Sáng kiến kinh nghiệm Bồi dưỡng học sinh Lớp 4 làm văn miêu tả cây cối

6. Trình bày miệng cung cấp vốn từ: Tôi luôn động viên khích lệ các em tự tin trình bày bài miệng của mình. Các em học sinh giỏi, khá có thể trình bày cả bài. Học sinh yếu trình bày từng phần. Các em khác nghe, nhận xét và cung cấp thêm vốn từ khi cần thiết. Riêng tôi khi học đến mảng đề nào tôi thường có thói quen hệ thống vốn từ để cung cấp kịp thời cho các em.Vì học sinh rất nghèo vốn từ miêu tả.
7. Viết nháp bài văn: Khi các em viết nháp, tôi yêu cầu các em viết sạch, rõ ràng, hạn chế sai lỗi chính tả. Chừa lề cho cô chữa bài.
8. Giáo viên thu nháp, chữa bài nháp: Tôi chữa bài các em dựa trên ý tưởng các em đã viết. Tôi chữa kĩ từng phần cụ thể phần nào được khen. Phần nào chưa được tôi ghi rõ cách sửa.
9. Trao đổi với bạn bè, thầy cô từ đó hoàn chỉnh bản nháp.
10. Làm vở.
11. Giáo viên chấm, chữa. nhận xét, xếp loại bài viết: Khi chấm cho các em, tôi chấm cẩn thận từng phần của bài, cho điểm mỗi phần. Lời nhận xét khen, động viên kịp thời. 
12. Trả bài: Học sinh đọc lại bài, lời nhận xét của cô. Từ đó tự sửa các lỗi mắc phải trong bài, học hỏi bài hay. Sau đó tự hoàn chỉnh bài viết của mình.
13. Tham khảo các bài viết hay, bài văn mẫu.
14. Hoàn chỉnh bài viết cho hay hơn.
15. Lưu trữ các bài viết: Những bài viết đạt yêu cầu, tôi yêu cầu các em viết vào một quyển vở riêng. Coi như đây là tài liệu dành khi ôn tập.
 Trên đây là 15 bước giúp các em có một bài văn hoàn chỉnh. Không phải bài văn nào tôi cũng phải thực hiện qua 15 bước. Khi các em viết thành thạo, tôi cũng giảm bớt phần nào các bước trên. Nhờ có các bước này, khi đọc bài văn của các em, tôi thấy mình như được hồi sinh. Bài văn các em viết chặt chẽ, sáng tạo không mất sự chân thực. Câu văn giàu cảm xúc. Các em biết dùng từ gợi tả, gợi cảm, nghệ thuật...Đây chính là động lực giúp tôi đam mê trong công việc.
Biện pháp 5. Các dạng bài tập trong văn tả cây cối.
 Căn cứ vào nội dung mỗi tiết học, tôi xây dựng các dạng bài lí thuyết. Dạng bài này mang tính khởi động cho tiết học, gây hứng thú học văn. Các dạng bài tập này còn giúp các em củng cố lí thuyết, rèn tư duy linh hoạt, óc phán đoán, tính
 chính xác khi làm bài thực hành.
1. D¹ng bµi tËp tr¾c nghiÖm: Dưới hình thức chọn câu trả lời đúng với yêu cầu câu hỏi. Loại bài này đòi hỏi các em phải nắm chắc lí thuyết ngay trong giờ học, vận dụng làm bài tập nhanh.
* Ví dụ: Muốn miêu tả được, trước hết người viết phải biết làm gì?
A. Quan sát, tưởng tượng đối tượng miêu tả.
B. Phân tích đề.
C. Lập dàn bài.
D. Tập chung viết bài.
2. D¹ng bµi tËp tù luËn: Học sinh được trình bày những hiểu biết, suy nghĩ của mình sau khi đọc một đoạn văn hay quan sát một cây nào đó... cũng có thể kiểm tra trí nhớ về lí thuyết. Bài tập này rèn kĩ năng viết, cách trình bày bài.
* Ví dụ đoạn văn tả quả: 
 Theo thời gian, những quả xoài lớn dần rồi chuyển từ màu xanh nhạt sang màu vàng tươi. Đến lúc được ăn thì nó khoác chiếc áo vàng ươm. Những quả xoài óng lên, da căng mọng. Chúng như những chiếc đèn lồng nhỏ treo lơ lửng trên cây. Ăn quả xoài ở vườn nhà em thật và ngọt thơm
* Ví dụ đoạn văn cây hoa:
 Hoa mai vàng cũng có năm cánh như hoa đào, nhưng cánh hoa mai to hơn cánh hoa đào một chút. Những nụ mai không phô hồng mà ngời xanh màu ngọc bích, Sắp nở, nụ mai mới phô vàng. Khi nở, cánh hoa mai xòe ra mịn màng như lụa. Những cánh hoa ánh lên một sắc vàng muốt, mượt mà. Một mùi hương thơm 
lựng như nếp hương phảng phất bay ra.
a, Các đoạn văn miêu tả các bộ phận nào của cây? Những chi tiết nào giúp em nhận ra được điều đó?
b, Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
c, Học tập cách miêu tả của tác giả, hãy viết đoạn văn miêu tả một cây ăn quả ( hoặc cây hoa) mà em thích.
 3. Dạng bài hái nhanh ®¸p gän: Học sinh trả lời nhanh Nhóm 1 câu hỏi giáo viên hay bạn đưa ra trong thời gian ấn định. Loại bài này rèn cho học sinh tính linh hoạt, đối đáp nhanh, sự thông minh, nhanh trí, đặc biệt tự tin, bình tĩnh trong giao tiếp.
* ví dụ: Tả cây mà em thích em tả cây gì? Vì sao em tả cây ấy? Cây ấy có gì nổi bật Nghệ thuật em sử dụng trong bài văn, đọc câu văn có sử dụng nghệ thuật đó...
4. Dạng bài tập thö tµi dïng tõ: Học sinh dùng từ chính xác bằng cách đặt câu. Bài tập này giúp các em dùng từ đúng, phát triển vốn từ. Các em tìm được những câu văn hay...
* Ví dụ: thi đặt câu với từ xanh.
Mồi em đặt một câu, sau đó bình chọn câu hay, đúng.
- Lá cây bàng xanh non màu ngọc bích.
- Cây cây phượng màu xanh đậm.
Hay: trong 3 phút hãy chọn những từ tượng thanh, tượng hình trong nhóm từ đã cho để sử dụng trong từng trường hợp cụ thể xanh ngát, đỏ chói, nhẵn nhụi, khẳng khiu, rập rờn, lay động 
+ Tả tán cây
+ Tả cành cây
+ Tả lá cây 
+ Tả hoa
+ Tả quả
5. Dạng bài tập thử tài hùng biện: Học sinh được nói về một chủ đề trong một thời gian nhất định. Bài tập này rèn tư duy linh hoạt , óc sáng tạo, thói quen sắp xếp câu, từ trước khi nói, rèn tính độc lập, tự chủ trước đám đông, luôn khẳng định mình.
* Ví dụ: Hùng biện về một loại cây trong trí tưởng tượng.
Ngoài ra còn rất nhiểu dạng bài tập khác, giáo viên có thể sử dụng linh hoạt trong tiết tập làm văn. Tiết tập làm văn sẽ sinh động, vui nhộn hơn.
Biện pháp 6. ThiÕt kÕ trß ch¬i: M«n V¨n tuy khã d¹y nh­ng trong mçi tiÕt häc t«i th­êng tæ chøc cho c¸c em ch¬i trß ch¬i. Bëi vËy giê V¨n ë líp t«i rÊt s«i næi, hµo høng. Em nµo còng vui t­¬i, s¶ng kho¸i sau mçi giê v¨n vµ c¸c em lu«n mong chê giê v¨n ®Õn. Sau ®©y, t«i giíi thiÖu mét sè trß ch¬i t«i th­êng sö dông trong giê v¨n.
	1. Ai tinh mắt.	 
	2. Triệu phú từ.	
 3. Nhµ v¨n t­¬ng lai.
 4. Nhµ hïng biÖn tµi ba.
 5. XuÊt khÈu thµnh v¨n...
	* Ví dụ trß “Ai tinh mắt”
	a. Mục đích: Thö tµi quan sát bạn, tìm ra những điểm riêng biệt của cái cây đó.
	b. C¸ch ch¬i: Ch¬i theo đôi bạn, hay nhóm bạn.
	c. LuËt ch¬i: Trong thêi gian Ên ®Þnh quan tìm ra những đặc điểm nổi bật cây trong sân trường và nói trước lớp bạn nào tìm đúng và nhiều, nhanh, bạn đó thắng cuộc.
	Trß ch¬i nµy ph¸t huy kh¶ n¨ng quan sát, tính chân thực trong bài viết của học sinh... đây là trò chơi đầy vui nhộn giảm căng thẳng trong giờ văn.
	* Ví dụ trò chơi triệu phú từ.
	a. Mục đích: Trß ch¬i nµy nh»m cung cấp vốn từ, mở rộng vốn từ cho học
 sinh.
	b. C¸ch ch¬i: Chơi giữa các tổ với nhau.
 c. Luật chơi: Gi¸o viªn ra thêi gian cô thÓ cho trß ch¬i. Trong thêi gian ®ã các em đưa ra được thật nhiều từ thuộc đề bài cho. Tổ nào tìm được nhiều từ thuộc đề đó tổ ấy thắng cuộc.
Trò chơi này giúp các em tạo ngân hàng từ đồng thời còn mở rộng vốn sống, 
vốn hiểu biết cho các em về một loài cây nào đó...
	* Ví dụ trß ch¬i ước mơ về cái cây trong tương lai.
	Trß ch¬i nµy lµ trß ch¬i néi t©m. Trß ch¬i nµy yªu cÇu mçi häc sinh bµy tá t©m sù, nguyÖn väng, ­íc muèn cña b¶n th©n về cái cây em trồng và chăm sóc trong tương lai có thể là trong bản thân cũng có thể là người thân yêu cũng có thể là một người xa lạ.
	¦íc m¬ cña c¸c em rÊt gi¶n ®¬n:
	- Em Hà: Ước m¬ sau nµy em trồng được cây táo ra quả quanh năm, quả to
 đẹp ăn ngọt, giòn. Ngày ngày em chăm sóc cho cây xanh tốt ra nhiều quả. Em 
hái quả táo chia cho bạn bè cùng ăn
	- Em Đức: Ước mơ sau này trồng được cây có thể phát ra ánh sáng vào buổi tối để trồng ở ven đường
	Nh÷ng ­íc m¬ nµy ®Òu xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh häc V¨n, häc c¸c m«n kh¸c. Chóc ­íc m¬ cña c¸c em sím trë thµnh hiÖn thùc.
Biện pháp 7. Tæ chøc c¸c tiÕt häc ngoµi trêi: Khi häc mét m¶ng ®Ò míi, t«i th­êng tæ chøc c¸c tiÕt häc ngoµi trêi. Qua c¸c tiÕt häc ngoµi trêi nµy, c¸c em viÕt ch©n thùc h¬n. §èi t­îng miªu t¶ ®­îc c¸c em kh¾c ho¹i mét c¸ch râ nÐt h¬n. TiÕt häc ngoµi trêi cÇn ®¶m b¶o c¸c b­íc sau:
	- B­íc 1: Gi¸o viªn th«ng b¸o ®Ò bµi.
	- B­íc 2: ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ nh¸p, bót.
	- B­íc 3: Quan s¸t kÜ ®èi t­îng miªu t¶.
	- B­íc 4: Ghi l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt, riªng biÖt cña cây quan sát
	- B­íc 5: Tr×nh bµy kÕt qña.
	- B­íc 6: ViÕt bµi.
	- B­íc 7: Tæng kÕt, ®¸nh gi¸.
	TiÕt häc ngoµi trêi h×nh thµnh c¸c trạng th¸i t©m lÝ tÝch cùc nh­ phÊn khëi,
 ho¹t b¸t, h¨ng h¸i, rÌn kÜ n¨ng quan s¸t ë häc sinh. Ngoµi ra h×nh thøc häc nµy cßn båi d­ìng kh¶ n¨ng suy luËn vµ t­ duy cho häc sinh, x©y dùng tinh thÇn tËp thÓ, ®oµn kÕt néi bé trong líp, tæ, nhãm. C¸c em giao tiÕp tèt h¬n. Khi viÕt v¨n, bµi viÕt ch©n thùc, giµu c¶m xóc h¬n.
Biện pháp 8. Trau dồi nghệ thuật truyền thụ kiến thức tới học sinh: Các tiết tập làm văn có ý nghĩa thực hành giao tiếp bằng ngôn ngữ. Tôi nhận thấy tầm quan trọng việc trau rồi ngôn từ của chính mình trước tiết tập làm văn. Một tiết tập làm văn thành công đòi hỏi giáo viên phải có sử dụng kĩ lưỡng về lời nói. 
1. Các bước chuẩn bị nói: Trước một tiết tập làm văn, để nói thành công tôi tiến hành qua các bước sau:
- Tìm tài liệu liên quan đến tiết dạy.
- Đọc kĩ tiết tập làm văn sắp dạy.
- Ghi ý chính cần truyền đạt tới học sinh.
- Tập nói một mình. Thoát li giáo án, sách vở. Nhập tâm vào bài giảng...
- Rút kinh nghiệm sau tiết dạy.
2. Lời nói: Tiết tập làm văn, học sinh được nghe bằng tai. Âm thanh truyền đến tai của các em là lời nói giáo viên. Lời nói giáo viên ngọt ngào, truyền cảm có tính thuyết phục sẽ lôi cuốn các em. Các em sẽ bị cuốn vào kể cả khi đang nói chuyện. Làm thế nào để có được cách nói hay, bản thân tôi luôn học hỏi đồng nghiệp, xem các chương trình dành cho thiếu nhi ... tìm tòi mở mang kiển thúc để dẫn dắt, thổi bùng khát vọng, đam mê viết văn ở mỗi học sinh. 
3. Kết quả: Quá trình thực hiện nghệ thuật nói thật công phu nhưng tôi nhận thấy các em thật sự yêu thích môn học. Có nhiều học sinh nói với tôi là không sợ học môn văn nữa. Có em nói bây giờ con thích học môn văn. 
III. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
* Đối với HS thời gian thực hiện “Bồi dưỡng HS lớp 4 làm tốt văn miêu tả cây cối”, tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều so với trước. Trong các giờ học bắt buộc tất cả 100% học sinh đều phải động não, quan sát, ghi chép những điều quan sát được. Các em có kĩ năng làm và trình bày nội dung bài viết. Học sinh hứng thú học khi được giáo viên và các bạn ngợi khen sẽ phấn khởi rất nhiều.
- Các em khác cũng sẽ cố gắng tự hoàn thiện mình và mỗi học sinh có một tính cách, một ý tưởng rất khác nhau khi viết bài của mình. Điều quan trọng là các em biết cách làm bài và chủ động viết bài.
. Kết quả đạt được như sau:
KÕt qu¶ kiỂM TRA GIỮ KÌ II ĐẠT ĐƯỢC : 
líp
sè bµi
Điểm yếu
1- 4
Điểm TB
5- 6
Điểm khá
7- 8
Điểm giỏi
9- 10
4A5 
35
0 = 0%
9 = 25,2%
14 =41,2 %
12 = 33,6 %

* Đối với GV: Để đạt hiệu quả tiết dạy tập làm văn, trước hết phải có tinh thần cầu tiến, trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, học hỏi đồng nghiệp. Luôn thân thiện, cởi mở với học sinh, biết khơi gợi trong học sinh tình yêu với bộ môn, đồng thời phải đem đến cho các em cái nhìn mới, tư duy mới về môn học. Giáo viên cần đa dạng hóa cách dạy và cách học phải tạo tâm lý thoải mái cho học sinh thì học mới có hiệu quả. Môn học nào cũng đòi hỏi sự chăm chỉ học tập. Sự đầu tư thời gian và công sức để học là một trong những nhân tố quan trọng làm nên thành công.
PHẦN THỨ BA : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
	Qua nghiªn cøu ®Ò tµi t«i nhận thÊy để d¹y häc sinh häc tèt v¨n miªu t¶ kh«ng ph¶i lµ viÖc khã. Quan träng nhÊt lµ phải gióp c¸c em cã ph­¬ng ph¸p häc vµ quan träng h¬n n÷a lµ t¹o cho c¸c em sự hứng thú, niÒm sau mª ®èi víi m«n tập làm văn . 
 §iÒu ®¸ng mõng lµ trong c¸c tiÕt häc văn häc sinh hµo høng h¬n, tÝch cùc ho¹t ®éng h¬n biÕt tù nghiªn cøu, tÝch cùc lµm viÖc theo nhãm mét c¸ch chñ ®éng, tù gi¸c. Häc sinh biÕt ch¨m chó l¾ng nghe bµi lµm cña b¹n vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch t­¬ng ®èi chÝnh x¸c, m¹nh d¹n, tù tin tr×nh bµy tr­íc líp, kh«ng cßn t×nh tr¹ng häc sinh nhót nh¸t, nãi Êp óng. Gi¸o viªn h¹n chÕ viÖc nói nhiều như giảng giải, thuyÕt tr×nh, minh ho¹, h¹n chÕ các c©u hái vôn vÆt. §Æc biÖt vÒ chÊt l­îng bµi viÕt cã rÊt nhiÒu tiÕn bé nhiều, sè bµi kh¸ giái t¨ng lªn. 
 Bên c¹nh viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®¹i trµ cho c¶ líp, c¸c ®èi t­îng häc sinh kh¸, giái còng ®­îc n©ng cao h¬n vÒ kü n¨ng viÕt c¸c bµi v¨n miªu t¶. Bµi viÕt cña c¸c em kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o yªu cÇu c¬ b¶n cña ph©n m«n mµ cßn bộc lô ®­îc t×nh c¶m c¸ nh©n vµ sù s¸ng t¹o cña m×nh.
2. Kiến nghị với nhà trường 
	Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh líp 4 häc tèt m«n tËp lµm v¨n. Đây nµy míi chØ lµ sù thùc nghiÖm cña c¸ nh©n t«i. T«i thÊy ®©y còng lµ c¬ së b­íc ®Çu kh¼ng ®Þnh r»ng, ®Ó GV d¹y tèt vµ HS häc tèt tËp lµm v¨n nãi riªng vµ TiÕng ViÖt nãi chung ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i vËn dông c¸c kiến thøc, kü n¨ng nghiÖp vô s­ ph¹m mét c¸ch phù hợp. §ång thêi ®­a ra ¸p dông lµ hoµn toµn cã c¬ së khoa häc vµ phï hîp víi thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay. Để n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ häc tËp, t«i còng m¹nh d¹n cã mét sè kiÕn nghÞ sau :
	- Nhà trường tæ chøc thªm mét sè chuyªn ®Ò ë cả trường, ở khối lớp 4 c¸c tiÕt tËp lµm v¨n khã ®Ó chóng t«i cã ®iÒu kiÖn giao l­u häc hái kinh nghiÖm cña c¸c ®ång chÝ, ®ång nghiÖp ®ång thêi chóng t«i còng kÞp thêi n¾m b¾t ý kiÕn chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n tõ phÝa c¸c ®ång chÝ phụ trách chuyên môn.
	- Tæ chøc cho gi¸o viªn, häc sinh ®­îc tham quan, d· ngo¹i ®Ó t×m hiÓu vÒ thùc tÕ. Bæ sung thªm c¸c tiÕt häc ngoµi trêi ®Ó c¸c em ®­îc trùc tiÕp quan s¸t c¸c sù vËt hiÖn t­îng trong tù nhiªn.
	Trên đây là một số kinh nghiêm của bản th©n về một số biện pháp dạy giúp học sinh học tốt môn tập làm văn. Tôi mạnh dạn chia sẻ thông qua đề tài này. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của quý ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng vµ Phßng gi¸o dôc chØ dÉn gióp ®ì thªm ®Ó ®Ò tµi cña t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n.
	T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
 Tôi xin cam đoan đề tài trên đây là của tôi và do tôi viết, nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. 
 Tản Lĩnh, ngày 8 tháng 04 năm 2023
	 Người viết
 Phan Thị Nguyệt
 Ý kiến nhận xét, đánh giá và xếp loại của hội đồng khoa học cơ sở
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
 Ngày............ tháng ......... năm 2023
 Chủ tịch hội đồng
Đánh giá và xếp loại của hội đồng khoa học ngành giáo dục đào tạo huyện
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................. 
 Ngày............ tháng ......... năm 2023
 Chủ tịch hội đồng