. Điều quan trọng phải kết hợp linh hoạt phù hợp các phương pháp nhất là làm mẫu.
Qua tìm hiểu thực tế và áp dụng trong dạy học phân môn Tập đọc ở trường TH-THCS Phước Thành tôi đã thực hiện các biện pháp rèn đọc để các em đọc đúng, đọc diễn cảm để nâng cao khả năng tiếp thu bài trong phân môn Tập đọc như sau:
1. Biện pháp 1: Giáo viên đọc mẫu diễn cảm:
Giáo viên đọc mẫu một cách chuẩn xác, phù hợp với từng văn bản. Biết hướng dẫn học sinh về cách đọc; sử dụng các biện pháp, hình thức tổ chức dạy học thích hợp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong hoạt động rèn kĩ năng đọc (đọc thành tiếng, đọc thầm để tìm hiểu nội dung bài, tham gia các trò chơi luyện đọc, ...) phát triển kĩ năng đọc cho học sinh.
Tôi luôn chú trọng cách đọc mẫu làm thế nào cho hấp dẫn, lôi cuốn được các em bắt chước cách đọc diễn cảm.
 Ví dụ : Bài thơ: ''Cô giáo lớp em ''
 Giáo viên đọc mẫu với giọng tình cảm, trìu mến, nhấn giọng ở các từ ngữ gởi tả, gợi cảm: mỉm cười, tươi, thoảng, 
Ví dụ : Bài : ''Thương ông”
- Đọc mẫu giọng to, rõ ràng, tha thiết chân thành thể hiện tình cảm thương ông.
 + Người dẫn chuyện: thong thả, chậm rãi. 
Ví dụ : Bài thơ : '' Gọi bạn''
 Lang thang / quên đường về/
 Chạy khắp nẻo / tìm Bê
 Đến bây giờ Dê Trắng/
 Vẫn gọi hoài:/ “Bê!//Bê!//
Bài thơ “Gọi bạn” thuộc thể thơ 5 chữ, thể hiện tình bạn cảm động giữa Bê Vàng và Dê Trắng. Việc đọc diễn cảm thường gắn liền với ngữ điệu nên tôi thường dùng cử chỉ, nét mặt, để làm tăng thêm tính gợi cảm của câu văn. Vì vậy khi học sinh luyện đọc giáo viên phải tạo được không khí trong lớp học thoải mái để học sinh có tâm trạng chờ đợi và chú ý nghe giáo viên đọc và cũng từ đó các em học tập và bắt chước thầy.
2. Biện pháp 2: Luyện phát âm đúng.
Yêu cầu đầu tiên đối với khả năng đọc chính xác. Luyện đọc chính xác thực chất là rèn luyện ngữ âm cho học sinh.
Thống kê lỗi phát âm ở lớp mà các em hay sai, tôi qui về 3 loại sau đây: 
+ Sai phụ âm đầu : ch/tr , s/x , l/n.
+ Sai vần : ac/at, âc/ât, ân/âng , on/ôn,.. 
 + Sai dấu thanh : dấu ngã đọc thành dấu hỏi .
Ví dụ : "đã'' đọc là ''đả '', ''ngã ba'' đọc là ''ngả ba'' , ...
Để dạy cho học sinh phát âm đúng, tôi không quên rèn kĩ năng nghe. Ở đây vai trò giọng đọc của giáo viên rất quan trọng. Giữa nghe và phát âm có mối quan hệ rất chặt chẽ cho nên rèn luyện kĩ năng nghe cũng hỗ trợ rất nhiều cho kĩ năng đọc.
Lỗi mà học sinh còn phát âm sai do 2 nguyên nhân : 
+ Nguyên nhân chủ quan : như nói lắp , nói ngắn lưỡi, khó đọc do tật bẩm sinh .
Ví dụ : s / x : sung / xung , sâu / xâu , lắm/nắm
+ Nguyên nhân khách quan : do cách phát âm sai của phương ngữ tạo cho các em thói quen nghe và nói từ khi nhớ .
Để chữa lỗi phát âm sai tôi dùng biện pháp giảng giải trên cơ sở lí thuyết ngữ âm và ý nghĩa từ .
Cho học sinh luyện đọc lại từ ngữ phát âm sai ngay lúc đó nhiều lần.
Ví dụ : phát âm s / x :
+ Khi phát âm s ( sờ ) : phải uốn lưỡi , hơi thoát ra chân răng đầu lưỡi.
+ Khi phát âm x ( xờ) : hơi ra ở mặt lưỡi và chân răng .
 Ví dụ : phát âm tr / ch :
Ví dụ : '' rộn rã '' phân biệt với '' rộn rả '' , '' nâng/lân ''; phân biệt với 
'' xâu / sâu '' : '' xâu kim '' với '' sâu trong lòng đất ''
3. Biện pháp 3: Luyện đọc:
Từ chỗ đọc đúng âm, đúng thanh tiến tới cho học sinh đọc được mức độ cao hơn : Đọc rành mạch, tốc độ đọc 50 tiếng / phút, nắm được ý cơ bản của bài, đọc lưu loát và bước đầu đọc diễn cảm bằng đọc thành tiếng và đọc thầm, đọc chữ in và đọc chữ viết.
Tôi chú trọng hình thức đọc cá nhân để rèn luyện, uốn nắn cho từng học sinh, kết hợp hình thức đọc theo nhóm để nhiều học sinh được tham gia và tham gia nhiều lần đọc trong một tiết học. Xen kĩ hợp lý đọc đồng thanh để tạo không khí lôi cuốn học sinh yếu, học sinh hay rụt rè vào hoạt động học. Đảm bảo toàn bộ học sinh được tham gia luyện đọc và càng được đọc nhiều lần càng tốt.
 3.1 Đọc rành mạch:
 - Cho học sinh đọc theo từng từ, cụm từ để luyện đọc từng câu chứ không đọc từng con chữ, từng chữ rời rạc.
Ví dụ : Bài thơ: '' Tiếng chổi tre '':
 Khi cơn giông //
 Vừa tắt /
 Tôi đứng trông //
 Trên đường lặng ngắt //
3.2 Đọc văn xuôi:
 Ngoài việc hướng dẫn đọc theo từ, cụm từ tôi tiến tới hướng đẫn đọc theo câu. Cuối câu học sinh phải biết lên giọng hoặc xuống giọng phù hợp. Nếu câu có dấu chấm cảm ta phải đọc thay đổi giọng theo đúng ngữ cảnh và tình cảm của câu.
Ví dụ : Bài '' Em có xinh không ''.
 Toàn bài đọc với giọng linh hoạt. Cuối câu có dấu chấm cảm thì đọc lên cao giọng. Đoạn đầu thể hiện tâm trạng thất vọng khi xe bị sự cố: 
3.3 Đọc văn vần: 
 Học sinh đọc văn xuôi đã khó, đọc văn vần lại càng khó hơn. Khi đọc văn vần cần chú ý tiết tấu của đoạn văn. Tiết tấu là nhịp điệu của âm nhạc, ở sách tiếng việt lớp 2 có nhiều thể văn vần chúng ta thường gặp như: Thơ lục bát, thơ đường, thơ 5 chữ, thơ 4 chữ, thơ tự do. Ở đây không phải thể thơ nào cũng giống nhau phải thay đổi theo tiết tấu của câu, bài thơ theo thể thơ nào .
 - Khi đọc thơ lục bát thường đọc ngắt nhịp 2/4 (ở câu 6 chữ ) và nhịp 4/4 (ở câu 8 chữ ).
Ví dụ : Bài thơ '' Mẹ ''
 Lặng rồi / cả tiếng con ve 
 Con ve cũng mệt/ vì hè nắng oi
 Nhà em/ vẫn tiếng ạ ơi
 Kẽo cà tiếng võng/ mẹ ngồi mẹ ru.
/
- Đọc thơ 5 chữ theo nhịp 2/3 hoặc 3/2 
Ví dụ : Bài thơ '' Cô giáo lớp em ''
Đáp lời / " chào cô ạ ! '' /
Cô mỉm cười / thật tươi . /
Yêu thương em ngắm mãi
Những điểm mười / cô cho./
Tóm lại : 
Khi hướng dẫn học sinh đọc thơ, tôi hướng dẫn các em đọc theo nhịp kết hợp nghĩa của từ và cụm từ.
3.4 Đọc lưu loát:
 Từ mức độ đọc rành mạch, tôi hướng dẫn các em nâng dần lên mức độ đọc lưu loát tức là biết đọc theo cụm từ, tốc độ đọc nhanh hơn, đọc rành mạch và theo ngữ điệu có dấu câu .
Ví dụ : Bài '' Câu chuyện bó đũa '' .
Tôi hướng dẫn đọc: lời kể chậm rãi, lời giảng giải của người cha ôn tồn. Tôi đã hướng dẫn các em nhấn mạnh ở các từ, cụm từ: ''chia lẻ ra thì yếu '', "hợp lại thì mạnh '', ''đoàn kết mới có sức mạnh ''. 
4. Biện pháp: Đọc diễn cảm:
Đọc diễn cảm có nhiều mức độ nhưng ở lớp 2 tôi chỉ dừng lại ở mức biết phân biệt lời tác giả, lời nhân vật, đọc văn đối thoại, đọc phân vai.
Khi đọc lời tác giả, giọng đọc phải phù hợp với nội dung của đoạn văn. Tôi đã cho học sinh đọc phân vai trong bài:
Ví dụ : Bài: '' Chuyện bốn mùa ''
Chia nhóm 6 em đọc phân các vai : người dẫn chuyện, 4 nàng tiên Xuân, Hạ, Thu, Đông và Bà Đất.
Đọc kết hợp giảng giải của giáo viên, kết hợp tóm tắt ý của từng đoạn tiến tới nội dung cả bài.
III. KẾT QUẢ.
Qua một thời gian giảng dạy ở lớp 2, áp dụng các biện pháp trên đâu năm học:
TSHS 2A
Đọc phát âm sai.
Đọc sai dấu.
Đọc đúng.
Đọc diễn cảm.
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
%
30/15
4
13,3%
5
16,7%
17
56,7%
4
13,3%
Qua khảo sát nhìn chung các em hay mắc lỗi do phát âm vùng miền đọc, đọc diễn cảm chưa tốt chưa biết phân biệt giọng nhân vật. Hiểu bài còn lơ mơ chưa chú ý đọc lời của mình khi đọc nhóm phân vai.
Sau một thời gian nghiên cứu và thực hiện những biện pháp nêu trên tôi thấy kết quả chuyển biến rõ rệt, ở nhiều em trước đây đọc còn chưa được tốt, phát âm sai chưa đúng giọng, ngắt nghỉ chưa đúng.
Kết quả giữa học kỳ I cụ thể đã thực nghiệm trên lớp 2A đã thu được kết quả như sau:
TSHS 2A
Đọc phát âm sai.
Đọc sai dấu.
Đọc đúng.
Đọc diễn cảm.
SL
 TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
30/15








Kết quả học kỳ I cụ thể đã thực nghiệm trên lớp 2A đã thu được kết quả như sau:
TSHS 2A
Đọc phát âm sai.
Đọc sai dấu.
Đọc đúng.
Đọc diễn cảm.
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
30/15








Qua so sánh, đối chiếu, tổng hợp cho thấy: Sử dụng nhiều biện pháp trong luyện đọc, sẽ giúp các em thêm hứng thú học tập, đem lại kết quả tốt như em Lai Văn Thành, Hồ Uy Vũ, Hồ Gia Phong, Hồ Thị Hà Ny, Hồ Thị Ngọc Ánh. 
Trong thời gian áp dụng biện pháp cho thấy học sinh có ý thức học, ý thức rèn luyện giọng đọc diễn cảm. Có nâng cao tuy nhiên việc rèn đọc cho học sinh không phải một sớm một chiều làm ngay được mà đòi hỏi phải có thời gian, mỗi giáo viên phải suy nghĩ, tìm tòi và áp dụng phương pháp dạy học một cách linh hoạt, mềm dẻo, bền bỉ thì kết quả mới được nâng cao.
IV. KẾT LUẬN.
Qua thực tế giảng dạy, nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, bản thân tôi nhận thấy rằng: Sự chuẩn bị kĩ năng bài giảng và sử dụng các phương pháp phù hợp với đặc trưng của phân môn Tập đọc đã phát huy được tính tích cực, tự giác chủ động, sáng tạo của học sinh, khơi dậy sự hứng thú của học sinh, phát triển ở học sinh đọc đúng, phát âm đúng, giúp các em phát triển ngôn ngữ và biết cách ứng xử trong mọi tình huống trong học tập.
Đọc là quá trình tiếp nhận thông tin do đó các kỹ năng đọc, nghe, nói, viết có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, sự tạo thành các kỹ năng này giúp học sinh đạt kết quả cao trong giao tiếp. qua quá trình tìm hiểu công việc Tập đọc của học sinh và công tác giảng dạy của giáo viên đối với phân môn Tập đọc trong trường Tiểu học đồng thời thông qua chất lượng kiểm tra cuối năm, tôi thấy lớp 2A có nhiều tiến bộ song kết quả chưa hẳn là cao. Với sự tìm tòi sáng tạo trong chuyên môn, tôi cảm thấy thầy và trò còn phải cố gắng nhiều.
Trên đây là một số kinh nghiệm về phương pháp dạy Tập đọc cho học sinh lớp 2 nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy môn Tập đọc của tôi đó được đúc rút qua nghiên cứu và thực tế giảng dạy. Trong quá trình viết chuyên đề này hẳn không tránh khỏi những sai sót. Tôi rất mong được sự góp ý của Hội đồng khoa học các cấp và các đồng nghiệp để ý kiến tôi đưa ra được hoàn thiện hơn nữa.