Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn viết đúng theo mẫu cho học sinh Lớp 1 trong môn Tiếng Việt

ng qua 2 hình thức: viết trên bảng bằng phấn và viết trong vở tập viết bằng bút chì, bút mực. Do vậy, để thực hành luyện viết đạt kết quả tốt, học sinh cần có ý thức chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả một số đồ dùng học tập thiết yếu sau:
* Bảng con, phấn trắng, khăn lau.
- Bảng con màu đen, có dòng kẻ ô rõ ràng, đều đặn thể hiện được 5 dòng kẻ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh viết phấn. 
- Phấn trắng có chất liệu tốt làm nổi rõ hình chữ trên bảng, phấn phải để vào hộp riêng cho khô.
- Khăn lau sạch sẽ, có độ ẩm vừa phải, giúp cho việc xoá bảng vừa đảm bảo vệ sinh, vừa không ảnh hưởng đến chữ viết. Giáo viên cần hướng dẫn các em cách lau bảng từ trên xuống dưới, cách lau tay sau khi viết để giữ vệ sinh (phải có giẻ ẩm để lau bảng, một giẻ khác chỉ dùng để lau tay). 
=> Thông qua việc thực hành luyện viết của học sinh trên bảng con, giáo viên nhanh chóng nắm được những thông tin phản hồi trong quá trình dạy học để kịp thời xử lí, tác động nhằm đạt được mục đích dạy học đề ra.
* Vở tập viết, bút chì, tẩy, bút mực:
- Vở tập viết lớp Một cần được bọc, dán nhãn tên, giữ gìn sạch sẽ, không để quăn góc hoặc giây bẩn. 
- Bút chì loại nào hợp lý là tùy vào từng bé, có bé tay yếu viết nhẹ thì dùng 2B sẽ đạt màu hợp lý, có bé khỏe viết ấn, dùng HB hoặc bút chì đốt sẽ cho màu chữ tốt hơn. 
- Cục tẩy nho nhỏ nhưng lại rất quan trọng đối với học sinh. Những cục tẩy xinh xắn, có hình thù ngộ nghĩnh thường tẩy không sạch và rất hay làm rách giấy, khiến vở lem nhem. Phụ huynh nên mua cho con những cục tẩy màu trắng và có giá cao một chút. Nhắc nhở học sinh hạn chế dùng tẩy để tập thói quen viết cẩn thận.
 - Bút mực đối với học sinh lớp 1, chú ý chọn mua cho loại bút mực nét nhỏ và nhớ kiểm tra kỹ hệ thống bơm mực cũng như nét viết trước khi mua. Nếu có điều kiện, nên mua bút mài ngòi cho học sinh. Bút mài ngòi một chút thì sẽ dễ viết được nét thanh nét đậm hơn. 
3.2.  Bước 2: Cho học sinh nắm được một số các khái niệm cơ bản trong môn tập viết.
Giáo viên cần dạy cho học sinh những khái niệm về dòng kẻ, đường kẻ, 
ô li
- Dòng kẻ 1, 2, 3, 4
- Đường kẻ ngang 1, 2, 3, 4, 5
- Đường kẻ dọc 1, 2, 3, 4, 5
- Ô li: Ô giới hạn giữa hai đường kẻ ngang và hai đường kẻ dọc 
3.3.  Bước 3: Rèn viết đúng các nét cơ bản
Các nét cơ bản được chia ra làm các nhóm sau:
- Nét thẳng: nét thẳng đứng, nét ngang, nét thẳng xiên
Nét thẳng là 1 nét cơ bản đầu tiên mà trẻ được làm quen. Với việc chỉ có 1 đường thẳng hàng từ trên xuống dưới hoặc từ dưới lên trên. 
Nét xiên đưa đầu bút hướng từ trái qua phải và ngược lại. 
Để viết đẹp nét thẳng học sinh cần cầm bút đúng, chấm điểm để xác định độ cao, độ rộng của nét.
- Nét cong: cong kín, cong hở trái, cong hở phải
Cái khó khi viết nét cong đó chính là rê bút liền mạch không bị đứt quãng. Tại điểm uốn lượn học sinh dễ dừng bút sai vị trí nét bị méo. Do đó, muốn học sinh không mắc phải lỗi này cần xác định các dấu chấm nhỏ ở ô ly để trẻ tập nối theo. Cứ thực hành viết nét cong nhiều lần từ từ trẻ sẽ quen tay và viết đúng.  
- Nét móc: móc xuôi, móc ngược, móc hai đầu
Để viết đúng và đẹp nét móc, giáo viên cần dạy học sinh cách xác định vị trí đặt bút, dừng bút, chú ý học sinh đầu nét móc cong tròn.                        
- Nét khuyết: nét khuyết xuôi, nét khuyết ngược, nét khuyết kép
Trong các nét cơ bản, nét khuyết là khó viết nhất. Do đó đòi hỏi học sinh phải cầm bút đúng, biết rê bút có kĩ thuật và xác định chính xác điểm đặt bút, dừng bút. Muốn viết nét khuyết đúng và đẹp, nên cho học sinh xác định đúng vị trí điểm đặt bút, dừng bút và các giao điểm mà nét khuyết đi qua bằng cách chấm điểm để xác định vị trí. 
- Nét phụ: nét hất để tạo dấu mũ, nét cong cong dưới tạo dấu mũ cho chữ ă, nét râu ở chữ ư, ơ. Cần cho học sinh xác định đúng vị trí và chiều cao, rộng của các nét để chữ viết cân đối và đẹp.
3.4. Bước 4: Rèn viết đúng trọng tâm từng nhóm chữ cái.
    	Nếu cùng một lúc, đòi hỏi học sinh viết đúng và đẹp ngay là điều rất khó thực hiện. Mặt khác căn cứ vào đặc điểm cấu tạo nét và mối quan hệ về cách viết các chữ cái để học sinh viết đúng kĩ thuật ngay từ đầu tôi chia nhóm chữ và xác định chữ trọng tâm đại diện cho mỗi nhóm chữ học sinh hay sai chỗ nào, học sinh gặp khó khăn gì khi viết các chữ ở nhóm đó.
Nhóm 1: Gồm các chữ có các nét móc xuôi, nét móc ngược và nét móc 2 đầu: m, n, i, u, ư, v, r, t, p
- Với nhóm chữ này học sinh hay mắc lỗi viết chưa đúng nét nối giữa các nét, nét móc thường bị đổ nghiêng, khi hất lên thường không đúng.
- Để khắc phục nhược điểm trên ngay từ nét bút đầu tiên tôi đặt trọng tâm rèn luyện học sinh viết nét móc xuôi, nét móc ngược và nét móc 2 đầu thật đúng, thật ngay ngắn trước khi ghép các nét tạo thành chữ. Khi ghép chữ tôi luôn chú ý minh họa rõ nét điểm đặt bút, điểm dừng bút của mỗi nét để chữ viết cân đối, đẹp.
VD: Khi hướng dẫn cho học sinh viết chữ n: tôi hướng dẫn các em như sau:
* Phần hướng dẫn viết bảng trong tiết học âm, vần:
Quy trình dạy	Theo thực tế dạy
Giới thiệu chữ mẫu n – HS đọc
- GV hỏi học sinh về độ cao, cấu tạo chữ:
+ Nêu chiều cao, độ rộng của chữ n? (Cao 2 ô li, rộng 3,5 ô li)
+ Chữ n được viết bằng mấy nét và được cấu tạo bằng mấy nét? (Được viết bằng 2 nét và được cấu tạo bằng 2 nét: nét móc xuôi nối tiếp nét móc hai đầu)	- HS thảo luận nhóm để tự các em nêu độ cao, độ rộng, cấu tạo của các chữ qua một số câu hỏi sau đó cho các nhóm lên chia sẻ.
+ Nêu chiều cao, độ rộng của chữ n? (Cao 2 ô li, rộng 3,5 ô li)
+ Chữ n được viết bằng mấy nét và được cấu tạo bằng mấy nét? (Được viết bằng 2 nét và được cấu tạo bằng 2 nét: nét móc xuôi nối tiếp nét móc hai đầu)
GV hướng dẫn viết lần 1 kèm chạy chữ trên màn hình.
GV viết mẫu và hướng dẫn lần 2
         Cho học sinh viết chữ n trên không
	- HS luyện viết lại nét móc xuôi và nét móc hai đầu đã học vào bảng con.
- Cho HS viết bảng con chữ n (2-3 lần)	- Cho HS viết bảng con chữ n. Vừa viết GV vừa hướng dẫn HS chấm các điểm đặt bút và dừng bút của các nét.
Cho HS giơ bảng, HS chia sẻ bài, GV-HS nhận xét.
	- Lưu ý một số lỗi viết chưa đẹp và cách sửa chữa.
Nhóm 2: Gồm các chữ có nét thắt trên: r, v, s, tr
- Với nhóm chữ này học sinh hay mắc lỗi viết chưa đúng nét thắt nhỏ, độ cao chữ.
- Ở nhóm này muốn học sinh viết đúng và đẹp, cần cho học sinh luyện viết nét thắt trên (nét thắt đầu) đẹp và nhỏ nằm cao trên đường kẻ ngang 3.
Nhóm 3: Gồm các chữ có nét cong kín, cong hở trái và cong hở phải: o, ô, ơ, ă, â, d, đ, q, c, x, e, ê
- Nhóm chữ này học sinh thường viết chưa được tròn chữ, nét cong kín còn hở, dấu mũ viết còn chưa đẹp và đúng vị trí.
- Ở nhóm chữ này tôi xác định cần dạy học sinh viết đúng chữ o để làm cơ sở cho viết đúng các chữ khác trong nhóm. Vì thế khi dạy chữ o tôi hướng dẫn đánh dấu 4 điểm để viết chữ o cho tròn và cân xứng hơn.Viết được chữ o đúng học sinh dễ dàng viết đúng các chữ cái khác trong nhóm.
- Hay ở chữ c, e, x, ê học sinh hay mắc lỗi viết chưa tròn nét, cuối nét cong kéo không hết, không đều chữ. Cần chỉ cho học sinh điểm bắt đầu và điểm dừng của các nét, rèn cho trẻ cong ngay ngắn.
- Ngoài ra cần để ý học sinh viết vị trí, độ cao, to của dấu của các chữ “ô” “ơ”, “ă”, “â” đã đúng chưa, nếu đúng phải đặt ở giữa ly 2 (đối với chữ nhỏ) và giữa li 3 (đối với cỡ chữ vừa), ngay trên chữ o, a, độ to vừa phải. Dấu hỏi, ngã, huyền, sắc đặt ngay trên nguyên âm, độ dài vừa phải.
Nhóm 4: gồm các chữ có nét khuyết xuôi, khuyết ngược và khuyết kép: l, b, h, k, y, nh, th, ch, kh, gi, ng, ngh, ph, g
- Trong nhóm này học sinh thường hay viết sai điểm giao nhau của nét và chữ viết còn cong vẹo.
- Để giúp học sinh viết đúng điểm giao nhau của các nét khuyết tôi xác định rõ ràng điểm giao nhau của nét khuyết bằng cách hướng dẫn học sinh chấm điểm vào vị trí điểm giao của chữ và rèn cho con thói quen luôn đưa bút từ điểm bắt đầu qua đúng chấm rồi mới đưa bút lên tiếp.
- Muốn viết được nhóm chữ này thẳng, ngay ngắn thì cần rèn cho học sinh biết viết nét sổ thật đúng, thật thẳng ở ngay ở các bài viết nét chữ cơ bản khi nào thành thạo thì mới tiến hành viết nét khuyết.
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh viết chữ cái l, tôi cho học sinh luyện viết thêm nét khuyết trên trước khi viết vào chữ và hướng dẫn học sinh thực hiện chấm điểm đặt bút, điểm giao hay điểm dừng bút của chữ.
* Khi dạy sang phần vần tuy không cần hướng dẫn quy trình viết từng chữ song giáo viên vẫn cần thường xuyên cho học sinh nhắc lại độ cao các chữ cái, những chữ cái nào có độ cao bằng nhau, nét nối giữa các chữ cái trong một chữ ghi tiếng, khoảng cách giữa các chữ ghi tiếng (bằng một con chữ o).
3.5. Bước 5: Dạy kĩ thuật nối chữ 
Khoảng cách	Ví dụ	Cỡ chữ vừa	Cỡ chữ nhỏ
Nét móc sang nét móc	an, in, un	2 ô li	1 ô li
Nét móc sang nét hất	ai, au, ui, iu, ni, , it, tu, ru, uy, th, nh, kh, ph, đi, ki	3/2 ô li	3/4 ô li
Nét móc sang nét cong	ac, uc, to, ng, mơ, ho, đo	1 ô li	1/2 ô li
Nét cong sang nét hất	oi, ot, ôt, ơt	1/2 ô li	1/4 ô li
Nét cong sang nét móc	on, ơn, en	1 ô li	1/2 ô li
Nét cong sang nét cong	oc, oa, oe	1/2 ô li	1/4 ô li
Nét cong sang nét khuyết	Ch	1 ô li	1/2 ô li
Nét khuyết sang nét cong	go, ye, ya	1/2 ô li	1/4 ô li
Nét khuyết sang nét khuyết	gh, ngh	1 ô li	1/2 ô li
Nét thắt sang nét khác	bi, bo, ve, bi, be	1/2 ô li	1/4 ô li
Ví dụ: 
- Dạy viết vần am: Viết nét cong kín xong nhấc bút, đặt bút trên đường kẻ ngang 3 viết nét móc ngược nối liền với nét móc xuôi sao cho khoảng cách giữa hai nét bằng 2 ô li. Và cắt qua giao của đường kẻ dọc và đường kẻ ngang. Viết tiếp nét móc xuôi rộng 1,5 ô li và nét móc hai đầu rộng 2,5 ô li. Dừng bút trên đường kẻ ngang 2. 
Lưu ý cho học sinh chấm điểm giao và điểm đặt bút của từng nét
- Dạy viết vần oa: Viết chữ o xong, từ điểm dừng bút của chữ o viết liền nét xoắn nhỏ ở bên phải chữ sau đó rê bút lên đường kẻ ngang 3 rồi lượn ngược lại viết tiếp nét cong thứ hai đè lên nét nối sao cho khoảng cách giữa hai nét bằng 1/2 ô li. Nhấc bút viết tiếp nét móc ngược, dừng bút trên đường kẻ ngang 2.
3.6. Bước 6: Thực hiện đánh giá học sinh.
          - Tổ chức “Triển lãm chữ viết” của học sinh để học sinh được quan sát bài của bạn, tự đánh giá và tham gia đánh giá bạn. Các em sẽ nhận ra những điểm tốt và hạn chế của bản thân cũng như của các bạn từ đó rút ra kinh nghiệm cho mình để viết chữ đúng và đẹp hơn.
          - Sau mỗi bài viết giáo viên cần nhận xét “nét nào được, nét nào sai?”. Tìm nguyên nhân vì sao sai: Tại tư thế cầm bút, ngồi viết không đúng quy định, tay đặt bút không có điểm tựa, vì chưa chuyển dịch bút đúng tầm tay đưa bút để có biện pháp khắc phục
          - Trong mỗi giờ dạy tập viết, những em nào có chữ viết dần tiến bộ, chữ viết rõ nét hơn, kể cả việc ghi chữ trong vở, trên bảng con hoặc trên bảng nhóm, tôi nhận xét: “So với trước, chữ viết của các em đúng mẫu và đều nét hơn rồi đó. Các em cố gắng hơn nữa nhé!”. Khi ấy, tôi thấy trong ánh mắt các em đang sáng lên một niềm vui. Điều đó, tạo được niềm tin và sự hứng thú trong học tập của các em. 
          - Sau mỗi giờ học Tiếng Việt, tôi tổng kết nhóm nào có số lượng bạn viết chữ đẹp nhiều nhất thì nhóm đó được cả lớp vỗ tay tán thưởng và xếp loại thi đua cho tuần, tháng. Khen thưởng với những em có tiến bộ, chữ viết vượt trội tạo hứng thú góp phần rèn tính kiên trì, yêu thích chữ viết của học sinh.    
PHẦN III. THỰC NGHIỆM BIỆN PHÁP
1.	Đối tượng, nội dung, phương pháp thực nghiệm
1.1. Đối tượng thực nghiệm: 
- Lớp thực nghiệm: Giáo viên và học sinh lớp 1B
- Lớp đối chứng: Giáo viên và học sinh lớp 1C
1.2. Nội dung: 
- Bài dạy: Làm quen với các nét cơ bản, các chữ số, bảng chữ cái, dấu thanh (Tiết 4).
- Kiến thức: Viết đúng các nét viết cơ bản, các chữ số và dấu thanh; đọc đúng các âm tương ứng với các nét cơ bản.
2. Tiến trình và phương pháp thực nghiệm
2.1. Chuẩn bị
- Kế hoạch bài dạy A- Áp dụng các biện pháp trên dùng để dạy thực nghiệm tại lớp 1B.
- Kế hoạch bài dạy B- Không áp dụng các biện pháp trên dùng để dạy thực nghiệm tại lớp 1C.
- Phiếu khảo sát tại 2 lớp 1B và 1C.
2.2. Tiến hành thực nghiệm
- Lớp 1B: Kế hoạch bài dạy A-Cô Đào Thị Nhịp dạy.
Tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
+ Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan.
+ Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, khảo sát thực tiễn trên lớp.
+ Phương pháp nghiên cứu lí luận.
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. 
+ Lớp 1C: Kế hoạch bài dạy B-Cô Vũ Thị Kim Oanh dạy.
2.3. Khảo sát: 
Sau khi dạy thực nghiệm tại lớp 1B và 1C tôi đã cho học sinh viết các nét cơ bản trong thời gian 15 phút. Tôi tiến hành chấm và đánh giá. Kết quả cụ thể như sau:
STT	Nhóm đối tượng học sinh	Lớp 1B	Lớp 1C	Ghi chú
1	Nhóm học sinh chưa nắm được các nét cơ bản.	4/31
	7/28
2	Nhóm học sinh chưa biết cách cầm bút.	1/31
	3/28
3	Nhóm học sinh chưa biết cách xác định các dòng kẻ.	3/31	7/28
4	Nhóm học sinh ngồi viết không đúng tư thế, ngồi học không tập trung.	2/31
	4/28
5	Nhóm học sinh chưa biết điểm đặt, dừng bút của các con chữ. 	6/31
	9/28
6	Nhóm học sinh viết các con chữ sai về độ cao, tư thế chữ.	5/31
	8/28
Ghi chú: (Ở bảng số liệu này có thể 1 học sinh nằm trong 6 nhóm đối tượng)
3. Đánh giá kết quả thực nghiệm  	
   	Xuất phát từ thực tiễn của lớp, tôi đã thực hiện các biện pháp trên, qua nghiên cứu, thực nghiệm tôi nhận thấy chữ viết học sinh đã có nhiều tiến bộ, chữ viết của các em rõ ràng, đúng độ cao, đủ nét, viết đúng khoảng cách giữa các con chữ, giữa các từ, đã xác định được điểm đặt bút, dừng bút, các em luôn có ý thức rèn chữ và giữ vở sạch.
PHẦN IV. KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT
1. Kết luận
- Các biện pháp được đề cập trong báo cáo đã phát huy được hiệu quả rõ ràng đối với quá trình rèn chữ của các em học sinh lớp 1. Bên cạnh đó, thông qua việc triển khai các biện pháp, tôi đã thành công trong việc thiết lập môi trường học tập tích cực và kích thích sự phát triển năng lực học tập cho học sinh một cách hiệu quả. 
- Biện pháp đã giúp tôi có thêm kinh nghiệm tạo hứng thú, nâng cao khả năng viết chữ cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt. Các tiết học Tiếng Việt của lớp tôi diễn ra nhẹ nhàng, sôi nổi, hấp dẫn góp phần xây dựng lên những giờ học hạnh phúc. Đồng thời, tôi nhận được sự tin tưởng và ủng hộ cao của phụ huynh. 
2. Đề xuất với các cấp quản lí
- Các biện pháp trên đã được thực nghiệm và mang lại hiệu quả tương đối cao để nghị nhà trường cho áp dụng rộng rãi trong các lớp khối 1.
- Bổ sung cơ sở vật chất, tăng cường tổ chức hội thảo, chuyên đề để giáo viên các trường cùng nhau trao đổi tháo gỡ khó khăn trong quá trình rèn chữ viết cho học sinh. 
Trên đây là một số biện pháp tôi đã thực hiện để “Rèn viết đúng theo mẫu cho học sinh lớp 1 trong môn Tiếng Việt”. Tuy nhiên, vì thời gian có hạn và có thể những biện pháp của tôi còn có những hạn chế, thiếu sót. Kính mong các cấp lãnh đạo tư vấn, góp ý để báo cáo của tôi được hoàn thiện hơn nhằm góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo trong nhà trường Tiểu học hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
                                                            Quang Phục, ngày 03 tháng 02  năm 2025
XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN
ĐƠN VỊ CÔNG TÁC
	NGƯỜI BÁO CÁO
 Đào Thị Nhịp