Đơn công nhận SKKN Biện pháp nâng cao kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh Lớp 3

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng xét sáng kiến kinh nghiệm trường Tiểu học Nhơn Bình A
Năm học 2022 - 2023
Tôi tên:
Số TT
Họ và tên
Ngày tháng năm sinh
Nơi công tác
(hoặc nơi thường trú)
Chức danh
Trình độ chuyên môn
Ghi chú
1
Lê Thị Kim Chi
01/11/1994
Trường Tiểu học Nhơn Bình A
Giáo viên
Đại học

Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Biện pháp nâng cao kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3”
- Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục
- Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: Ngày 01 tháng 11 năm 2023
- Mô tả bản chất của sáng kiến: 
Ngày nay, dạy văn trong trường Tiểu học ngày càng được coi trọng và không ngừng đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất lượng quá trình chuyển đổi từ ngôn ngữ nói sang ngôn ngữ viết. Song qua thực tế dạy và học phân môn Tập làm văn vẫn còn nhiều hạn chế, học sinh còn phụ thuộc nhiều vào văn mẫu, câu văn rời rạc, thiếu hẳn tính phong phú, đa dạng về sự cảm nhận cái hay, cái đẹp trong đời sống thực tế. Một số bài viết thường lặp lại từ ngữ, dung từ chưa chính xác, diễn đạt các ý chứ rõ ràng, mạch lạc. 
Là một giáo viên giảng dạy lớp 3, tôi băn khoăn và trăn trở: Làm thế nào để giúp các em học tốt phân môn Tập làm văn. Bản thân tôi luôn cố gắng để tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn ( đặc biệt là kỹ năng viết đoạn văn) cho học sinh lớp mình. Đây cũng là lý do tôi chọn và đưa ra biện pháp: “Nâng cao kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3”, thông qua các giải pháp sau:
+ Giải pháp 1: Coi trọng việc hướng dẫn học sinh quan sát các đối tượng kể, tả.
Dạy cho học sinh lớp 3 kể hoặc tả chân thực một đối tượng, trước hết phải đi từ yêu cầu kể hoặc tả đúng thực tế nghĩa là thông qua việc quan sát trực tiếp. Quan sát có thể là tranh ảnh, cũng có khi là người, là cảnh vật (quê hương, trường lớp), là hoạt động (lễ hội, thể thao, văn nghệ). Chính vì vậy dạy cho học sinh biết quan sát để hình thành thói quen chuẩn bị bài làm tốt là một yêu cầu quan trọng khi viết đoạn văn đối với học sinh. Quan sát đối tượng kể hoặc tả là tìm ra các đặc điểm riêng biệt của đối tượng để để đưa vào bài viết của mình một cách chân thực và sinh động. Quan sát là sử dụng các giác quan để nhận biết sự vật. Dạy học sinh quan sát chính là dạy học sinh cách sử dụng các giác quan để tìm ra đặc điểm riêng biệt của từng đối tượng cần kể hoặc tả. 
Để rèn kĩ năng quan sát cho học sinh lớp 3, tôi hướng dẫn các em như sau. Dựa vào các câu hỏi gợi ý ở sách giáo khoa để định hướng học sinh quan sát. Lựa chọn trình tự quan sát. Ví dụ: Quan sát bức tranh (ảnh) vẽ (chụp) một cảnh đẹp (Tuần 12 trang 102). Trước khi cho HS quan sát các tranh (ảnh) về một cảnh đẹp mà các em đã chuẩn bị sẵn, nói những điều các em biết về cảnh đẹp ấy dựa vào các câu hỏi gợi ý, tôi cho cả lớp cùng quan sát bức ảnh chụp cảnh biển Phan Thiết trong SGK. Phần làm mẫu tôi tiến hành như sau: Tôi yêu cầu học sinh dựa vào từng câu hỏi gợi ý trong SGK, quan sát thật kĩ bức ảnh, suy nghĩ và tìm ý diễn đạt. Hướng dẫn học sinh lựa chọn trình tự quan sát: Quan sát theo trình tự không gian: Quan sát toàn bộ rồi quan sát từng chi tiết (bộ phận) hoặc ngược lại. Tranh (ảnh) vẽ (chụp) cảnh gì? Cảnh đó ở nơi nào? Học sinh quan sát và trả lời như sau: Bức ảnh chụp cảnh biển Phan Thiết thật đẹp và thơ mộng. Màu sắc của tranh ( ảnh ) như thế nào? Học sinh: Bao trùm lên toàn cảnh là một màu xanh với nhiều sắc độ khác nhau. Cảnh trong tranh (ảnh) có gì đẹp? Học sinh lần lượt nêu những gì mình quan sát được: mặt biển rộng mênh mông, nước biển trong xanh./ Những con sóng nối đuôi nhau xô vào bờ cát./ Từng đoàn thuyền đang căng buồm ra khơi đánh cá/ Xa xa những dãy núi sừng sững như bức tường thành/ Những rặng dừa đu đưa trước gió như chào đón du khách. Cảnh trong tranh ( ảnh) gợi cho em những suy nghĩ gì? Học sinh: Vẻ đẹp của biển Phan Thiết thật hấp dẫn. Ước gì mùa hè này em được đi nghỉ mát ở đây để tận mắt ngắm nhìn cảnh đẹp trong ảnh.
+ Giải pháp 2: Quan tâm hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ.
Để viết được một bài văn hay, giàu hình ảnh điều thiết yếu nhất là phải có vốn từ phong phú, từ đó mới có thể lựa chọn từ đúng tạo nên câu văn hay, sinh động, có “màu sắc, âm thanh”. Chính vì vậy, việc bổ sung vốn từ cho học sinh là việc làm hết sức quan trọng. Vậy nguồn nguyên liệu đó lấy ở đâu? Tôi nghĩ trong các bài tập đọc có khá nhiều. Mỗi chủ đề của môn Tiếng Việt thì môn tập đọc đều có những bài văn, bài thơ nói về chủ để đó. Trong các tiết dạy, giáo viên nên tập cho học sinh trả lời thành câu đủ ý và chú ý đến những bài tập đọc có liên quan đến tiết Tập làm văn. Từ đó học sinh có thể rút ra những câu văn hay, từ ngữ đẹp và ghi nhớ để sau này vận dụng. Và tôi đã hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ bằng cách: Bổ sung vốn từ thông qua các bài học. Các bài học của các phân môn trong môn Tiếng Việt được xây dựng theo quan điểm đồng tâm. Quá trình dạy các phân môn Tiếng Việt đều có tác dụng hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Muốn học sinh viết được đoạn văn hay thì trước hết phải giúp các em tích lũy vốn từ qua các bài học của môn Tiếng Việt.
+ Giải pháp 3: Giúp học sinh nắm chắc bố cục đoạn văn.
Một đoạn văn được bố cục theo 3 phần: Mở đoạn, Thân đoạn, Kết đoạn. Ở lớp 3 chưa yêu cầu học sinh phải nắm chắc bố cục để viết đoạn văn mà chủ yếu yêu cầu học sinh dựa vào các câu hỏi gợi ý để viết đoạn văn. Nhưng các câu hỏi gợi ý trong Sách giáo khoa thường được sắp xếp theo bố cục của đoạn văn yêu cầu viết. Chính vì vậy để học sinh có kĩ năng viết đoạn văn tốt tôi thường hướng dẫn học sinh nắm được bố cục của đoạn văn thông qua các bài tập rèn kĩ năng nói, viết đoạn văn để học sinh nắm được: Mở đoạn: Giới thiệu người (cảnh, hội, trận thi đấu thể thao) định kể hoặc tả bằng 1 đến 2 câu dựa vào gợi ý ở trong sách giáo khoa. Thân đoạn: Có nhiệm vụ triển khai, thể hiện nội dung và làm rõ trọng tâm yêu cầu. Đây là phần chính bao gồm nhiều ý đòi hỏi sự sắp xếp ý theo một trình tự nhất định, đảm bảo tính hợp lý, chặt chẽ, mạch lạc và làm rõ yêu cầu của đề bài. Phần này yêu cầu học sinh nói, viết từ 3 đến 5 câu dựa vào các gợi ý tiếp theo trong sách giáo khoa. Kết đoạn: Nêu cảm nghĩ của mình về người (cảnh, hội, trận thi đấu thể thao...) Phần này đòi hỏi học sinh nói, viết ngắn gọn (1 đến 2 câu) nêu cảm nghĩ sát đề bài một cách tự nhiên, để lại ấn tượng thường dựa vào câu gợi ý cuối cùng trong sách giáo khoa.
+ Giải pháp 4: Rèn kỹ năng diễn đạt cho học sinh.
Rèn kỹ năng diễn đạt cho học sinh. Hướng dẫn học sinh viết câu văn ngắn gọn, đảm bảo nội dung. 
+ Giải pháp 5: Tăng cường yêu cầu thực hành viết đoạn văn.
Tuy đã cung cấp cho học sinh hàng loạt những kiến thức về cách dùng từ, đặt câu, sử dụng dấu câu, luyện nói, nhưng đối với từng bài tập thực hành viết cụ thể chúng ta cần làm tốt các bước theo quy trình sau: Xác định, nắm chắc yêu cầu của bài (giáo viên, học sinh). Học sinh thực hành nói theo yêu cầu của bài viết (nếu bài không có phần luyện nói). Giáo viên nhận xét bổ sung. Học sinh thực hành viết theo yêu cầu của bài tập (giáo viên theo dõi giúp đỡ học sinh còn yếu). Giáo viên chấm nhận xét một số bài.
+ Giải pháp 6: Chú trọng dạy tốt các bài tập làm văn nói.
Bài tập làm văn rèn kĩ năng nói rất quan trọng, giúp học sinh làm tốt bài Tập làm văn viết. Việc viết câu văn, đoạn văn có thành công hay không phụ thuộc nhiều vào sự chuẩn bị “ngôn ngữ nói” của học sinh. Ngoài việc “nói” rèn cho học sinh sự mạnh dạn, tự tin thì học sinh được rèn kỹ năng nói, tư duy phát triển tốt hơn. Trong quá trình nói học sinh đã có ý thức nói thành câu, rèn cách nói mạch lạc, rõ ràng giúp các em biết thể hiện điệu bộ diễn tả tâm trạng lôi cuốn người nghe. Bài tập làm văn nói ở lớp 3 cần phải làm tốt các bước sau: Hướng dẫn học sinh nắm vững yêu cầu của bài tập. Đưa hệ thống câu hỏi gợi ý nói. Hướng dẫn học sinh nói (trả lời câu hỏi) theo gợi ý. Cho học sinh luyện nói cả bài theo nhóm. Cho học sinh luyện nói bài trước lớp; nhận xét, sửa chữa bài nói của học sinh 
+ Giải pháp 7: Thường xuyên chấm, chữa bài cho học sinh.
Khi viết văn, học sinh thường không chỉ mắc một loại lỗi mà các lỗi của học sinh thường rất đa dạng và nếu không được chữa một cách cẩn thận thì việc tái mắc lỗi là điều không thể tránh khỏi. Một trong những biện pháp đem lại hiệu quả cho việc nâng cao kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3 chính là khâu chấm, chữa bài cho học sinh ngay tại lớp. Chấm - nhận xét bài chính là đánh giá cái được, cái chưa được của học sinh, giúp học sinh nhận ra những lỗi sai về cách dùng từ, viết câu, sự liên kết giữa các câu văn trong đoạn để kịp thời sửa chữa làm tốt hơn cho những bài viết sau. Chính vì thế khi chấm bài giáo viên cần chấm kỹ, sửa lỗi cho học sinh một cách triệt để đồng thời ghi lại những ý có sáng tạo, cách sử dụng từ, hình ảnh có giá trị của học sinh. Khi nhận xét bài giáo viên cần chỉ rõ cái được, cái chưa được của bài về từng khía cạnh như: Bài viết đúng nội dung, đủ số lượng, câu theo yêu cầu chưa. Cách dùng từ, viết câu ra sao (từ nào, câu nào viết hay, hay ở chỗ nào, từ nào sử dụng chưa hợp lý, câu nào viết chưa đúng yêu cầu học sinh sửa lại). (Có thể học sinh ghi lại những câu văn hay để học tập). Việc liên kết các câu đã phù hợp chưa với những bài viết chưa tốt, chưa hoàn thành giáo viên cho các em viết lại bài ở tiết hướng dẫn học sau đó đổi bài cho bạn để học sinh đánh giá bài viết của lẫn nhau.
+ Giải pháp 8: Phối hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh.
Hiện nay khoa học công nghệ thông tin ngày càng phát triển, học sinh được tiếp xúc với khoa học công nghệ hiện đại từ rất sớm nên đa số học sinh không thích học văn, ngại, sợ phải viết văn. Do đó, việc rèn kĩ năng viết đoạn văn nếu chỉ phó mặc cho các em trong thời gian ở trường mà không chú trọng khâu chuẩn bị ở nhà thì quả là một sai lầm. Bên cạnh đó, một số phụ huynh cho rằng học tốt văn là do năng khiếu của từng em. Vì vậy, ngay buổi họp cha mẹ học sinh đầu năm tôi đã thông báo tình hình học văn, viết đoạn văn của từng học sinh để cha mẹ các em nắm được và nêu một số biện pháp nâng cao kĩ năng viết đoạn văn cho các em ở nhà rồi lấy ý kiến tham khảo của một số phụ huynh có kinh nghiệm và đi đến thống nhất: cha mẹ phải thường xuyên kiểm tra bài vở, đôn đốc nhắc nhở con chuẩn bị bài ở nhà, tạo điều kiện để con được tiếp cận với thế giới bên ngoài qua thực tế hoặc qua các phương tiện thông tin, chuẩn bị cho con một góc học tập đúng quy cách. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các bậc phụ huynh giúp con chuẩn bị tốt cho bài tập viết đoạn văn ở lớp, tôi phôtô cho cha mẹ các em một bản: “Hướng dẫn chuẩn bị các tiết Tập làm văn có bài tập yêu cầu viết đoạn văn” để họ có điều kiện giúp đỡ, hướng dẫn con chuẩn bị. 
- Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Được sự quan tâm của Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng; sự phối hợp giữa Giáo viên chủ nhiệm với Phụ huynh học sinh và các thiết bị dạy học của nhà trường. 
Sau khi áp dụng kinh nghiệm: “ Biện pháp nâng cao kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh lớp 3”, tôi nhận thấy học sinh nắm vững các yêu cầu. Có hứng thú, tiếp thu bài một cách chủ động hơn. Chất lượng môn Tiếng Việt về kĩ năng viết ở giai đoạn cuối HKI được tăng lên rõ rệt so với đầu năm học 2022 – 2023. Cụ thể thông qua bảng số liệu dưới đây:
Thời điểm
Tổng số học sinh
Hoàn thành tốt
Tỉ lệ %
Hoàn thành
Tỉ lệ %
Chưa hoàn thành
Tỉ lệ %
Đầu năm
23
6
26,08%
13
56,52%
4
17,4%
Cuối HKI
23
14
60,87%
9
39,13%
0

Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
 
Nhơn Bình, ngày 04 tháng 05 năm 2023
 Người nộp đơn

 Lê Thị Kim Chi