Mô tả Sáng kiến kinh nghiệm Rèn chữ viết đúng, viết đẹp cho học sinh Lớp 1

luyện cho học sinh tính cẩn thận, tính kỷ luật và óc thẩm mĩ. Viết đúng, đẹp, nhanh rõ ràng học sinh có điều kiện ghi chép bài học của tất cả các môn học tốt hơn, nhờ vậy kết quả học tập sẽ cao hơn. Viết chưa đẹp, tốc độ chậm sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng học tập. Bên cạnh đó, để tiếp cận với nội dung chương trình và sách giáo khoa mới đòi hỏi mỗi chúng ta phải tích cực đổi mới hoàn toàn hình
thức cũng như nội dung dạy học. Tức là mỗi bài học, học sinh phải thực hiện được 4 nội dung gồm nghe, nói, đọc, viết. Thời lượng dành cho phần tập viết ở lớp 1 là 2 tiết/tuần. Điều này cho thấy, ngoài khâu đọc thì khâu viết cũng rất được chú trọng trong mỗi bài học. Với ý thức và lương tâm, trách nhiệm nghề nghiệp của giáo viên, bản thân tôi luôn suy nghĩ và trăn trở. Trong giảng dạy, tôi đã không ngừng tích lũy kinh nghiệm về chữ viết để sớm giúp các em viết chữ đẹp, luôn tìm ra phương pháp dạy học thích hợp viết chữ đẹp. Nhận thức được tầm quan trọng đó, tôi đã mạnh dạn đưa ra các giải pháp để nhằm nâng cao viết đúng viết đẹp cho học sinh lớp 1.
Mục đích của giải pháp:
Tập viết trang bị cho học sinh bộ chữ cái Tiếng Việt và những yêu cầu kỹ thuật để sử dụng bộ chữ cái đó trong học tập và giao tiếp, góp phần rèn luyện một trong những kỹ năng hàng đầu của việc học Tiếng Việt trong nhà trường đó là kỹ năng viết chữ.
Dạy Tập viết cụ thể là dạy học sinh những khái niệm cơ bản về đường kẻ, dòng kẻ, hình dáng, tên gọi các nét, độ cao, cỡ chữ, cấu tạo chữ cái, vị trí dấu thanh, dấu phụ, các khái niệm liên kết nét hoặc liên kết chữ cái... Từ đó hình thành ở các em về hình dáng, độ cao, sự cân đối, tính thẩm mỹ của chữ viết.
Qua khảo sát, phân tích, tôi thấy học sinh thường mắc lỗi phổ biến sau:
Chữ viết sai lỗi về âm đầu và vần: học sinh thường hay nhầm lẫn về âm đầu (ch/tr; r/d/gi; s/x; l/n) và vần (ac/at; ăn; ăng; )
Chữ viết sai luật chính tả (e/ê; c/k/q; g/gh; ng/ngh)
Chữ viết chưa liền mạch, nối chữ chưa đúng kĩ thuật, dấu thanh đánh sai vị trí. Vở bẩn, bìa vở nhàu và rách.
Tư thế ngồi viết, cách cầm bút chưa đúng. Đa số các em ngồi cúi mặt sát vở, vẹo lưng, lệch vai Nhiều em cầm bút bằng 4 đầu ngón tay, có em cầm cả 5 ngón tay, thậm chí cầm 3 ngón tay nhưng chưa chụm 3 đầu ngón tay vào quản bút, cán bút vuông góc với mặt vở, có em cầm bút ngả về phía trước, có em khoằm tay vào trong, 
Nhận thức được tầm quan trọng đó, qua thời gian giảng dạy một số tuần tôi đã nắm được các yếu tố cơ bản của dạy học môn Tiếng Việt và tìm ra biện pháp nhằm giúp các em viết đúng, viết đẹp. Đó là giải pháp: “Rèn chữ viết đúng, viết đẹp cho học sinh lớp 1”.
Nội dung
Thuyết minh giải pháp mới
Qua tìm hiểu, phân tích và áp dụng trong thực tiễn, bản thân tôi mạnh dạn được trình bày giải pháp đã áp dụng và những việc làm cụ thể để góp phần giúp học sinh viết đúng, viết đẹp như sau:
Nguyên nhân: Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến việc học sinh viết chưa đúng, chưa đẹp.
Do học sinh chưa nắm chắc cấu tạo của các nét cơ bản, chưa nắm được độ cao, độ rộng của từng chữ cái; chưa nắm chắc luật chính tả, chưa ý thức được viết chữ đẹp.
Do dấu ấn của phương ngôn trong chính tả ảnh hưởng rất lớn đến chính tả bởi ở mỗi địa phương, người dân có thói quen phát âm riêng “lệch chuẩn” so với hệ thống (l/n; ch/tr)
Vẫn còn một bộ phận không nhỏ các cha mẹ học sinh có suy nghĩ chưa tích cực cho rằng hiện nay đã có máy in, máy tính cần gì thì đánh máy rồi in. Mặt khác, từ mấy năm nay Bộ giáo dục không tổ chức cho học sinh thi viết chữ đẹp cho nên việc rèn chữ cũng được cho là không cần thiết.
Giải pháp 1. Giáo viên cần tìm hiểu, nắm bắt các mẫu chữ quy định để dạy học sinh.
Trong khi dạy Tập viết, việc viết mẫu của giáo viên là một thao tác trực quan trên bảng lớp giúp học sinh nắm bắt được quy trình từng nét của chữ cái. Do vậy khi viết mẫu cho học sinh, tôi cần viết chậm lại đủ cho học sinh kịp quan sát, vừa viết vừa kết hợp nhịp nhàng với giảng giải, phân tích: Đặt bút từ điểm nào, rê bút như thế nào, đưa bút vào vị trí nào, thứ tự các nét viết ra sao, dừng bút ở điểm nào?
Ví dụ: Khi dạy chữ a, giáo viên có thể đặt câu hỏi: chữ a gồm có bao nhiêu nét? là những nét nào? chữ a cao mấy ô? độ rộng của chữ là bao nhiêu?
Bên cạnh đó tôi phô tô cho mỗi học sinh 1 bộ để các em dán cạnh góc học tập của mình ở nhà để các em tham khảo. Nhờ vậy, học sinh lớp tôi viết đẹp và đúng mẫu vì các em nắm chắc quy trình và cấu tạo các nét cơ bản để viết các con chữ.
Giải pháp 2. Rèn học sinh thực hiện tốt tư thế ngồi viết, cách cầm bút, để vở và cách trình bày bài viết
Tư thế ngồi viết: Ngồi ngay ngắn, lưng thẳng, không tỳ ngực vào cạnh bàn, đầu hơi cúi, mắt cách vở từ 25 - 30 cm, không được nhìn quá gần vở vì thiếu ánh sáng sẽ rất dễ dẫn đến cận thị. Cánh tay trái đặt trên mặt bàn bên trái lề vở, bàn tay trái tỳ vào mép vở, giữ vở không bị xê dịch khi viết. Cánh tay phải cùng ở trên mặt bàn; khi viết bàn tay và cánh tay phải có thể dịch chuyển từ trái sang phải và từ phải sang trái một cách dễ dàng.
(Hình ảnh tư thế ngồi khi viết bài của học sinh)
Cách cầm bút: Cầm bút bằng ba ngón tay; ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa của bàn tay phải. Đầu ngón tay trỏ đặt ở phía trên, đầu ngón cái giữ bên trái, phía bên phải của đầu bút tựa vào cạnh đốt đầu của ngón tay giữa. Ba điểm tựa này giữ bút và điều khiển ngòi bút dịch chuyển linh hoạt.
(Hình ảnh hướng dẫn học sinh cách cầm bút)
Giải pháp 3: Dạy cho học sinh có kĩ thuật viết đúng, viết đẹp
Trước tiên, tôi hướng dẫn học sinh nắm chắc và viết tốt các nét cơ bản của chữ. Nắm được tên gọi và cấu tạo của từng nét cơ bản bao gồm: Nét ngang, nét sổ thẳng, nét xiên trái, nét xiên phải, nét cong kín, nét cong hở trái, nét cong hở phải, nét móc xuôi, nét móc ngược, nét móc hai đầu, nét khuyết trên, nét khuyết dưới, nét thắt, nét xoắn. Các em nắm chắc các nét cơ bản sẽ nắm được cấu tạo của từng chữ cái giúp cho việc nối các nét thành chữ cái sẽ dễ dàng hơn. Và việc này tôi dạy chủ yếu từ tuần 0 và các tuần đầu tiên khi đến lớp để các em kịp thời chỉnh sửa cách viết.
Mỗi giáo viên phải có đầy đủ chữ mẫu (cả chữ viết thường, chữ viết hoa và chữ số).
+ Loại thứ nhất: i, u, ư, t, p, y, n, m, v, s, r.
+ Loại thứ hai: l, h, b, k.
+ Loại thứ ba: o, ô, ơ, a, ă, â, d, đ, q, g, c, e, ê, x.
Ví dụ: Học sinh thường rất hay mắc phải lỗi điểm đặt bút và điểm dừng bút sai vị trí. Khi viết trước lúc nào tôi cũng hướng dẫn học sinh không được vội vàng mà bỏ quên mất điểm đặt bút và dừng bút, bởi nếu chỉ thiếu 1 nét của 1 con chữ sẽ dẫn đến cả chữ đó sai và xấu.
Ví dụ: Lỗi thường hay gặp ở học sinh là đặt dấu thanh sai vị trí. Bởi vậy, trước khi viết cần lấy ví dụ để hướng dẫn và khắc sâu cho các em về Luật dấu thanh như sau:
- Hình dáng tên gọi các dấu thanh là: Sắc ( / ), huyền ( \ ), hỏi (?), ngã (~), nặng ( . )
- Vị trí các dấu thanh ở chữ viết.
+Dấu thanh bao giờ cũng đặt ở bên trên, hoặc bên dưới nguyên âm chính của chữ.
+ Viết dấu thanh ở âm chính của vần. Ví dụ: bà, bá
+ Ở tiếng có âm đệm thì dấu thanh đặt ở âm chính. Ví dụ: quả, quỳnh...
+ Ở tiếng có âm cuối là bán nguyên âm (u, o, i, y) thì dấu thanh đặt ở âm chính. Ví dụ: bào, mùi...
+ Ở tiếng có nguyên âm đôi mà không có âm cuối thì dấu thanh được viết ở vị trí con chữ thứ nhất của nguyên âm đôi. Ví dụ: mía, múa...
+ Ở tiếng có nguyên âm đôi mà có âm cuối thì dấu thanh được viết ở vị trí con chữ thứ hai của nguyên âm đôi. Ví dụ: miến, buồn...
- Trong quá trình giảng dạy nếu thấy xuất hiện luật chính tả tôi cho học sinh xử lí triệt để (gặp đâu giải quyết đấy), định hướng, củng cố, khắc sâu các quy tắc chính tả (luật chính tả).
Hoặc ghi một số âm đầu “c” các em cũng rất hay nhầm. Vậy trước khi viết tôi thường lấy các ví dụ và cho các em nhắc lại cách ghi âm “c” để các em không bị nhầm lẫn:
+ Âm cờ trước e, ê, i phải viết bằng con chữ k (gọi là ca).
+ Âm gờ trước e, ê, i phải viết bằng con chữ gh (gọi là gờ kép).
+ Âm ngờ trước e, ê, i phải viết bằng con chữ ngh (gọi là ngờ kép).
+ Âm cờ đứng trước âm đệm phải viết bằng chữ q (quy) và âm đệm viết bằng chữ u.
Giải pháp 4. Tích cực khai thác học liệu điện tử vào dạy viết; tạo cho học sinh hứng thú viết bài.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và khai thác triệt để ứng dụng trên Youtube là vô cùng cần thiết. Học sinh có những video hướng dẫn viết chuẩn và thu hút sự chú ý của học sinh.
(Hình ảnh học sinh quan sát cách viết theo mẫu chữ qua tivi)
Khi bắt đầu vào hướng dẫn học sinh viết các vần, tiếng khó thì tôi không chăm chăm vào dạy ngay, dạy bằng được theo quy trình đã định sẵn. Tôi nói: “Bạn Thỏ không biết vần này, tiếng này, các em giúp bạn ấy được không?” Thế là học sinh lớp 1 thích giúp đỡ người khác tập trung ngay vào việc phân tích và viết bài một cách hứng thú, cứ như là mình vừa làm được một việc làm tốt vậy! Hay “Các em cứu trợ cô với, từ này khó quá, cô chưa viết được”. Thế là các bạn ấy lại được vui vẻ đóng vai một người hùng. Học sinh lớp 1 sẽ rất vui và hãnh diện khi được khen “Em giỏi quá!”, “Em thật đáng khen!” “Hãy về nhà kể với mẹ hôm nay em giỏi thế nào nhé!” Lời khen đúng lúc của giáo viên sẽ là động lực vô cùng to lớn đối học sinh.
Giải pháp 5. Chữa bài cho học sinh
Kiểm tra, đánh giá, sửa chữa là một quy trình không thể thiếu trong quá trình dạy học; đây cũng là cách mà giáo viên phát hiện mặt tốt, mặt còn thiếu của học sinh và từ đó có thể giúp đỡ các học sinh thân yêu của mình trong việc rèn chữ viết. Tại lớp, tôi tổ chức cho học sinh tham gia đánh giá, nhận xét bài của bạn; qua đó thấy điểm tốt của bạn để cố gắng, phát hiện điểm chưa tốt để tự sửa cho bản thân mình. Tôi thực hiện kiểm tra, đánh giá từ 5 đến 7 bài nhận xét và sửa chữa cho học sinh. Những bài viết của các học sinh còn lại thì tôi thu về nhà kiểm tra, đánh giá để kịp thời phát hiện triệt để các lỗi học sinh mắc; chữa lỗi viết của học sinh ở tiết học sau.
Giải pháp 6. Kết hợp với phụ huynh theo phương châm “Phụ huynh cùng học”
Không chỉ rèn luyện ở trường, tập viết ở nhà cũng chính là mấu chốt của thành công. Bởi lẽ, học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 có một đặc điểm mà ai cũng dễ dàng nhận ra đó chính là nhanh quên, vì vậy việc rèn luyện viết chữ đúng, đẹp cần được làm thường xuyên, liên tục ở mọi nơi, mọi lúc và hướng dẫn tự luyện tại nhà là một hình thức khá hợp lý.
Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học tôi đã trao đổi với phụ huynh về cách thức thực hiện sao cho đúng cách nhất, từ chuẩn bị những đồ dùng tập viết cần thiết, tư thế, cách cầm bút chuẩn xác,... Ngoài ra, tôi đã kịp thời lập nhóm zalo chung của lớp. Khi kết thúc bài học ở trên lớp, tôi thường tự ghi lại video hướng dẫn viết, nhất là các âm, vần, tiếng, bài đã học, đã viết ngày hôm đó và gửi vào nhóm phụ huynh của lớp để cho các phụ huynh và các em học sinh xem lại, đồng thời phụ huynh dễ dàng hướng dẫn các em tự luyện viết ở nhà. Đối chiếu qua việc các em viết với xem mẫu cha mẹ học sinh dễ dàng nhận ra chỗ nào đúng và chỗ chưa chính xác của con em mình; cha mẹ trở thành “cô giáo” tại nhà thực sự của từng học sinh.
Kết quả khi thực hiện giải pháp.
Với việc áp dụng biện pháp đã nêu trên tôi đã thực hiện một cách kiên trì và nhận thấy các em có sự tiến bộ rõ rệt sau khi triển khai áp dụng. Kết quả từ tháng 9 năm 2020 cho đến nay của lớp 1C.
Trước khi áp dụng giải pháp.
Chất lượng về quy trình hình dáng, kích thước của chữ
viết

Số em đạt

Đạt tỷ lệ
Bài viết đẹp, đều nét, đúng
tốc độ, đúng mẫu chữ

3

8,8
Bài viết đúng mẫu chữ đẹp, đều
nét nhưng viết chậm
9
26,5
Bài viết không đúng nét
9
26,5
Bài viết ẩu, nét chữ xấu
8
23,5
Bài viết không thành nét
5
14,7
Sau khi áp dụng giải pháp.
Chất lượng về quy trình hình dáng, kích thước của chữ
viết

Số em đạt

Đạt tỷ lệ
Bài viết đẹp, đều nét, đúng
mẫu chữ và đúng tốc độ

25

73,5
Bài viết đúng, đẹp, đều nét,
đúng mẫu chữ
5
14,7
Bài viết đẹp nhưng khoảng
cách các chữ không đều
4
11,7
Bài viết xấu, cẩu thả, nét viết
rời rạc, không đều
0
0
Chất lượng về chữ viết của học sinh lớp 1C do tôi giảng dạy khá đồng đều. Các em học sinh viết về cơ bản đúng độ rộng, độ cao của các con chữ, không còn tình trạng viết thiếu nét như trước. Các dấu thanh cũng đặt đúng vị trí hơn. Các điểm đặt bút và dừng bút của mỗi chữ về cơ bản không còn sai vị trí và tình trạng viết thiếu nét đã được khắc phục. Các lỗi sai về luật chính tả hầu như đã có không còn. Kết quả đó đã được thể hiện trong cuộc giao lưu “Vở sạch chữ đẹp” cấp trường, lớp 1C có 25/34 bộ vở được đánh giá và xếp loại A, 9/34 bộ vở xếp loại B, không có bộ vở xếp loại C; tập thể lớp 1C được đánh giá xếp thứ 1 trên tổng số 15 lớp của trường tiểu học Hương Vỹ.
Kết quả đạt được mới chỉ là khởi đầu, song đã góp phần không nhỏ cho phong trào “Viết chữ đẹp” của nhà trường; được nhà trường ghi nhận kết quả và cha mẹ học sinh tin tưởng, bản thân tôi thấy vui hơn và có thêm động lực để tiếp tục phấn đấu. Tôi sẽ tiếp tục áp dụng biện pháp và hi vọng cuối năm học sẽ có 100% học sinh viết đúng, viết đẹp.
7.2. Thuyết minh về phạm vi áp dụng giải pháp
Trong cả quá trình dạy học nói chung và việc rèn kỹ năng viết chữ cho học sinh lớp 1 nói riêng. Tôi tự nhận thấy người giáo viên tiểu học cần phải vận dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp dạy học. Nhằm định hướng chuẩn xác gây hứng thú cho học sinh. Giáo viên phải giúp các em xoá bỏ hoàn toàn thói quen tự do, cẩu thả, vội vã khi viết. Đồng thời qua mỗi giờ viết đó giáo viên cần rèn cho các em một đức tính cẩn thận, kiên trì bền bỉ khi viết bài cũng như khi nghe giảng. Rèn luyện viết chữ đẹp đóng một vai trò quan trọng trong việc học tập của học sinh, rèn luyện chữ viết đẹp là một nhiệm vụ không thể thiếu với lớp học đầu cấp. Cùng với tập đọc, luyện viết chữ giúp học sinh chiếm lĩnh phần chữ viết của Tiếng Việt. Rèn chữ viết học sinh được rèn luyện một số phẩm chất như tính kiên trì, cẩn thận, khả năng thẩm mỹ Vậy có thể thấy rằng chữ đẹp là một nét văn hóa truyền thống, thể hiện sự tài hoa của người cầm bút, là món ăn tinh thần không kém phần quan trọng trong cuộc sống của con người xưa và nay.
7.3. Thuyết minh về lợi ích kinh tế, xã hội của giải pháp.
Giải pháp “Rèn chữ viết đúng, viết đẹp cho học sinh lớp 1” là một nội dung hết sức mới mẻ, nhất là đối với lớp 1 năm học 2020-2021 năm đầu tiên thực hiện chương trình sách giáo khoa mới. Nó có tác dụng tốt trong việc rèn kĩ năng viết đúng, viết đẹp cho các em học sinh lớp Một. Tôi nghĩ giải pháp trên có thể áp dụng rộng rãi ở các lớp 2, lớp 3, lớp 4 và lớp 5 và các nhà trường; là những yếu tố không thể thiếu để nâng cao chất lượng dạy học. Là giáo viên ở bậc Tiểu học, người giáo viên ngoài lòng nhiệt tình, tâm huyết thì còn cần quan tâm đến các đối tượng học sinh, tạo điều kiện cho tất cả các em được hoạt động góp phần nâng cao các phẩm chất, năng lực cho học sinh.
Với hình thức và nội dung dạy học mới mẻ, thời gian tiếp cận tài liệu và sách giáo khoa chưa nhiều, đối tượng học sinh chưa đồng đều. Tôi kính mong được Ban giám khảo góp ý và bổ sung thêm để biện pháp trên được hoàn thiện và triển khai rộng rãi hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG HIỆU TRƯỞNG
Nguyễn Thị Việt
Hương Vỹ, ngày 11 tháng 03 năm 2021
Tác giả sáng kiến
Lương Thị Hải