Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn viết chữ đẹp cho học sinh Lớp 1

t bảng con tôi lấy luôn chữ viết ở bảng con của em viết đẹp làm trực quan cho cả lớp. Đồng thời lấy bảng chữa đúng mẫu (phổ biến) để học sinh so sánh đối chiếu mẫu và tự sửa chữa.
Việc rèn kĩ năng viết đúng mẫu chữ cho học sinh lớp 1 là một quá trình, đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, bền bỉ, thật sự yêu nghề, quan tâm đến học sinh. Có viết đúng mẫu thì các em viết đẹp, viết nhanh, các em mới có được kết quả học tập tốt.
Rèn học sinh viết cỡ chữ nhỏ trong giờ chính tả
Đây là một giai đoạn chuyển biến mới đối với học sinh lớp 1. Làm thế nào để các em không bỡ ngỡ khi chuyển từ việc viết bằng bút chì sang viết bằng bút mực; chuyển từ cỡ chữ 2 li sang cỡ chữ 1 li. Ở giai đoạn này, đòi hỏi người giáo viên phải cẩn thận, bình tĩnh không nôn nóng và đặc biệt phải có kế hoạch với từng đối tượng học sinh. Giáo viên cần:
Chuẩn bị cho học sinh viết bằng bút mực
Đến cuối học kì I, giáo viên có thể cho học sinh lớp mình tập sử dụng bút mực. Để chuẩn bị cho việc viết bút mực, tôi đã tiến hành:
+ Qui định loại bút (đã thống nhất từ đầu năm) cho học sinh.
+ Qui định loại vở tập viết bằng bút mực (vở có 4 li chất lượng cao để tránh nhoè).
+ Chọn đối tượng học sinh được tập viết bằng bút mực: Việc viết bằng bút mực không được tiến hành đồng loạt trong cả lớp mà tôi chỉ chọn những học sinh đã viết tương đối đẹp và đúng mẫu được chuyển sang tập viết bằng bút mực.
VD: Đợt 1 : Chọn 1/3 số học sinh cả lớp. Đợt 2: Chọn 1/2 số học sinh còn lại.
Đợt 3: Cả lớp tiến hành viết bằng bút mực.
Làm như vậy các em sẽ không bỡ ngỡ khi viết bằng bút mực, đồng thời các em viết xấu sẽ tự mình quyết tâm hơn để bằng bạn (được viết bằng bút mực).
+ Hướng dẫn học sinh cách cầm bút và viết bằng bút mực.
Từ bút chì chuyển sang bút mực các em sẽ rất khó viết, vì vậy giáo viên cần hướng dẫn học sinh tỉ mỉ. Cách cầm bút mực cũng như cầm bút chì song yêu cầu học sinh phải cầm úp ngòi bút để mực ra dều, nét chữ viết đều và dễ viết.
Đối với các em thật sự lúng túng khi viết bút mực tôi có thể cho các em tô lại chữ (ở vở tập tô hoặc luyện lại bằng bút chì) như vậy các em sẽ dễ quen hơn với việc viết bằng bút mực.
Chuẩn bị cho học sinh viết chính tả (viết cỡ chữ 1 li)
Nếu để đến khi chuyển hẳn sang phần viết chính tả giáo viên mới cho học sinh tập viết cỡ chữ nhỏ thì quả là khó cho học sinh. Chính vì vậy mà trước khi chuyển hẳn sang phần viết chính tả 4 tuần giáo viên nên tiến hành cho học sinh tập viết cỡ chữ nhỏ trong các giờ hướng dẫn học.
Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện viết theo các nhóm chữ:
+ Nhóm chữ có độ cao 1 đơn vị (1 ô li):a,ă, â, u, ư, n, m, i, e, ê, o, ô, ơ, v, c, x.
+ Nhóm chữ có độ cao 1,25 đơn vị (hơn 1 li):s, r
+ Nhóm chữ có độ cao 1,5 đơn vị (1ô li rưỡi): t
+ Nhóm chữ có độ cao 2 đơn vị (2 ô li ): d, đ, p, q và các chữ số.
+ Nhóm chữ có độ cao 2,5 đơn vị (2 ô li rưỡi): b, h, l, g, k
Khi học sinh đã viết đúng, đẹp thành thạo các nhón chữ trên tôi cho học sinh luyện viết ứng dụng các chữ ghi vần, tiếng, từ câu của bài học vần. Nhờ việc rèn luyện như vậy mà sang phần chính tả học sinh lớp tôi không còn lúng túng hay bỡ ngỡ với việc viết chữ nhỏ, các em viết tương đối chuẩn về độ cao, độ rộng cũng như khoảng cách giữa các chữ.
Rèn chữ viết cho học sinh trong phân môn chính tả
Nếu đã có bước chuẩn bị cho việc viết chính tả thì luyện viết chính tả của học sinh dễ dàng và thuận lợi hơn. Giáo viên cần tập trung nhiều vào cách trình bày vở cho một bài viết và củng cố cho học sinh viết đúng mẫu, đúng kích thước và luyện viết một bài viết đẹp.
Cách trình bày vở:
Đây là lần đầu tiên học sinh được trình bày một văn bản (một bài viết chính tả). Vì vậy cần hướng dẫn học sinh kĩ về cách viết:
VD: + Dòng ghi thứ, ngày tháng : Được viết lùi vào 1 ô - chữ cái đầu dòng viết hoa.
+ Dòng ghi: “ Chính tả” viết vào giữa dòng (lùi khoảng 4, 5 ô).
+ Dòng ghi đầu bài: Tuỳ theo đầu bài dài hay ngắn để viết sao cho cân đối với giữa dòng.
+ Cách chép bài thơ (thể thơ 5 chữ, thể lục bát).
+ Cách chép bài văn xuôi.
Giáo viên cần hướng dẫn với từng bài viết cụ thể, từ đó học sinh có kĩ năng trình bày một bài viết sạch, đẹp.
Rèn học sinh viết đúng mẫu, viết đẹp
Trong thời gian đầu của môn chính tả thì chữ mẫu của giáo viên rất quan trọng. Giáo viên có thể dành thời gian viết mẫu bài trên bảng để học sinh quan sát được chủ yếu về cách viết của giáo viên. Với phương châm “ Sai đâu sửa đấy” tôi thường xuyên uốn nắn sửa chữa chữ viết còn sai cho học sinh. Tôi phân ra các nhóm học sinh viết chữ chưa đúng mẫu như :
Nhóm viết chữ quá rộng.
Nhóm viết chữ quá gầy, nhỏ.
Nhóm viết chữ chưa đúng độ cao.
Nhóm viết chữ gẫy hoặc mất nét hất.
Nhóm viết chữ chưa đều: Chữ to, chữ nhỏ, chữ lên cao, chữ xuống thấp.
Sau khi phát hiện ra lỗi sai như trên tôi thường sửa cho học sinh bằng cách:
Giúp học sinh tự nhận ra những nét chưa đúng mẫu trong bài.
Sửa chữa chung cho học sinh trên bảng lớp.
Uốn nắn cho cá nhân học sinh mắc lỗi sai khi các em viết bài.
Ngoài ra, trước khi viết bài, tôi yêu cầu các em nhắc lại độ cao của một số con chữ hay sai như: nhóm con chữ cao 1,5 li (t), nhóm con chữ cao 2 li( d, đ, p...). Thường xuyên tiến hành như vậy cho đến nay các nhóm viết sai nét cơ bản ở lớp tôi đã tiến bộ rõ rệt.
Rèn học sinh viết đúng chính tả
Phân môn chính tả ở lớp 1 yêu cầu chủ yếu là các em biết chép đúng, chép đẹp và bước đầu biết nghe đọc viết một khổ thơ hoặc đoạn văn của bài tập đọc. Giáo viên cần rèn các em làm sao biết cách nhìn chép, nghe viết đúng mẫu chữ, viết đẹp và viết đúng chính tả. Đó là một quá trình rèn luyện công phu, bền bỉ, đòi hỏi sự kiên trì của người giáo viên.
Khi nhìn bảng chép để học sinh viết đúng chính tả , giáo viên cần yêu cầu học sinh tiến hành qua từng thao tác nhỏ:
+ Nhìn chữ phát âm chuẩn thành tiếng.
+ Nhớ và chép vào vở.
VD: Học sinh viết chữ “bầu trời”, tôi yêu cầu các em phải đọc phát âm chuẩn tiếng
“ trời” (uốn lưỡi) để các em viết đúng phân biệt với tiếng “ chời” .
Thậm chí các em vừa viết vừa đánh vần chữ đó để viết cho đúng.
Khi nghe viết để giúp học sinh viết đúng chính tả thì việc phát âm của người thầy là vô cùng quan trọng. Người giáo viên phải phát âm chuẩn thì học sinh mới nghe được đúng. Mặt khác rèn học sinh có “đôi tai thính” biết phân biệt các âm như ; l - n, tr - ch, s - x.
VD : Khi tôi đọc dằn lưỡi xuống thì học sinh viết âm “n”. Khi tôi đọc uốn lưỡi lên thì học sinh viết âm “ l”. Hay khi tôi đọc luồng hơi bậ t ra mạnh thì học sinh viết “s”, luồng hơi phát ra nhẹ thì học sinh viết âm “x”.
Tổ chức trò chơi trong giờ tập viết
Để giảm bớt sự căng thẳng, gò bó vào khuôn mẫu - đặc trưng của giờ tập viết - tôi lồng trò chơi vào giờ học để gây hứng thú học tập cho học sinh.
Trò chơi: Thi tìm chữ viết đúng
Sau khi học sinh học xong bài tập viết, tôi chuẩn bị sẵn một số bảng ghi các trường hợp chữ sai mà học sinh lớp tôi hay mắc phải và một số chữ viết đúng mẫu chia cho các nhóm chơi, yêu cầu học sinh các nhóm thảo luận tìm và khoanh tròn vào chữ viết đúng.
VD : Sau khi học bài chữ “h” tôi cho cả lớp chia thành tám nhóm, mỗi nhóm có một bảng chữ có viết bảy chữ “h” gồm:
+ Chữ “h” nghiêng phải
+ Chữ “h” nghiêng trái
+ Chữ “ h” rộng quá
+ Chữ “h” hẹp quá
+ Chữ “h” viết sai điểm đặt bút.
+ Chữ “h” viết sai điểm dừng bút.
+ Chữ “h” viết đúng.
Yêu cầu các nhóm thảo luận và khoanh tròn vào chữ viết đúng mẫu.
Nhóm nào làm đúng và nhanh, nhóm đó sẽ thắng cuộc.
Để học sinh hiểu sâu sắc hơn, tôi có thể chỉ vào các chữ viết sai hỏi: “ Tại sao các con không khoanh tròn vào các chữ này? chữ viết này sai ở chỗ nào?”
Trò chơi giúp học sinh rất hào hứng, sôi nổi và hơn thế nữa học sinh một lần nào nữa được khắc sâu chữ viết đúng mẫu và tránh các trường hợp các chữ viết sai mẫu.
Trò chơi: Ai viết chữ đẹp nhất
Giúp học sinh hào hứngviết đúng viết đẹp, cuối giờ học giáo viên có thể cho học sinh thi viết các chữ ghi âm, ghi tiếng, ghi từ đẫ viết trong bài.
VD: Dạy bài tuần 20.
Cuối giờ học tôi cho 4 học sinh đại diện của 4 tổ lên thi viết chữ
“ hoà bình”. Sau hiệu lệnh của giáo viên, 4 em sẽ lên bảng thi viết, học sinh cả lớp cổ vũ cho bạn và đánh giá chữ viết của bạn. Giáo viên cho nhiều em được chơi luân phiên qua các giờ tập viết, các em rất hào hứng sôi nổi và em nào cũng cố gắng vươn lên để giành chiến thắng.
Thường xuyên động viên khích lệ học sinh
Yếu tố cảm xúc tâm lí ảnh hưởng rất lớn đến chữ viết, đặc biệt làchữ viết của học sinh lớp . Trẻ sẽ lĩnh hội chữ viết và dễ viết đẹp nếu trẻ được viết với tâm lí vui vẻ, phấn chấn. Chính vì vậy mà trong giờ luyện viết, giáo viên cần thường xuyên động viên, khích lệ học sinh, khen ngợi khi thấy học sinh có những tiến bộ nhỏ. Như vậy các em mới hào hứ ng học tập, tích cực luyện viết chữ đúng, chữ đẹp. Đúng như Schwab đã nói: “ Chỉ có khuyến khích động viên, khen ngợi mới làm phát sinh và gia tăng những tài năng mà thôi”. Do vậy, sau mỗi bài viết của các em, tôi thường kiểm tra có sự động viên khích lệ các em dù là những tiến bộ nhỏ.
Ví dụ: “Hôm nay cô thấy bạn Khánh viết đã có tiến bộ” , hay “ So với bài viết trước, bài viết lần này Khánh Duy viết đẹp hơn và đúng chính tả hơn rồi đấy con cố gắng lên nhé”.
Mặt khác giáo viên không nên trách mắng, sát phạt các em khi các em viết xấu, viết ẩu. Trái lại, giáo viên cần phân tích rõ chữ sai ở chỗ nào, vì sao chữ này xấu để các em sửa chữa.
Chẳng hạn : “ nếu con viết chữ đẹp hơn một chút thì bài viết của con sẽ đẹp hơn nhiều” hoặc “ Con nhìn vở của con đã sạch chưa? lần sau con nhớ giữ gìn vở để vở sạch hơn nhé!.
Giáo viên nhẹ nhàng, cởi mở, ân cần giúp giờ học diễn ra nhẹ nhàng, thoải mái, học sinh tích cực học tập, giúp các em có ý chí rèn luyện chữ viết của mình ngày càng đẹp hơn.
Tổ chức thi viết chữ đẹp kết hợp rèn chữ trong các môn khác
Hưởng ứng phong trào thi viết chữ đẹp của nhà trường, tôi thường tổ chức cho học sinh thi viết chữ đẹp vào tiết tự học cuối tuần (2 tuần 1 lần). Tôi cho học sinh thi viết bài tập hoặc chính tả.
Các giải được xếp như sau:
+ Mỗi tổ chọn 4 giải (1 giải nhất, 1 giải nhì, 1 giải ba, 1 giải chữ viết có tiến bộ).
+ Từ các giải của tổ chọn 5 bài của cả lớp để được trưng bày vào tủ kính của lớp. Trong đó có 1 giải nhất, 1 giải nhì, 2 giải ba, 1giải bài viết có tiến bộ (được so sánh với bài của lần thi trước).
Học sinh lớp tôi rất hào hứng dự thi vì các em có nhiều em được giải, thậm chí có em viết chưa đẹp cũng được giải (có giải chữ viết tiến bộ). Đặc biệt các em rất thích được trưng bày bài vào tủ kính của lớp nên các em luôn cố gắng rèn luyện chữ viết của mình.
Song song với việc tổ chức thi viết chữ đẹp, phong trào “ Rèn chữ giữ vở” được phát động trong tất cả các giờ học. Đối với các môn học khác chữ viết được đánh giá sau kiến thức, kĩ năng của môn học đó, do vậy mà học sinh thường hay coi nhẹ, các em hay cẩu thả khi viết bài. Nhưng chữ viết ở môn học khác lại được đánh giá là sản phẩm cuối cùng về chữ viết của mỗi học sinh. Do vậy mà việc rèn chữ viết ở môn học khác là vô cùng quan trọng.
Ở lớp 1, ngoài việc rèn chữ trong phân môn Chính tả, Tập viết thì môn Toán là môn học mà các em được viết số, viết chữ nhiều nhất. Do vậy mà khi dạy toán giáo viên cần chú trọng rèn học sinh viết chữ, viết số và cách trình bày bài vào vở. Trong các tiết học toán, để rèn chữ cho học sinh, giáo viên cần:
Lưu ý học sinh nhận xét về chữ viết khi nhận xét bài làm của bạn trên bảng.
Thường xuyên quan sát uốn nắn học sinh về chữ viết khi học sinh viết bài vào vở toán.
Khi chấm bài, nhận xét bài làm của học sinh, ngoài nhận xét về kiến thức và kĩ năng của môn toán giáo viên kèm theo cả nhận xét về chữ viết.
VD: “ Con làm bài tốt, chữ viết đẹp” hoặc : “ Con làm bài tốt, chữ viết có tiến bộ” hay “ Con cần viết chữ nắn nót hơn”.
Thường xuyên rèn giũa học sinh, các em sẽ có ý thức viết đẹp không chỉ khi các em viết chính tả, tập viết mà các có ý thức viết chữ đẹp ở thức viết chữ đẹp ở tất cả các môn học khác. Đó không chỉ là thành công lớn của người giáo viên mà nó cũng là mục đích để các em cần đạt được khi học tập viết.
KẾT QUẢ
Với những biện pháp trên đây, cho đến nay chữ viết của học sinh lớp tôi đã dạy luôn viết đúng mẫu, viết đẹp. Nhiều học sinh viết đẹp đã tham gia kì thi viết chữ đẹp cấp trường, cấp huyện và đạt kết quả cao.
Cụ thể là:
Em Tô Lan Nhi đạt giải Nhất thi viết chữ đẹp cấp trường và giải 3 cấp huyện.
Em Dương Phương Anh đạt giải Nhì thi viết chữ đẹp cấp trường và giải KK cấp huyện.
Chất lượng chữ viết của học sinh cả lớp có sự tiến bộ rõ rệt. Đến nay kết quả đã đạt như sau:
Bảng kết quả xếp loại VSCĐ qua các kì kiểm tra:
Sĩ số: 42 em.
Xếp loại
Thời gian
Loại A
Loại B
Loại C

SL

%

SL

%

SL

%
Giữa kì I
(Tháng 11)
38
90,4
4
9,6
0
0
Cuối kì I
40
95,2
2
4,8
0
0
Giữa kì II
(Tháng 2)
41
97,6
1
2,4
0
0
Đến nay
(Tháng 4)
42
100
0
0
0
0

PHẦN C: KẾT LUẬN
BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Rèn chữ viết cho học sinh là một việc làm vô cùng cần thiết. Việc rèn chữ không chỉ tiến hành ngày một ngày hai mà là cả quá trình thường xuyên, liên tục. Đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ của giáo viên và tinh thần tự giác học tập của học sinh. Qua thực tế giảng dạy, tôi đã tự rút ra một số kinh nghiệm cho bản thân. Muốn chất lượng chữ viết của học sinh cao, người giáo viên cần :
Có tâm huyết với nghề nghiệp, luôn tu dưỡng rèn luyện nâng cao chữ viết của bản thân.
Có sự chuẩn bị tốt để rèn chữ cho học sinh (chữ mẫu, đồ dùng)
Kiên trì, bền bỉ, ân cần với học sinh.
Tạo được hứng thú học tập cho học sinh.
Luôn học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp, nâng cao kiến thức tập viết cũng như nhiều lĩnh vực khác.
Kết hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa gia đình và nhà trường.
Có thể nói, chữ viết ngày càng được coi trọng và nâng cao. Chữ viết đẹp thể hiện một phần tính nết của học sinh. Việc rèn tư thế viết, cách cầm bút và những nét chữ đầu tiên cho học sinh lớp 1 vô cùng quan trọng. Bởi nó sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến quá trình học tập của các em sau này. Rèn học sinh lớp 1 có tư thế ngồi viết đúng, viết đúng mẫu chữ, viết đẹp tạo điều kiện thuận lợi các em ghi bài vở tốt, từ đó các em có được kết quả học tập tốt ở các lớp trên.
KHUYẾN NGHỊ
Xin đề nghị Bộ Giáo dục - Đào tạo phát hành vở tập viết cỡ chữ 1 li để chuẩn bị cho học sinh học chính tả được thuận lợi hơn.
Xin đề nghị cấp trên tổ chức chuyên đề về dạy tập viết sao cho có hiệu quả. Nhất là trong tình hình hiện nay một giờ tập viết (kì II) thực sự quá tải với học sinh lớp 1.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Nam Hồng, ngày 15 tháng 4 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Nguyễn Thị Yên

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Hướng dẫn dạy tập viết ở tiểu học (Nhà xuất bản Giáo dục 2005)
Tâm lý học (Nhà xuất bản Giáo dục1991)
Giải đáp 88 câu hỏi về giảng daỵ tiếng việt ở tiểu học (Nhà xuất bản Giáo dục 2005)
Phương pháp dạy học Tiếng Việt.
Lê A - Thành Thị Yên Mỹ - Lê Phương Nga - Nguyễn Trí
Dạy tập viết ở trường Tiểu học (Theo chương trình tiểu học mới) Lê A - Trịnh Minh Đức
Rèn kỹ năng: Đọc - Viết - Nghe - Nói.
Thạc sĩ: Trần Thị Hiền Lương - Viện khoa học giáo dục.
Trang sách và cuộc đời: “Văn hay nhưng chữ phải đẹp” Tiếng Việt lớp 1 (Tập 1 - Tập 2)
Vở tập viết lớp 1