Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục rèn kỹ năng đọc cho học sinh Lớp 1

 cặp : ch  -   tr , ng  -  ngh, c - k,   g – gh để học sinh phát âm chính xác và viết chính tả.
Trong từng tiết học, từng bài ôn tôi luôn tìm đủ cách để kiểm tra phát hiện sự tiến bộ của trẻ thông qua các bài đọc, các giờ chơi, giờ nghỉ.. từ đó củng cố thêm kiến thức cho học sinh.
*Phần học vần 
 Sang giai đoạn học vần học sinh đã nắm vững các âm, các em còn được làm quen với các kiểu chữ hoa: chữ viết hoa, chữ in hoa nên tôi tập cho học sinh nhận biết các kiểu chữ hoa một cách chính xác để các em đọc đúng.
Để giúp trẻ học tốt phần vần, tôi tập cho học sinh thói quen:nhận diện, phân tích cấu tạo của vần, nhận biết vị trí các âm trong vần để các em học vững.
Ví dụ: Học vần ay :
         1/ Cho học sinh nhận diện về cấu tạo vần ay : vần ay gồm 2 âm: âm a và âm y đứng sau. Vị trí âm trong vần: âm a đứng trước, âm y đứng sau.
          2/ Đánh vần vần ay :  
* Hướng dẫn học sinh: âm a đứng trước , ta đọc a trước, âm y đứng sau ta đọc y sau  : a - y  -  ay .
* Đọc trơn vần: ay
Kết hợp dùng bộ chữ học vần tiếng vần dành cho học sinh sử dụng bộ thực hành ghép chữ dành cho lớp Một để học sinh tìm và ghép âm, thanh, tiếng mới trong mỗi bài Học vần.
Ví dụ:: Yêu cầu các em: chọn đúng hai âm: a và y. Ghép đúng vị trí: a trước y sau
Nếu các em đã ghép đúng giáo viên hướng dẫn cách đánh vần và đọc trơn vần như trên các em sẽ nhận biết và đọc được vần ay.
Với cách dạy phân tích, nhận diện và ghép vần vào bảng cài học sinh như thế, nếu được áp dụng thường xuyên cho mỗi tiết học vần chúng ta sẽ tạo cho các em kỹ năng phân tích, nhận diện và ghép vần dẫn đến đánh vần, đọc trơn vần một cách dễ dàng và thành thạo giúp các em học phần vần đạt hiệu quả tốt. Trong các bài dạy vần, sách giáo khoa tiếng việt 1 có kèm theo các từ khóa, từ ứng dụng và các câu thơ, câu văn ngắn để học sinh luyện đọc. Muốn cho học sinh đọc được các từ và câu ứng dụng trong bài giáo viên cho học sinh nắm chắc các vần sau đó cho các em ghép chữ cái đầu với vần vừa học để đọc tiếng, đọc từ của bài. 
*Phần đọc tiếng, từ 
Ở mỗi địa phương, do đặc điểm phương ngữ nên có nhiều em phát âm theo tiếng địa phương, phát âm sai dẫn đến viết sai chính tả hoặc khiến người nghe hiểu sai ý nghĩa của từ, hay nội dung văn bản khi đọc. Mục đích của rèn đọc tiếng từ, cụm từ là nhằm luyện sửa phát âm sai. Rèn cho học sinh đọc đúng chính âm, phân biệt với cách đọc dễ lẫn (do đặc điểm phương ngữ). Vì vậy giáo viên phải tạo điều kiện cho học sinh tự quan sát và lắng nghe lời đọc của bạn.
Ví dụ: Khi dạy bài h h L l 
           Sau khi giáo viên và học sinh cùng thực hiện đọc xong phần âm, ghép âm để đọc từ ở hoạt động 2: Đọc. Đến phần quan sát tranh để đọc từ ngữ, giáo viên lần lượt đưa tranh minh hoạ cho từng từ ngữ: lá đỏ, bờ hồ, cá hố, le le. Thì lúc này giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách đọc từ( GV cần chú trọng đến cách phát âm những âm mới và âm dễ lẫn, sau đó đọc mẫu chuẩn, đọc chậm, phát âm rõ từ ngữ lá đỏ (lờ-a-la-sắc-lá. Đờ - đo –hỏi – đỏ), để học sinh bắt chước rồi đọc theo vì những từ ngữ này thường không chỉ học sinh đọc sai vì mới đọc mà một số em do ảnh hưởng của phương ngữ, tiếng mẹ đẻ nên phát âm nhầm lẫn l với n hoặc ngược lại.
           Khi các em đọc tôi luôn chú ý lắng nghe để phát hiện kịp thời và sửa triệt để cho những em đọc sai, đọc ngọng. 
Phần đọc đoạn 
- Đây là giai đoạn khó khăn đối với học sinh.  Vì vậy sang phần tập đọc giáo viên cần hết sức kiên nhẫn, giành nhiều cơ hội tập đọc cho các em giúp các em đọc bài từ dễ đến khó, từ ít đến nhiều. Giáo viên tránh nóng vội để đọc trước cho các em đọc lại dẫn đến tình trạng đọc vẹt và tính ỷ lại thụ động của học sinh. Giáo viên nên cho học sinh nhẩm đánh vần lại từng tiếng trong câu, đánh vần xong đọc trơn lại tiếng đó nhiều lần để nhớ sau đó nhẩm đánh vần tiếng kế tiếp lại đọc trơn tiếng vừa đánh vần rồi đọc lại từng cụm từ và sau mỗi lần đánh vần, cho học sinh đọc trơn lại tiếng vừa đành vần nhiều lần để khắc sâu vào trí nhớ học sinh.
VD: Bài 31: an ăn ân (trang 74 -TV1) ở phần 4. Đọc. Tôi cho HS đọc thầm đoạn, xác định câu. Rồi tìm tiếng chứa vần hôm nay học (đàn, thẩn, gần, chân, chắn) . Hướng dẫn học sinh đọc từng câu. Giải nghĩa cho các em hiểu một số từ khó ( tha thẩn có nghĩa là : (Đi) thong thả và lặng lẽ từ chỗ này đến chỗ nọ, có vẻ như không chú ý gì đến việc mình đang ở đâu và đang đi đâu ), cho luyện đọc cá nhân, nhóm đôi, đọc nối tiếp. Đọc cả bài
Biện pháp 2.Thường xuyên ôn âm, vần cho học sinh.
Để đọc tốt các em phải nhớ được các âm, vần đã đọc.
+ Đối với âm tôi thấy đa số các em đều không nhớ kỹ cách đọc, viết các âm ghép. Cho nên vào các tiết buổi chiều, tôi cho các em sắp xếp các âm có âm “h” đứng sau thành một nhóm để các em dễ phân biệt sự giống và khác nhau của các âm đó.
Ví dụ:: c/ch, n/nh, t/th, k/kh, g/gh, p/ph, ng/ngh
-Sau khi cho các em đọc tôi giúp các em nhớ các âm ghép bằng cách cho viết bảng con đưa vào ngữ cảnh: Tôi đưa hình ảnh hoặc nêu tên gọi các con vật, đồ vật gần gũi, thân quen với các em.
Ví dụ::ch (chó), nh (nhà), th (thỏ), kh (khỉ), gh (ghế), ph (phở), ngh (nghệ), ng (ngủ), gi (giỏ), tr (tre)
+ Đối với phần vần: Trong tiết buổi chiều để kiểm tra mức độ nắm bài của các em, tôi thường cho các em tự tìm tiếng, từ có vần mới học, khuyến khích những em yếu nêu tiếng, từ, và chỉ ra vần đã học trong bài. Sau đó cho các em viết vào bảng con những tiếng, từ vừa tìm được.
Ví dụ: Bài oa – oe 
. Từ, tiếng trong bài có vần oa: hoa, khoa, hòa.
. Ngoài bài: lòa xòa, tàu hỏa, chìa khóa, khóa học, tòa nhà, xóa bảng, cái loa...
. Từ tiếng trong bài có vần oe: xòe, chích chòe, khỏe, khoe  
. Ngoài bài: tròn xoe, lóe sáng, loe...
- Đồng thời để củng cố và khắc sâu các âm, vần đã học cho học sinh, hằng 
ngày tôi thường cho các em đọc bảng âm, vần nhất là những học sinh yếu cho các em đọc nhiều lần không theo thứ tự để giúp các em nhớ được một cách chắc chắn. Ngoài bảng âm, vần ở lớp, tôi còn in cho các em yếu một bản để đọc ở nhà vì để đọc được tốt trước hết các em phải nhớ được bảng âm, vần một cách chắc chắn.
+ Đối với đọc câu ứng dụng: vào tiết buổi chiều tôi phân loại cho các em đọc.
- Học sinh khá giỏi: Đọc câu ứng dụng ngoài bài
- Học sinh trung bình : Đọc câu ứng dụng trong bài
- Học sinh yếu: Đọc âm, vần, từ khóa trong bài
+ Đối với các bài ôn tập: sau khi lập được bảng âm và vần đã học tôi thường xuyên sử dụng phương pháp trò chơi để ôn lại bài nhằm tạo hứng thú cho các em, tránh nhàm chán như trò chơi: Xe lửa, đố bạn, truyền thư, truyền bánh, vv
Ví dụ: Bài 35: Ôn tập
. Sau khi lập bảng vần cho học sinh đọc: an, ăn, ân, am, ăm, âm, on, ôn, ơn, en, ên, in, un. Tôi tổ chức trò chơi “Xe lửa”.
Cách chơi: Bạn đầu tiên đọc đúng bảng vần và sẽ đi vòng quanh lớp, cả lớp cùng hát và khi dừng hát bạn đó sẽ dừng lại và mời một bạn đọc bảng vần. Nếu bạn đọc đúng thì mời lên làm đầu tàu, đọc sai sẽ mời một bạn khác và đoàn tàu lại đi xung quanh lớp, cả lớp cùng hát. Cứ như vậy đoàn tàu được nối dài.
Biện pháp 3. Xây dựng “Đôi bạn cùng tiến”.
- Giữa học kỳ I, tôi tiến hành xây dựng cho lớp “đôi bạn cùng tiến”: Bạn giỏi kèm bạn yếu, bạn giỏi sẽ dò bài cho bạn yếu vào đầu giờ học và đầu giờ buổi chiều. Từ những điều học sinh giỏi tiếp thu được các em sẽ ghi nhớ rất sâu và truyền thụ lại cho bạn một cách dễ tiếp thu hơn. Đồng thời khi bạn giỏi kèm mình cũng khích lệ các em yếu phải cố gắng học để không thua bạn.
- Tôi thường xuyên kiểm tra việc dò bài của các em. Thời gian đầu tôi theo sát từng cặp, quan sát để kịp thời uốn nắn, hướng dẫn cho các em. Tôi sắp xếp chỗ ngồi hợp lý để học sinh giỏi thực hiện nhiệm vụ một cách dễ dàng đưa ra tiêu chuẩn thi đua cho từng nhóm.
Ví dụ: Nhóm học sinh chưa nhớ âm, vần thì sau một tuần nhớ được 6 âm hoặc 6 vần. Nhóm còn đánh vần quá chậm thì tốc độ đánh vần sẽ nhanh hơn một chút. Nhóm đánh vần nhanh thì sẽ đọc trơn những từ, cụm từ.
            Cuối tháng tôi ra đề kiểm tra xem các em tiến bộ đến mức nào. Tôi tiếp tục rèn 
để các em nắm chắc hơn. Đồng thời, tôi thường xuyên động viên, khuyến khích và tuyên dương những đôi bạn làm việc tích cực và có tiến bộ.
Biện pháp 4. Rèn cho học sinh lòng yêu sách và ham thích đọc sách.
Khi các em thích đọc sách thì các em dần dần nâng cao kỹ năng đọc, giúp các
em đọc tốt hơn, chôi chảy và lưu loát hơn.
           - Trẻ sáu tuổi rất hiếu động đa số các em chỉ thích chơi game, xem tivi, truyện tranh nhiều màu sắc, rất ít trẻ thích đọc sách. Vì vậy tôi giới thiệu cho các em các loại sách chữ, có hình ảnh, có nội dung cổ tích, truyện tranh lành mạnh, báo nhi đồng..
           - Xây dựng “ Thư viện đọc” của lớp: Các em sẽ tự sắp xếp các loại sách do các em mang vào, giáo viên chọn lựa nội dung phù hợp, đối với lớp một chủ yếu là những quyển truyện tranh vui, truyện rèn thói quen tốt cho bé, truyện cổ tích... với màu sắc đẹp và hấp dẫn để thu hút các em. Các em có thể đọc vào đầu giờ học, giờ ra chơi, hoặc có thể mượn về nhà.
           - Kết hợp với Phụ huynh trang bị vài loại sách phù hợp với các em để các em đọc và giải trí ở nhà. Đồng thời thường xuyên kiểm tra việc đọc của các em. Do học sinh lớp một các em mới bắt đầu học chữ, giáo viên nhờ phụ huynh cho học sinh nhận diện chữ trong những cuốn truyện mà các em thích. Các em vừa học, vừa chơi từ đó sẽ dần dần khơi gợi được lòng say mê đọc sách.
           - Kết hợp với phụ huynh thường xuyên động viên, khuyến khích các em để các em ham thích đọc nhất là đọc sách, từ đó dần dần nâng cao khả năng đọc, khả năng cảm thụ văn học.
Biện pháp 5. Nêu gương và khen thưởng
- Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi đã đề xuất với Ban đại diện cha mẹ 
HS về việc khen thưởng các học sinh trong lớp thực hiện tốt các phong trào học tập cũng như các phong trào khác như sau:
- Mỗi đợt kiểm tra định kỳ tặng một 1 bút/ 1HS đạt điểm 10 mỗi môn.
- Sau mỗi tuần thi đua, lớp sẽ bầu chọn một HS tuyên dương trước lớp và nhận thưởng.
- Để tránh trường hợp một em nhận liên tục nhiều lần, theo qui ước 3 tuần mới được nhận thưởng lại (nếu em đó điểm nhất tổ thì chọn em điểm nhì tổ...)
- Đặc biệt chú ý đến HS chậm trong học nhưng có tiến bộ thì tổ trưởng các tổ đề nghị Ban thi đua lớp tuyên dương và khen thưởng.  
Biện pháp 6. Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh HS rèn luyện phát âm cho học sinh:
- Trong các cuộc họp phụ huynh.
- Thường xuyên trao đổi về tình hình học tập của con.
- Hướng dẫn phụ huynh kèm con thêm ở nhà sửa mọi lúc khi con phát âm và nói sai và chú ý tới lời nói cách phát âm của mọi người trong gia đình.
- Động viên phụ huynh mua cho học sinh những cuốn truyện tranh có nhiều phụ âm mà học sinh đọc sai hay nhầm lẫn và dành thời gian đọc, kể cho các em nghe hoặc cho các em kể lại câu chuyện rồi chỉnh sửa phát âm cho các em.
PHẦN III. THỰC NGHIỆM BIỆN PHÁP
Qua việc dạy thực nghiệm ở lớp tôi chủ nhiệm và lớp 1E, tôi nhận thấy việc phát hiện học sinh đọc sai tìm nguyên nhân mắc lỗi, từ đó đưa ra các biện pháp khắc phục là rất cần thiết không thể thiếu trong quá trình dạy học Tiếng Việt. Nhưng không phải chỉ đưa ra các biện pháp khắc phục là có thể thực hiện một cách có hiệu quả. Vì vậy việc đọc mẫu của thầy phải chuẩn, hay, có sức cuốn hút học sinh. Các em sẽ theo dõi lắng nghe thầy đọc và coi đó là chuẩn mực để bắt chước để so sánh đánh giá với giọng đọc của mình. Chính vì vậy thầy cô cũng phải có sự chuẩn bị chu đáo, mỗi từ ngữ cô đọc, nói đều phải chuẩn mực.
Kết quả đạt được sau khi áp dụng:
Tổng số học sinh: 23 em.
Kết quả
Đọc nhanh
Đọc đúng
Đọc còn ngọng, chậm
Số HS
5 em
10 em
8 em
 
* Từ kết quả trên tôi nhận thấy:
- Học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng có khả năng tiếp thu và rất thích tập đọc. Nếu được quan tâm và luôn đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh thì chất lượng dạy và học phân môn tập đọc sẽ được nâng lên góp phần chung vào việc nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Ưu diểm và hạn chế của biện pháp
* Ưu điểm:
- Phần lớn HS rất thích tập đọc, các em hứng thú luyện đọc trong các giờ Tiếng Việt. Trong mỗi tiết các em đã tích cực hăng hái đọc to, đọc rõ ràng.
- Thông qua việc rèn đọc, HS tự tin hơn trong học tập, ham học, thích học và học tốt các môn học khác, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
* Hạn chế:
Tuy nhiên, với năng lực còn hạn chế nên những kết quả mà tôi thu được nói trên chỉ phản ánh thực tế khách quan ở mức độ nhất định.
2. Phương hướng khắc phục các hạn chế
- Phương pháp dạy học phải theo hướng tích cực hoá tạo nên sự hứng thú cho học sinh. Tăng cường sử dụng các phương tiện, đồ dùng dạy học, đổi mới cách đánh giá, kiểm tra 
- Tạo hứng thú cho học sinh khi học các môn học. Thường xuyên theo dõi, quan tâm, giúp đỡ đến mọi đối tượng học sinh. Tạo điều kiện để tất cả các em đều được hoạt động. Tổ chức cho các em tự phát hiện, tìm tòi ra kiến thức mới từ đó sẽ phát huy được óc tư duy sáng tạo, tính độc lập, tự giác cho các em. Điều này càng quan trọng và đặc biệt hơn đối với phân môn Tập đọc.
- Bên cạnh đó cần thường xuyên trao đổi, liên lạc với phụ huynh học sinh để phối kết hợp với phụ huynh nhằm giúp đỡ các em một cách kịp thời trong quá trình học tập.
           3. Khả năng triển khai rộng rãi biện pháp
- Thực hiện thường xuyên vào tất cả các môn học đối với lớp chủ nhiệm, kiểm tra, đánh giá, tuyên dương, khích lệ để giúp HS phấn đấu học tập.
- Nghiên cứu đúc kết, viết sáng kiến cho tổ.
- Báo cáo sáng kiến trong tổ chuyên môn, trong hội đồng trường để được góp ý trao đổi thêm và Biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp Một được nhân rộng.
4. Kết luận
- Các biện pháp được đề cập trong báo cáo đã phát huy được hiệu quả rõ ràng đối với quá trình rèn chữ của các em học sinh lớp 1. Bên cạnh đó, thông qua việc triển khai các biện pháp, tôi đã thành công trong việc thiết lập môi trường học tập tích cực và kích thích sự phát triển năng lực học tập cho học sinh một cách hiệu quả. 
- Biện pháp đã giúp tôi có thêm kinh nghiệm tạo hứng thú, nâng cao khả năng viết chữ cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt. Các tiết học Tiếng Việt của lớp tôi diễn ra nhẹ nhàng, sôi nổi, hấp dẫn góp phần xây dựng lên những giờ học hạnh phúc. Đồng thời, tôi nhận được sự tin tưởng và ủng hộ cao của phụ huynh. 
5. Đề xuất với các cấp quản lí
- Các biện pháp trên đã được thực nghiệm và mang lại hiệu quả tương đối cao để nghị nhà trường cho áp dụng rộng rãi trong các lớp khối 1.
- Bổ sung cơ sở vật chất, tăng cường tổ chức hội thảo, chuyên đề để giáo viên các trường cùng nhau trao đổi tháo gỡ khó khăn trong quá trình rèn đọc cho học sinh. 
Trên đây là báo cáo của bản thân tôi về việc nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh thông qua biện pháp “Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp Một” mà tôi đã thực hiện trong năm qua, xin được chia sẻ cùng đồng nghiệp. Kính mong các cấp lãnh đạo tư vấn, góp ý để báo cáo của tôi được hoàn thiện hơn nhằm góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo trong nhà trường Tiểu học hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA BAN GIÁM HIỆU       NGƯỜI VIẾT BÁO CÁO 
                                                                           Mai Thị Kim Chung